Οι εξεγέρσεις στον αραβικό κόσμο και ο κίνδυνος αποσταθεροποίησης των μοναρχικών καθεστώτων στον Κόλπο έχει επανενεργοποιήσει τη στρατηγική συμφωνία που είχε... συναφθεί στο αμερικανικό καταδρομικό «Quincy» στις 14 Φεβρουαρίου του 1945 μεταξύ του Φράνκλιν Ρούσβελτ και του βασιλιά Ιμπν Σαούντ: ο αμερικανός πρόεδρος προσέφερε στον σαουδάραβα βασιλιά στρατιωτική προστασία από την απειλή των γειτόνων του.
Σε αντάλλαγμα, κέρδισε την πρόσβαση ξένων εταιρειών στις πετρελαιοπηγές και μία καλή τιμή για τον μαύρο χρυσό. Η συμφωνία αυτή δεν «έσπασε» ποτέ. Και η πρόσφατη επιστροφή στον Κόλπο του στρατηγού Μάικλ Μούλεν, αρχηγός των ενόπλων δυνάμεων των ΗΠΑ, δείχνει ότι η συμφωνία αυτή είναι πάντα επίκαιρη.
Από το Ριάντ μέχρι τη Μανάμα, όπου υπάρχει η απειλή ενός πυρηνικοποιημένου Ιράν, ο επικεφαλής των Αμερικανικών δυνάμεων επανέλαβε ότι η Ουάσιγκτον σέβεται τις συμφωνίες της και κάλεσε τα συντηρητικά αυτά καθεστώτα να προχωρήσουν σε πολιτικές μεταρρυθμίσεις.
Οι ΗΠΑ είναι η μοναδική υπερδύναμη ικανή να εποπτεύσει και να διασφαλίσει τα αποθέματα και την προμήθεια πετρελαίου, χάρη στις στρατιωτικές της δυνάμεις και σε μια σειρά από βάσεις. Με βάση τη Μανάμα ο 5ος Στόλος διασχίζει την Ερυθρά Θάλασσα και περνά στον Ινδικό Ωκεανό, ενώ ο 6ος Στόλος διαπλέει τη Μεσόγειο. Η βάση Ντιέγκο Γκαρσία επιτρέπει τον έλεγχο της ροής στον Ινδικό. Ενισχύοντας τις βάσεις στον Κόλπο, η Ουάσιγκτον τοποθετεί πάνω από 2.000 άνδρες στο Τζιμπουτί, που φυλασσόταν αρκετό καιρό από τη Γαλλία.
Οι κινήσεις του Μούλεν στη Μανάμα και το Μασκάτ δείχνουν την αποφασιστικότητα των Αμερικανών να υπερασπιστούν την ελεύθερη διέλευση, κυρίως από τα στενά του Ορμούζ. «Μας προβληματίζει εδώ και καιρό η δυνατότητα των Ιρανών να εμποδίσουν τη μεταφορά του πετρελαίου από το στενό αυτό», παραδέχεται ένας στρατιωτικός που συνοδεύει τον Μούλεν. Από τον ισθμό αυτό, που είναι μικρότερος από 50 χιλιόμετρα, περνά πάνω από το 30% του αργού πετρελαίου που μεταφέρεται μέσω της θαλάσσιας οδού. Οι εντάσεις στο Ομάν έχουν ανησυχήσει τη Δύση, όπως και αυτές στο Μπαχρέιν που βρίσκεται στις πύλες των σαουδαραβικών πετρελαιοπηγών.
Το 60% των αποθεμάτων
Μία διαρκής αποσταθεροποίηση της Σαουδικής Αραβίας, της μεγαλύτερης εξαγωγού πετρελαίου στον κόσμο, θα προκαλούσε καταστροφική δίνη για την παγκόσμια οικονομία.
Η Σαουδική Αραβία, το Ιράν, το Ιράκ, το Κουβέιτ και τα Εμιράτα διαθέτουν συνολικά το 60% των αποθεμάτων πετρελαίου και το μερίδιό τους αναμένεται να αυξηθεί, καθώς θα μειωθεί η παραγωγή σε χώρες όπως οι ΗΠΑ, το Μεξικό, το Ηνωμένο Βασίλειο και η Νορβηγία.
