Του Θέμη Τζίμα
Είναι προφανές ότι μετά την 6η Μαϊου το οικονομικό, κοινωνικό και πολιτικό κατεστημένο της χώρας επέλεξε το δρόμο της πόλωσης.
Δεν είναι η πρώτη φορά: σε κάθε οριακή ή έστω δύσκολη για το κατεστημένο ιστορική φάση, η...
πόλωση δηλαδή ο διχασμός του λαού και η ταύτιση των συμφερόντων του κατεστημένου με αυτά της χώρας αποτελούν βασικά εργαλεία για να εμποδιστεί η αμφισβήτηση είτε του κοινωνικοοικονομικού, είτε του πολιτικού, κυρίαρχου συστήματος.
Η πόλωση για να πετύχει χρειάζεται δύο στοιχεία:
πρώτον, πρέπει να εντείνει την κρίση έως του σημείου τήξης βασικών κανόνων δημοκρατίας και κοινωνικής συνοχής. Έτσι μπορεί να διχάσει, να αποπροσανατολίσει και να απογοητεύσει το λαό.
Δεύτερον χρειάζεται και ένα μεγάλο ψευτοδίλημμα, πάνω στο οποίο δομείται η πόλωση. Σήμερα αυτό το ρόλο παίζει ο νομισματικός φετιχισμός: “ευρώ ή δραχμή”. Το δίλημμα αυτό δεν είναι νέο. Ούτε και η ταύτιση της απώλειας του ευρώ με μια ολοκληρωτική καταστροφή. Αλλάζει απλά ο βαθμός κατατρομοκράτησης του κόσμου.
Καθημερινά, συγκεκριμένα ΜΜΕ, γνωστοί πολιτικοί και επιχειρηματίες και φυσικά ορισμένα αντιδραστικά, ξένα κέντρα κάνουν ό,τι μπορούν για να ενταθεί η φυγή κεφαλαίων από τις τράπεζες. Σπεκουλάρουν ξεδιάντροπα και ασταμάτητα πάνω στο φόβο και στον πανικό, στοχοποιώντας την ίδια στιγμή το ΣΥΡΙΖΑ ως υπεύθυνο της έντασης της κρίσης. Σωπαίνουν για τα 75 δις ευρώ που χάθηκαν από τις τράπεζες εν μέσω μνημονίων. Αφήνουν ανέλεγκτους τους τραπεζίτες ως προς το ποια πιστωτική πολιτική άσκησαν. Αναπαράγουν κάθε αντιδραστική και αντιευρωπαϊκή φωνή που επιδιώκει όχι απλά μια Ελλάδα χωρίς ευρώ αλλά εν τέλει ένα ευρώ- φυλακή των λαών. Δε θέλουν απλά να νικήσουν τον ελληνικό λαό. Θέλουν να αποτρέψουν ένα “κακό” για αυτούς προηγούμενο που εκφράστηκε- εύστοχα ή όχι, μένει να φανεί- μέσω της νίκης Ολάντ στη Γαλλία και μέσω των ποσοστών κυρίως- αλλά όχι μόνο -του ΣΥΡΙΖΑ, στην Ελλάδα.
Στη σημερινή Ελλάδα, της κυριαρχίας των τηλεοπτικών παπαγάλων, της πολιτικής ανεπάρκειας - μεγάλων τμημάτων και της αριστεράς συμπεριλαμβανομένων - και κυρίως της συντονισμένης επίθεσης εναντίον του λαού, το δίλημμα ευρώ ή δραχμή ήταν επόμενο να αναχθεί στο κορυφαίο ζήτημα. Μόνο σε ένα τέτοιο περιβάλλον η επιστροφή στη δραχμή θα μπορούσε- ανιστόρητα και ιερόσυλα- να ταυτίζεται περίπου με μια νέα μικρασιατική καταστροφή. Μόνο σε μια τέτοια ατμόσφαιρα η υπεράσπιση του ευρώ θα μπορούσε να ταυτίζεται με την εμπέδωση μιας πολιτικής που πανευρωπαϊκά εντείνει την κρίση, ωθώντας το ευρώ στη διάλυση. Στόχος τους δεν είναι άλλος από το να ενισχύσουν τις προκαταλήψεις. Να θολώσουν τη συζήτηση. Να σπιλώσουν όχι ένα κόμμα αλλά ένα κοινωνικό μέτωπο που δειλά πάει να συγκροτηθεί.
Να θυμηθούμε λοιπόν ορισμένες βασικές αρχές:
πρώτον, το νόμισμα είναι εργαλείο άσκησης οικονομικής πολιτικής. Δεν είναι η “ψυχή” ενός έθνους, ούτε η οικονομική πολιτική εν γένει. Γι' αυτό και είναι σωστή- παρά την ίσως απλουστευτική της διατύπωση- η στάση της βουλευτίνας του ΣΥΡΙΖΑ που είπε ευθαρσώς ότι η έξοδος από το ευρώ δεν αποτελεί αναγκαστικά καταστροφή για τη χώρα.
