Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Ευρωζώνη και τραπεζίτες διοχετεύουν κεφάλαια 160 δισ., για να «φυλακίσουν» την ελληνική κοινωνία για δεκαετίες στη λιτότητα και στην εξυπηρέτηση ενός «ελαφρύτερου» χρέους.
Κάτι μας θύμιζαν όλα αυτά που έγιναν μεταξύ Αθήνας και Βρυξελών τα.... τελευταία εικοσιτετράωρα. Λέξεις και φράσεις που τις έχουμε ξανακούσει- πρωτοφανής βοήθεια, εξαιρετική κατάσταση, ύψωση αναχωμάτων, ιστορική απόφαση.
Μα, βέβαια! Τα είχαμε ξανακούσει τον Μάιο του 2010, τις μέρες της διαπραγμάτευσης και της ανακοίνωσης της συμφωνίας για τον πρώτο δανεισμό της Ελλάδας από την τρόικα και το πρώτο μνημόνιο. Κι εκείνη η απόφαση είχε διαφημιστεί ως η τελική λύση, και για εκείνο το πακέτο βοήθειας εκφραζόταν η βεβαιότητα ότι θα ηρεμούσε τις αγορές, ότι θα επέτρεπε στην Ελλάδα να επιστρέψει σ’ ένα χρόνο σ’ αυτές, με χαμηλότερα επιτόκια και κόστος δανεισμού κι ότι θα απέτρεπε τη μετάδοση της κρίσης σε άλλες χώρες. Και πριν αλέκτωρ φωνήσαι, τρεις…
Επομένως, από πού αντλούν οι Ευρωπαίοι ηγέτες τη βεβαιότητα ότι αυτή τη φορά έδωσαν πράγματι την τελική λύση στην ελληνική κρίση, επίσημα αναγνωρισμένη πια ως ευρωπαϊκή κρίση; «Πολιτική και αγορές αρχίζουν να πορεύονται μαζί», είπε ο πρόεδρος της Κομισιόν Μανουέλ Μπαρόζο, αποτιμώντας την απόφαση της συνόδου της ευρωζώνης.
Και πράγματι, η απόφαση των 17 συμπυκνώνει έναν (ευτελιστικό για τους πολιτικούς) συμβιβασμό της ευρωπαϊκής ελίτ με το πιο επιθετικό, τυχοδιωκτικό και αδίστακτο τμήμα του διεθνούς κεφαλαίου: τη χρηματοπιστωτική δικτατορία, που αποκτά μάλιστα τον θεσμικό ρόλο προνομιακού συνομιλητή και υποβολέα των ευρωπαϊκών αποφάσεων.
Η ανακύκλωση ομολόγων
Ο συμβολισμός των γεγονότων των τελευταίων 24ώρων είναι άλλωστε εύγλωττος.
Οι εκπρόσωποι της τραπεζικής διεθνούς και μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών κλήθηκαν και συμμετείχαν στη σύνοδο (μαζί και δυο Έλληνες τραπεζίτες, κατά βάση ως διακοσμητικές παρουσίες), ενώ την ώρα που η διαπραγμάτευση των 17 πρωθυπουργών της ευρωζώνης υποτίθεται ότι συνεχιζόταν στις Βρυξέλες, στην Ουάσιγκτον, το Διεθνές Χρηματοπιστωτικό Ινστιτούτο, το IIF, ένωση των 400 μεγαλύτερων τραπεζών του κόσμου, έδινε στη δημοσιότητα το πλαίσιο της εισήγησής του για τον τρόπο που θα γίνει η περίφημη συμμετοχή του τραπεζικού τομέα στη νέα ελληνική «διάσωση».
Το ΙΙF πρότεινε και το ευρωπαϊκό κονκλάβιο ασμένως αποδέχτηκε την «ανακύκλωση» ελληνικών ομολόγων ύψους 54 δισ. μέχρι το 2014 και συνολικά 135 δισ. μέχρι το 2020.
