Η Γερμανία προσπαθεί διακαώς να αναθεωρήσει τη Συνθήκη της Λισαβόνας, για να διασφαλίσει κυρώσεις χωρίς προηγούμενο στους «αδύναμους κρίκους» της Ευρωζώνης, όπως η Ελλάδα. Η Γαλλία «αναγκάζεται» να την ακολουθήσει. Ένα μεγάλο μέτωπο χωρών – μελών της ΕΕ αντιστέκεται....
Ο καθηγητής Ευρωπαϊκής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, Παναγιώτης Ιωακειμίδης, εξηγεί τι σημαίνουν οι αποφάσεις της Συνόδου Κορυφής των «27», αναλύει τους ευρωπαϊκούς συσχετισμούς και καταθέτει τη γνώμη του για το ελληνικό πρόβλημα.
Ανάμεσα σε άλλα, υπογραμμίζει το οικονομικό πρόστιμο που περιμένει τις χώρες οι οποίες εμφανίζουν δημοσιονομικές αδυναμίες, εκτιμά ότι «παραπέμπεται στις ευρωπαϊκές καλένδες» η αναστολή του δικαιώματος ψήφου -ως «πολιτικής τιμωρίας»- για τους «ασυνεπείς» της Ευρωζώνης, επισημαίνει ως ζητούμενο την τελική μορφή του μόνιμου ευρωπαϊκού μηχανισμού στήριξης, χαρακτηρίζει ως μείζον δημοσιονομικό πρόβλημα της Ελλάδας όχι τις δαπάνες (οι οποίες ανέρχονται στο ύψος του ευρωπαϊκού μέσου όρου και άλλωστε... είναι απαραίτητες για την επαρκή καταβολή μισθών και συντάξεων στα χαμηλά εισοδήματα) αλλά τη φοροδιαφυγή, και επί του παρόντος προτρέπει «να συνηθίσουμε στο γεγονός ότι τα spreads συνεχώς θα ανεβοκατεβαίνουν».
Αυστηρότερη δημοσιονομική πειθαρχία: Τι αποφάσισαν πρακτικά οι «27»;
Πρόκειται για αποφάσεις οι οποίες αφορούν στην οικονομική διακυβέρνηση και που αναλύονται σε δυο κεντρικά στοιχεία:
Το πρώτο είναι η έγκριση, σε πολιτικό επίπεδο, ενός «πακέτου» μέτρων για την καλύτερη επιτήρηση της λειτουργίας της Νομισματικής Ένωσης και των χωρών που ενδεχομένως εκφεύγουν από τους κανόνες της Νομισματικής Ένωσης. Με άλλα λόγια, προβλέπεται ένα πολύ πιο αυστηρό σύστημα κυρώσεων. Παράλληλα, προβλέπονται ορισμένα κάπως πιο πρωτοποριακά μέτρα, όπως είναι για παράδειγμα η μακροοικονομική επιτήρηση –δηλαδή θα σταθμίζεται και θα ελέγχεται αν οι οικονομίες προχωρούν προς ένα καλύτερο επίπεδο ανταγωνιστικότητας. Επίσης, θα διενεργείται ένας έλεγχος των προϋπολογισμών των κρατών - μελών που ανήκουν στην Ευρωζώνη, σε ένα αρχικό επίπεδο, στο πρώτο 6μηνο του έτους (γι’ αυτό και αποκαλείται η ρύθμιση: «ευρωπαϊκό 6μηνο»). Όλα αυτά στοχεύουν στην αποτροπή της εμφάνισης μιας νέας κρίσης, όπως αυτή που αντιμετώπισε η Ελλάδα και κάποιες άλλες μεσογειακές χώρες πριν από μερικούς μήνες.
Το δεύτερο έχει σχέση με τη γαλλογερμανική πρόταση για τροποποίηση της Συνθήκης με στόχο, όπως τον παρουσίασαν α) να θεσπιστεί ένας μόνιμος μηχανισμός αντιμετώπισης των κρίσεων στο πλαίσιο της Ευρωζώνης (οι μηχανισμοί που έχει στη διάθεσή της η Ελλάδα εκπνέουν το 2013) και β) να ανασταλούν τα δικαιώματα ψήφου των χώρων οι οποίες παραβιάζουν σταθερά και συστηματικά το Σύμφωνο Σταθερότητας. Τελικώς, αυτό το οποίο έγινε δεκτό είναι ότι θα προχωρήσει μία περιορισμένη αναθεώρηση της Συνθήκης με στόχο να θεσπιστεί, ωστόσο, ο μόνιμος μηχανισμός. Αλλά θα πρέπει να δούμε τι είδους μηχανισμός θα είναι αυτός. Φαίνεται ότι με έναν «κομψό» τρόπο παραπέμπεται στις ευρωπαϊκές καλένδες το θέμα της αναστολής του δικαιώματος ψήφου, διότι ήταν εξαιρετικά επικίνδυνο, εξαιρετικά αν θέλετε αμφιλεγόμενο μέτρο. Σχεδόν όλες οι χώρες, εκτός Γερμανίας και Γαλλίας, ήταν αντίθετες. Η άσκηση της αναθεώρησης της Συνθήκης είναι μια εξαιρετικά δύσκολη υπόθεση, διότι θα πρέπει να συμφωνήσουν ομοφώνως οι «27». Θα ήταν μία πράξη «αυτοκτονίας» για κάποιες χώρες. Αυτό έγινε κατανοητό και ευσχήμως εγκαταλείπεται.