Τι έγκλημα καθοσιώσεως! Τι “ανευθυνότητα!” αναφώνησαν οι “υπεύθυνες δυνάμεις”, οι πυλώνες του παρασιτισμού και τα φερέφωνά του. Ενώ αντίθετα είναι τόσο “υπεύθυνο” να καταστροφολογείς ενώπιον ενός υπαρκτού σεναρίου, που αν προκύψει θα έλθει πιθανότατα όχι εξαιτίας της όποιας πολιτικής ακολουθήσει η Ελλάδα αλλά εξαιτίας της πανευρωπαϊκής αντιδραστικής πολιτικής. Ποιος διαλύει άλλωστε το ευρώ; ποιος το μετατρέπει σε υφεσιακό παράγοντα, επιδείνωσης της κρίσης; Η αστάθεια σε μια χώρα που αντιστοιχεί στο 2% του ευρωπαϊκού ΑΕΠ ή η πολιτική που επέβαλε η ευρωπαϊκή ελίτ εντείνοντας την κρίση στην Ισπανία, στην Ιταλία, στη Γαλλία και σε μια σειρά ακόμα κρατών; Από πότε είναι υπεύθυνο να προμηνύεις το τέλος της χώρας ενώπιον ενός υπαρκτού ενδεχομένου, χωρίς να έχεις ούτε μια αράδα εναλλακτικού σχεδίου, διαχείρισης σεναρίων επιδείνωσης της κρίσης; Το νόμισμα αποτελεί βασική συνιστώσα της οικονομικής πολιτικής κάθε κράτους ή ένωσης κρατών. Ωστόσο δεν αποτελεί τον κατεξοχήν παράγοντα. Η παραγωγή, οι παραγωγικές σχέσεις, η λειτουργία του ιδιωτικού και δημοσίου τομέα, η δημογραφική ανάπτυξη, η εμπορική πολιτική, η φορολογική πολιτική, μια σειρά ακόμα παραγόντων της πραγματικής οικονομίας και φυσικά ο συσχετισμός των πολιτικών δυνάμεων είναι που κατά βάση καθορίζουν τη γενική οικονομική και κοινωνική κατάσταση με το όποιο νόμισμα- χωρίς φυσικά το τελευταίο να είναι άνευ ουσίας.
Δεύτερον, όπως προκύπτει από τα παραπάνω, σημαντικότερο από το όποιο νόμισμα καθ' εαυτό είναι, με ποια πολιτική διαχειρίζεσαι ένα νόμισμα. Αυτό είναι το κατεξοχήν ερώτημα των εκλογών. Η Ελλάδα μπορεί να βυθιστεί εντός της κρίσης ακόμα περισσότερο με το ευρώ ή και εκτός ευρώ, όπως και το αντίθετο. Οι εκροές από τις ελληνικές τράπεζες, οι ανισορροπίες του τραπεζικού συστήματος, η μεγαλύτερη ύφεση που γνώρισε η Ελλάδα τουλάχιστον μεταπολεμικά, η πρωτοφανής ανεργία, η φτωχοποίηση, η διόγκωση του χρέους, η απελπισία προέκυψαν μέσα στο ευρώ και μέσα στα μνημόνια. Η διάλυση της παραγωγικής βάσης της χώρας επιταχύνθηκε μέσα στο ευρώ.
Η οικονομία της φούσκας, του υπερδανεισμού, το δημοσιονομικό πρόβλημα εντάθηκαν μέσα στο ευρώ. Πως προστάτευσε το ευρώ την εθνική οικονομία, από την προσχώρηση που επέλεξε το ελληνικό κατεστημένο, στην παγκόσμια καπιταλιστική συνταγή της οικονομίας της φούσκας; Πως προστάτευσε το ευρώ τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες από την κρίση παραγωγής, την κοινωνική και τη δημοσιονομική κρίση; Επιπλέον ποιος δε βλέπει ότι η κοινή νομισματική πολιτική εκ των πραγμάτων στερεί από κάθε επιμέρους κράτος ένα κρίσιμο εργαλείο, αυτό της εθνικής, νομισματικής πολιτικής; Άλλωστε είναι παραπάνω από προφανές ότι οι γενετήσιες αδυναμίες του ευρώ, η εμμονή στο μονεταρισμό και η στρατηγική του υπαρκτού νεοφιλελευθερισμού εμποδίζουν σήμερα στην έξοδο από την κρίση σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Είναι μάλιστα πολύ πιθανότερο η Ελλάδα να απωλέσει το ευρώ εξαιτίας των πολιτικών που ασκούνται σε πανευρωπαϊκό επίπεδο που θα οδηγήσουν σε μια ενδεχόμενη διάσπαση ή και διάλυση της ευρωζώνης, παρά εξαιτίας δικών της πολιτικών επιλογών.