Η ανακύκλωση περιλαμβάνει επιμήκυνση της λήξης ομολόγων στην ονομαστική τους αξία κατά 15 μέχρι 30 χρόνια, και ανταλλαγή ομολόγων «κουρεμένων» στο 80% της ονομαστικής τους αξίας με νέα ομόλογα διάρκειας 15 έως 30 ετών.
Σε όλες τις εναλλακτικές επιλογές, εγγυητής μπαίνει το ευρωπαϊκό προσωρινό ταμείο EFSF με ομόλογα άριστης αξιολόγησης (ΑΑΑ), ενώ οι «αυτοθυσιαζόμενοι» επενδυτές εξασφαλίζουν αποδόσεις από 4% μέχρι 6,8%. Αυτή είναι η περίφημη συμμετοχή ιδιωτών, εθελοντική όπως την ήθελε μέχρι τέλους ο Τρισέ- και σύμφωνα με το πρόγραμμα «εθελοντισμού» των ίδιων των τραπεζιτών θα περιλάβει τουλάχιστον 30 τράπεζες απ’ όλο τον κόσμο, κυρίως ευρωπαϊκές (ανάμεσά τους και 5 ελληνικές).
«Μοναδική περίπτωση»
Οι ηγέτες της Ευρωζώνης τόνισαν σε όλους τους τόνους ότι η συμμετοχή των ιδιωτών, που υποτίθεται ότι αναλαμβάνουν μια αναδιάρθρωση χρέους ύψους 37 δισ. ευρώ, είναι για πρώτη και τελευταία φορά αποδεκτή για κράτος της ΟΝΕ και πως η Ελλάδα «είναι μια μοναδική, εξαιρετική περίπτωση».
Οι διαβεβαιώσεις αυτές έχουν βέβαια τον προφανή στόχο να κοπεί η όρεξη σε οποιαδήποτε άλλη υπερχρεωμένη χώρα να μπει στον πειρασμό της αναδιαπραγμάτευσης του χρέους της, αλλά αποκαλύπτουν ότι βασικό κριτήριο του νέου πακέτου είναι η «διάσωση» των τραπεζών, που μακροπρόθεσμα θα βγουν και κερδισμένες από την ανακύκλωση του ελληνικού χρέους σε βάθος 30 ετών. Πρώτα, χρηματιστηριακά, όπως δείχνει η ενθουσιώδης αντίδραση των αγορών στην ευρωπαϊκή απόφαση, κι έπειτα λογιστικά, αφού δικαιούνται από τώρα να εγγράψουν στο ενεργητικό τους τις αξιώσεις από τις αυξημένες αποδόσεις των επιμηκυνόμενων ελληνικών ομολόγων μέχρι το 2040. Ίσως αυτό να εννοούσε κυρίως η Μέρκελ δηλώνοντας ότι αυτά που θα δώσει τώρα ο Γερμανός φορολογούμενος θα τα πάρει πίσω τετραπλάσια.
Βεβαίως, η διάσωση των τραπεζών έχει και τις παρενέργειές της και ο ευρωπαϊκός άθλος το στίγμα του. Ο οίκος Fitch προανήγγειλε ήδη χθες την υποβάθμιση της Ελλάδας στην κατηγορία της περιορισμένης (ή επιλεκτικής) χρεοκοπίας, αλλά αυτό ήταν κάτι που προεξοφλούσε η απόφαση των 17, έστω κι αν αποφεύχθηκε επιμελώς κάθε αναφορά. Κι ήταν προεξοφλημένο- και ουσιαστικά προσυνεννοημένο- και από τις ίδιες τις τράπεζες και την ΕΚΤ. Η προσυνεννόηση έγινε προφανής και από τη σπουδή του ISDA, ένα ακόμη καρτέλ των τραπεζών και των κερδοσκοπικών ταμείων που αποφαίνεται για το πότε επέρχονται τα «πιστωτικά γεγονότα», να ανακοινώσει ότι η ευρωπαϊκή συμφωνία δεν ενεργοποιεί τα CDS.