Ποιες θα είναι, λοιπόν, οι νέες κυρώσεις για τους «αδύναμους κρίκους»;
Καταρχάς, αυτές θα εφαρμόζονται πιο νωρίς, από τη στιγμή που θα γίνεται αντιληπτό ότι μία χώρα έχει εκτροχιαστεί. Στην αρχή θα αφορούν κατά κάποιο τρόπο μία άτοκη κατάθεση στην ΕΕ, προτού φτάσουν οι χώρες το δημοσιονομικό όριο του 3%. Αν οι χώρες δεν συμμορφώνονται και ξεπεράσουν το 3%, τότε αυτή η κατάθεση θα μετατρέπεται σε ποινή, θα δίνεται στην ΕΕ ένα αρκετά σημαντικό ποσό (ενδεχομένως ένα ποσοστό της τάξης του 0,2% του ΑΕΠ – θα καθοριστεί επακριβώς από τις νομικές πράξεις). Αυτό το ποσό θα αυξάνεται αν η χώρα συνεχίζει να «παρεκτρέπεται». Οι ποινές από εδώ και πέρα θα εφαρμόζονται, επίσης, όχι μόνο στο σκέλος του ελλείμματος αλλά και στο σκέλος του χρέους, όταν αυτό ξεπερνά το κατώφλι του 60%. Πέρα από το γεγονός ότι αυτές οι χώρες θα εκτίθενται, κατά κάποιο τρόπο, πανευρωπαϊκά, διότι όλα αυτά θα δημοσιεύονται, σε αντίθεση με την απροθυμία η οποία επικρατούσε έως σήμερα. Επιπλέον, προβλέπεται ένα στοιχείο αυτοματισμού. Δηλαδή, στόχος είναι αυτές οι κυρώσεις να μην επιβάλλονται με πολιτική απόφαση. Θα προτείνονται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και θα ισχύουν, εκτός και αν τις ακυρώσει ειδική αρνητική πλειοψηφία, κάτι που είναι εξαιρετικά δύσκολο να εκδηλωθεί στο Συμβούλιο.
Κατά τη γνώμη σας, επί της ουσίας, η Γερμανία κατάφερε να «περάσει» αυτά που επιθυμούσε;
Δεν το γνωρίζουμε ακόμη. Πάντως, η πολιτική «τιμωρία» φαίνεται ότι δεν «περνάει», δεν μπορεί να περπατήσει η αναστολή ψήφου. Θα πρέπει να δούμε από εκεί και ύστερα αν η Γερμανία θα πετύχει το μόνιμο μηχανισμό στήριξης όπως τον θέλει, δηλαδή επιβάλλοντας αυτό που λέμε: ελεγχόμενη χρεοκοπία. Άλλες χώρες δεν το θέλουν, αλλά επιδιώκουν ένα ταμείο το οποίο θα μπορεί να συνδράμει τα μέλη που ενδεχομένως θα αντιμετωπίζουν μία κρίση, κάτι σαν Ευρωπαϊκό Νομισματικό Ταμείο. Θα πρέπει να δούμε πώς θα διαμορφωθεί αυτός ο μηχανισμός. Ξέρετε, στη σημερινή ΕΕ των 27 κρατών – μελών, για να «περάσει» μία χώρα αυτό που θέλει, όσο ισχυρή και αν είναι, δεν μπορεί να το κάνει αν έχει απέναντί της μία πολύ ισχυρή ομάδα κρατών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η Γερμανία είχε απέναντί της σχεδόν το σύνολο όλων των άλλων χωρών – μελών, με οριακές εξαιρέσεις, πλην βεβαίως της Γαλλίας.
Η Γαλλία έχει τις ίδιες επιδιώξεις με τη Γερμανία; «Σύρεται» πίσω από αυτή; Τι ακριβώς συμβαίνει;
Η Γαλλία διαφέρει ουσιωδώς από την πολιτική και τη στάση της Γερμανίας σε αυτό το θέμα -είναι αντίθετη στα περί αναθεώρησης της Συνθήκης (γνωρίζει πόσο δύσκολο θέμα είναι), αναστολής της ψήφου ή ελεγχόμενης πτώχευσης. Θα ήθελε μία άλλη πολιτική με στόχο να διορθώνονται κάποιες ισορροπίες, όχι μόνο στο δημοσιονομικό σκέλος αλλά και στην πραγματική οικονομία, με τις πιο ισχυρές χώρες να παρεμβαίνουν, ενισχύοντας την κατανάλωση για να αναπτύσσονται και οι άλλες χώρες. Ωστόσο, είναι αναγκασμένη να «συμπλέει» -να συμβιβάζεται- σε πάρα πολλά σημεία, για πολιτικούς και θεσμικούς λόγους. Διότι, χωρίς τη σύμπραξη Γαλλίας και Γερμανίας είναι δύσκολο να προχωρήσει η ευρωπαϊκή ενοποίηση.