Ετσι, η διασφάλιση της θαλάσσιας μεταφοράς του πετρελαίου από τον Αραβοπερσικό Κόλπο θεωρείται αναγκαία. Τα δύο τρίτα της ημερήσιας παραγωγής του αργού πετρελαίου (86 εκατ. βαρέλια) μεταφέρονται με τάνκερ και το ήμισυ αυτών κατευθύνεται από τη Μέση Ανατολή προς την Ευρώπη, τις ΗΠΑ και την Ασία.
Οι Αμερικανοί έχουν ενισχύσει την παρουσία τους στα στενά της Μαλάκα και του Μπαμπ ελ Μαντέμπ, όπου έχει αυξηθεί ο κίνδυνος από πειρατές και ομάδες ισλαμιστών.
Οι Κινέζοι παρακολουθούν όλο και πιο στενά τα αποθέματά τους, που προέρχονται από τη Μέση Ανατολή και δεν διστάζουν να ενδυναμώσουν το πολεμικό τους ναυτικό, ενώ έχουν δημιουργήσει το πλέγμα «Κολιέ των μαργαριταριών» για να προστατεύουν τις στρατιωτικές βάσεις.
Η Ινδία, η οποία ανησυχεί επίσης, πρότεινε στο Πεκίνο στις αρχές του 2010 τη διάθεση του Ναυτικού της για την ασφάλεια των θαλάσσιων διαύλων μεταφοράς του πετρελαίου.
Το «δόγμα Κάρτερ»
Αν η Ουάσιγκτον προστατεύσει τα συμφέροντά της, καθώς και αυτά των δυτικών χωρών περιλαμβανομένης της Ιαπωνίας, η στρατιωτική της δύναμη τίθεται κατ΄ αρχήν στην υπηρεσία της αγοράς, όπως αναφέρεται σε άρθρο της η «Le Μonde».
Η διαφύλαξη των δρόμων του πετρελαίου υπάγεται στο πλαίσιο του «δόγματος Κάρτερ» που ορίστηκε μετά την εισβολή στο Αφγανιστάν της Σοβιετικής Ενωσης το 1980.
Ορίζει ότι κανένα κράτος δεν μπορεί να ελέγχει τη γεωστρατηγικής σημασίας περιοχή. Το δόγμα επανενεργοποιήθηκε το 1990 με την εισβολή του Ιράκ στο Κουβέιτ και την εμφάνιση της ιρανικής πυρηνικής απειλής.
Αλλωστε, έχει συσταθεί στο Πεντάγωνο ειδική υπηρεσία που καλύπτει την περιοχή από τις χώρες του Μαγκρέμπ μέχρι το Πακιστάν, ώστε να είναι δυνατή μια ταχεία παρέμβαση σε περίπτωση κρίσης.
Η σταθερότητα της αγοράς πετρελαίου ενδιαφέρει τις ΗΠΑ. Τη δεκαετία του 2000 το δόγμα Κάρτερ είχε εφαρμοστεί στην Κασπία και στην Κεντρική Ασία, όπου υπάρχουν περιοχές πλούσιες σε πετρέλαιο. Το 2008 οι Αμερικανοί δημιούργησαν την Αfricom, για άμεση παρέμβαση στην αφρικανική ήπειρο.
Θα ενταθεί ο πόλεμος
Ομως, η πολιτική αυτή, όπως και η δημιουργία στρατηγικών αποθεμάτων, είναι δευτερεύουσας σημασίας για τις ΗΠΑ, οι οποίες στοχεύουν να μειώσουν την εξάρτησή τους από το πετρέλαιο και ιδίως αυτού της Μέσης Ανατολής, διευρύνοντας το ενεργειακό τους μείγμα.
Αλλωστε, η ζήτηση για πετρέλαιο από τις αναδυόμενες οικονομίες θα αυξηθεί, ενώ τα αποθέματα μειώνονται.
Ετσι, ο ανταγωνισμός- ορισμένοι κάνουν λόγο για πόλεμο- με στόχο την πρόσβαση στις πηγές ενέργειας θα ενταθεί. Και θα ενδυναμώσει τον ρόλο των ΗΠΑ ως «αστυφύλακα» των δρόμων του πετρελαίου.
ΠΗΓΗ: τα νεα on-line