Εγγυητής των τραπεζών
Και πώς θα μπορούσε να γίνει αλλιώς;
Η απόφαση για το νέο πακέτο στήριξης της Ελλάδας, όχι μόνο δεν αγγίζει τρίχα από τις τράπεζες, αλλά ουσιαστικά καθιστά τους θεσμούς της ευρωζώνης και ιδιαίτερα το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, το EFSF, απόλυτο εγγυητή και της όποιας έκθεσης των τραπεζών σε κρατικά χρέη υψηλού ρίσκου, αλλά και γενναιόδωρο χρηματοδότη οποιασδήποτε ανάγκης για ανακεφαλαιοποίηση. Τα εντελώς τραπεζοκεντρικά κριτήρια του πακέτου είναι ευδιάκριτα στα κρισιμότερα σημεία της απόφασης των 17:
-Η Ελλάδα θα δανειοδοτηθεί με 109 δισ. ευρώ (από τα οποία 45 προέρχονται από το δάνειο του πρώτου μνημονίου) μέχρι το 2014. Σ’ αυτά υποτίθεται ότι θα προστεθούν τα 37 δισ. της συμμετοχής των ιδιωτικών τραπεζών, εγγυημένα όμως από το ταμείο EFSF, κι άλλα 12-13 δισ. που θα διατεθούν από το ίδιο ταμείο, ως δάνεια για επαναγορά ομολόγων. Ο μηχανισμός αποκτά μόνιμη πλέον δυνατότητα να παρεμβαίνει τόσο στην πρωτογενή όσο και στη δευτερογενή αγορά ομολόγων σε ανάλογες με την ελληνική κρίση, υπό την καθοδήγηση της κατ’ εξοχήν εκπροσώπου των τραπεζών, της ΕΚΤ.
- Η ΕΚΤ θα εξακολουθήσει να δέχεται ελληνικά ομόλογα και υπό καθεστώς επιλεκτικής χρεοκοπίας, καλυμμένη όμως πλήρως από ένα απόθεμα εγγυήσεων ύψους τουλάχιστον 35 δισ. ευρώ που θα διαθέσει πάλι το ταμείο EFSF. Με τα λεφτά των Ευρωπαίων φορολογούμενων, πάντα.
- Το ταμείο EFSF, και το EMS που θα το διαδεχθεί από το 2013, θα παρέχει και πόρους για να ανακεφαλαιοποιηθούν οι ελληνικές, και άλλες τράπεζες με δάνεια που θα παρέχει στις κυβερνήσεις.
Τελικά, η ευρωζώνη αποκτά πράγματι το Νομισματικό της Ταμείο, αλλά με σαφή, αν όχι μοναδικό προορισμό τη βιωσιμότητα και την κερδοφορία της τραπεζοκρατίας.
ΘΕΜΑ Β΄
Αναπτυξιακή βοήθεια για μια «Κίνα» της ευρωζώνης
Υποτίθεται ότι λυδία λίθος της απόφασης ήταν η εξασφάλιση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους.
Από μιαν άποψη μπορεί να παραδεχθεί κανείς ότι κοντά στον βασιλικό- τις τράπεζες- ποτίζεται κι η γλάστρα – το ελληνικό χρέος.
Οι 17 της ευρωζώνης επιχειρούν να βγάλουν από το κάδρο της κρίσης την Ελλάδα με μια μακρόχρονη απομάκρυνσή της από τις αγορές. Όλα τα δάνεια - το παλιό αλλά και το νέο της τρόικας, μαζί και τα δάνεια που θα ληφθούν από το EFSF για επαναγορά ομολόγων, αλλά και με τα ομόλογα που ανακυκλώσουν οι ιδιώτες υφίστανται με διάφορους τρόπους μια επιμήκυνση 15 έως 30 χρόνια.