Σε ποιο βαθμό τα προτεινόμενα -από τη Γερμανία κυρίως- μέτρα «φωτογραφίζουν» συγκεκριμένα την Ελλάδα και συνδέονται με τις επιδόσεις της στην περιβόητη δημοσιονομική εξυγίανση;
Δεν θα έλεγα ότι αυτά τα μέτρα «φωτογραφίζουν» την Ελλάδα, αλλά θα έλεγα ότι ξεκίνησαν με αφορμή την Ελλάδα. Αυτή τη στιγμή εκτιμάται ότι η χώρα μας βρίσκεται σε εξαιρετικά καλό δρόμο σε ό,τι αφορά την εφαρμογή των δεσμεύσεων τις οποίες έχει αναλάβει στο πλαίσιο του Μνημονίου. To ελληνικό πρόβλημα είναι γενικότερο πλέον, αφορά συνολικά την Ευρωζώνη. Χώρες όπως η Ισπανία, η Πορτογαλία και η Ιρλανδία, καθώς και άλλες όπως η Ιταλία και η Γαλλία οι οποίες μπορεί να αντιμετωπίσουν προβλήματα, αλλά οπωσδήποτε η Ελλάδα έχει κάθε λόγο να επιθυμεί ένα σταθερό μηχανισμό στήριξης, διότι το ελληνικό πρόβλημα δεν πρόκειται να εξαφανιστεί το 2013, οπότε και εκπνέει ο ευρωπαϊκός μηχανισμός. Αλλά η Ελλάδα επιθυμεί ένα μηχανισμό ο οποίος πραγματικά θα συμβάλλει, δεν θα αποτελεί απλώς ελεγχόμενη χρεοκοπία, και θα έχει ενδεχομένως μία αναπτυξιακή διάσταση, διότι αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα της ευρωπαϊκής οικονομίας: το πρότυπο ανάπτυξης. Αν δεν αντιμετωπιστεί αυτό, όσες κυρώσεις και αν επιβληθούν, το πρόβλημα θα υπάρχει. Χρειάζεται μία πιο αρμονική ανάπτυξη στον ευρωπαϊκό χώρο.
Κατά πόσο θεωρείτε ότι η τελευταία αύξηση των spreads οφείλεται στο ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών στην Ελλάδα, το οποίο άφησε ανοιχτό ο πρωθυπουργός;
Είναι γεγονός ότι πριν από ορισμένες μέρες τα spreads έπεσαν, και έπεσαν σημαντικά, εκτιμώντας τις ελληνικές επιδόσεις στην εφαρμογή του Μνημονίου. Ωστόσο, θα πρέπει για μεγάλο χρονικό διάστημα να συνηθίσουμε στο γεγονός ότι τα spreads συνεχώς θα ανεβοκατεβαίνουν. Μια υποθετική ή πραγματική ένδειξη ότι η χώρα οδηγείται σε οποιαδήποτε αστάθεια, πιθανόν να εκτινάσσει τα spreads. Την επόμενη εβδομάδα, για παράδειγμα, ενδέχεται μία είδηση με θετικό χαρακτήρα να τα οδηγήσει στην κατιούσα. Επομένως, έως ότου γίνει απολύτως αποδεκτό ότι η Ελλάδα επιτύχει τη δημοσιονομική εξυγίανση και τις διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις, θα έχουμε τέτοιου είδους φαινόμενα.
Αν και μιλάτε για θετικές επιδόσεις στη δημοσιονομική εξυγίανση, γίνεται έντονα λόγος για κρίσιμη υστέρηση εσόδων. Δεν σας ανησυχεί;
Αναμφίβολα είναι μία ανησυχητική κατάσταση. Αυτή τη στιγμή η μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος επιτυγχάνεται από το σκέλος της μείωσης των δαπανών στο Δημόσιο. Οπωσδήποτε θα πρέπει να μειωθεί η σπατάλη, αλλά έως τώρα έχουμε μείωση από την περικοπή μισθών και συντάξεων, ιδιαίτερα σε ανθρώπους με εξαιρετικώς χαμηλά εισοδήματα. Προσωπικά, πιστεύω ότι το ελληνικό πρόβλημα, σε πολύ μεγάλο βαθμό, δεν είναι οι δαπάνες. Αν δείτε συνολικά τις δαπάνες του ελληνικού κράτους, παρ’ όλη τη σπατάλη και την άθλια -πολλές φορές- διαχείριση, είναι στο επίπεδο της Ευρωζώνης, περίπου στο 52%. Το μεγάλο πρόβλημα είναι στο σκέλος των εσόδων. Οι Έλληνες δεν πληρώνουν φόρους και το γνωρίζουν οι πάντες. Επομένως, εδώ θα πρέπει να υπάρξει μια πολύ πιο αποφασιστική παρέμβαση.
ΠΗΓΗ:tvxs.gr