Τα δάνεια της τρόικας, μάλιστα, διατίθενται με μειωμένο σε σχέση με τον ισχύον επιτόκιο 3,5%, ενώ δίνεται και δεκαετής περίοδος χάριτος. Η εξόφλησή τους θ’ αρχίσει από το 2021.
Κυβέρνηση και ευρωκρατία ισχυρίζονται ότι από τις παράλληλες παρεμβάσεις τρόικας και ιδιωτών διευκολύνεται η απομείωση χρέους κατά 50 δισ. ευρώ περίπου, ή 24% του ΑΕΠ. Ταυτόχρονα, αν ισχύσει η δέσμευση ξένων και ελληνικών τραπεζών για μετακύλιση ομολόγων που λήγουν μέχρι το 2020, η Ελλάδα μεταθέτει για τις επόμενες δεκαετίες την πληρωμή χρεολυσίων άνω των 140 δισ. Κι ακόμη, η μείωση του επιτοκίου, υποτίθεται πως μας γλιτώνει ετήσιους τόκους 3 δισ.
Τι σημαίνουν όλα αυτά; Ενδεχομένως πράγματι η ευρωπαϊκή απόφαση μειώνει αισθητά το ετήσιο κόστος διαχείρισης του χρέους.
Αλλά ταυτόχρονα μεταθέτει το ρίσκο της εξόφλησής του στην επόμενη γενιά.
Ακόμη το κρατικοποιεί, με δεδομένο ότι στο τέλος του 2014, πάνω από το μισό του ελληνικού χρέους – περίπου 170 δισ.- θα οφείλεται στα κράτη πιστωτές. Και το τίμημα αυτής της «αλληλεγγύης» είναι συγκεκριμένο. Είναι το νέο μνημόνιο που θέτει την δημοσιονομική και οικονομική πολιτική της χώρας στον διαρκή έλεγχο της τρόικας. Κι άλλοι τριμηνιαίοι έλεγχοι, κι άλλες αγωνίες για τη «δόση» μας, και φυσικά, κι άλλα μέτρα για να τιμωρείται κάθε απόκλιση από τους στόχους.
Το τίμημα της «ανακούφισης» είναι η μακρόχρονη δέσμευση στη λιτότητα, η εκποίηση του δημόσιου πλούτου που αντιπαρέχεται ως εμπράγματη εγγύηση στους πιστωτές και η κατάλυση και των τελευταίων ιχνών κρατικής κυριαρχίας.
Αναπτυξιακό «θαύμα»
Σ’ αυτό το τελευταίο πεδίο, μάλιστα, προστίθεται ένα νέο στοιχείο που διαφημίστηκε ως το ευρωπαϊκό «σχέδιο Μάρσαλ». «Μια ειδική ομάδα- λέει η απόφαση- θα συνεργαστεί με τις ελληνικές αρχές προκειμένου να διοχετευτούν οι πόροι των διαρθρωτικών ταμείων προς την ανταγωνιστικότητα και την οικονομική μεγέθυνση».
Πρόκειται για την εκχώρηση της επενδυτικής και αναπτυξιακής στρατηγικής της χώρας στους πιστωτές. Η ευρωκρατία- και ουσιαστικά οι χώρες και οι δυνάμεις που ηγεμονεύουν στην ευρωζώνη- αποκτούν την εξουσία να καθορίσουν και το παραγωγικό μοντέλο της χώρας. Το αν οι Έλληνες θα γίνουν (πράγματι πια) γκαρσόνια, καμαριέρες ή «Κινέζοι» της Ευρώπης θα αποφασίζεται στις Βρυξέλες, στο Βερολίνο ή στο Παρίσι, που θα μπορούν να καθορίσουν τι «περισσεύει» για τους παρίες της ΟΝΕ από τις ανταγωνιστικές τους δραστηριότητες, τι είναι διατεθειμένοι να μοιραστούν με την εγχώρια αστική τάξη.
Μήπως, όμως, πράγματι προκύψει κάποιου είδους ανάπτυξη από αυτή τη δουλική σχέση;
Ενδεχομένως ναι. Με το κόστος εργασίας ισοπεδωμένο, τις εργασιακές σχέσεις απορυθμισμένο, τον δημόσιο πλούτο σε τιμή ευκαιρίας και τον κοινωνικό ιστό διαλυμένο σε άτομα και ομάδες που διαγκωνίζονται για μια θέση δουλειάς, μπορεί πράγματι η Ελλάδα να γίνει επενδυτικό Ελντοράντο, ένα αναπτυξιακό «θαύμα» του μέλλοντος. Αλλά με ένα είδος ανάπτυξης δορυφορικό κι εξαρτημένο, βιωσιμότητας αντίστοιχης με το άλλο, το ιρλανδικό θαύμα. Γιατί, ως γνωστόν, το φτηνό το κρέας το τρών’ τα σκυλιά.
ΘΕΜΑ Γ΄
Κυβερνητική επιχείρηση «ανακωχής» με την κοινωνία
Η αποκρυπτογράφηση του νέου πακέτου και οι «τεχνικές» λεπτομέρειές του που ίσως επιφυλάσσουν εκπλήξεις όταν αποτυπωθούν στο νέο μνημόνιο, ίσως ροκανίσουν τις εβδομάδες της θερινής ραστώνης. Η κυβέρνηση είναι προφανές ότι θα επιχειρήσει να εκμεταλλευτεί στο έπακρο τις «ανακουφιστικές» εντυπώσεις από τη συμφωνία και να πιστωθεί ως επιτυχία τον νέο δανεισμό. Θα μιλήσει για δικαίωση των επώδυνων επιλογών της, θα φέρει σε κάποια αμηχανία τη Ν.Δ. (που ήδη «μίλησε για θετικό αλλά ανεπαρκές βήμα»), θα επιχειρήσει να αντιστρέψει το εις βάρος της πολιτικό ισοζύγιο και να επιτύχει κάποιας μορφής «ανακωχή» με την κοινωνία.
Αλλά αυτή η επικοινωνιακή διαχείριση τελεί υπό μια διαρκή αντίφαση.
Ο πακτωλός χρημάτων που υποτίθεται ότι θα ρέει, πλέον, από τα ευρωπαϊκά ταμεία, δεν έχει άλλον αποδέκτη πέρα από τις τράπεζες και τους κατόχους ομολόγων.
Και επί πλέον η ακατάπαυστη ροή του προϋποθέτει την εφαρμογή μέτρων που τη φέρνουν σε διαρκή σύγκρουση με τα περισσότερα «μνημονιόπληκτα» στρώματα της κοινωνίας.
Σήμερα με τους ταξιτζήδες, αύριο με τους δημοσίους υπαλλήλους για τα επιδόματά τους, το φθινόπωρο με τα εκατομμύρια αποδέκτες των ειδοποιητηρίων για τη βροχή έκτακτων εισφορών.
Γι’ αυτό και δεν τόλμησε ν’ αφήσει και την πιο αμυδρή ελπίδα, ότι σε κάποιο ορατό χρόνο θα επιστραφεί στην κοινωνία έστω κι ένα συμβολικό μέρος απ’ όσα της αποσπάστηκαν βίαια εδώ κι ενάμιση χρόνο. Εκτός αν το φυλάει για μελλοντική, εκλογική χρήση… Αν της το επιτρέψει η τρόικα.
Δημοσιεύτηκε στο "Δρόμο της Αριστεράς", στις 23 Ιουλίου 2011
ΠΗΓΗ: tvxs.gr