Είναι όλα τα παραπάνω μια πρόσκληση εξόδου από το ευρώ; όχι. Διότι θα πρέπει να αποφευχθεί ένα νέο σοκ που αναμφίβολα θα αποτελούσε η έξοδος από το ευρώ. Και επιπλέον ούτε αυτή η έξοδος συνιστά από μόνη της την επίλυση όλων των προβλημάτων της εθνικής οικονομίας. Αντίθετα θα μπορούσε να αποτελέσει ένα επιπλέον καταστροφικό σοκ. Κανείς δεν εγγυάται ότι μια υποτίμηση χωρίς άλλες πολιτικές μπορεί να αυξήσει την ανταγωνιστικότητα της εθνικής οικονομίας και ότι πολύ περισσότερο η όποια αύξηση της ανταγωνιστικότητας θα κατανεμηθεί ισότιμα και δίκαια στον ελληνικό λαό ή επωφελώς για την οικονομία. Είναι εξαιρετικά πιθανό ο παρασιτισμός να κερδοσκοπήσει ακόμα περισσότερο με ένα υποτιμημένο νόμισμα, η κοινωνική, πολιτική και οικονομική κατάσταση να επιδεινωθεί ραγδαία και η όποια ανάκαμψη να αργήσει υπερβολικά πολύ ή και να είναι εξαιρετικά ασθενής.
Είναι εφικτό εντός ευρώ να επιτευχθεί πολιτική με άξονες την παραγωγική ανασυγκρότηση, τη δημοσιονομική ορθολογικοποίηση, την κοινωνική συνοχή. Είναι δυνατή ακόμα και η πανευρωπαϊκή υποτίμηση του ευρώ ώστε να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα κρατών της ευρώ- περιφέρειας. Είναι δυνατή εντός ευρώ και η εν τοις πράγμασι ή και η de iure αλλαγή του ζουρλομανδύα του συμφώνου σταθερότητας. Αρκεί οι πολιτικοί και κοινωνικοί συσχετισμοί να το επιβάλλουν. Αν όμως όλα αυτά δεν μπορούν να επιτευχθούν εντός ευρώ, αν η κρίση βαθαίνει διαρκώς, εξαιτίας τελικά των πολιτικών που ασκούνται στο “όνομα” του ευρώ, τότε η ευρωζώνη μοιραία θα διασπαστεί ή θα διαλυθεί. Κανένα οικονομικό σύστημα και πολιτικό εποικοδόμημα δεν μπορούν να βρίσκονται επ' αόριστον σε κρίση.
Αλλά και εκτός ευρώ είναι εξαιρετικής κρισιμότητας η πολιτική επιλογή, η στρατηγική που θα ακολουθηθεί. Η καταστροφή δεν είναι μοιραία. Το σοκ θα είναι μεγάλο και η κατάσταση θα επιδεινωθεί βραχυπρόθεσμα. Θα απαιτηθεί ισχυρός δημόσιος παρεμβατισμός και αυστηροί διοικητικοί έλεγχοι σε τράπεζες και εν γένει σε τμήματα του ιδιωτικού τομέα. Η χώρα θα πρέπει να προβεί σε νέα διαχείριση των δημοσιονομικών της, με παύση πληρωμών του χρέους της και κάλυψη των αναγκών του δημοσίου από τα έσοδά του, τουλάχιστον έως ότου μπορέσει να ξαναβγεί στις αγορές. Θα χρειαστούμε μια κυβέρνηση ισχυρή, ένα λαό έτοιμο και ώριμο, με ένα κοινωνικό κίνημα που θα μπορέσει να υπερασπιστεί τη δημοκρατία αλλά και την κοινωνική συνοχή. Νέες διεθνείς συμμαχίες και μεγάλες τομές στον παραγωγικό τομέα. Δομικές μεταρυθμίσεις σε χρόνο μηδέν, όπως το νέο φορολογικό σύστημα και τον εκσυγχρονισμό του κράτους. Δε θα είναι εύκολο. Όμως με μια προοδευτική πολιτική και με το λαό ώριμο μπορούμε να ακολουθήσουμε ιστορικά προηγούμενα και εντός ολίγων ετών να μπούμε σε νέα περίοδο ανάκαμψης.
Τρίτον, κρίσιμο στοιχείο είναι η ωριμότητα του λαού και της πολιτικής ηγεσίας, προκειμένου να είμαστε προετοιμασμένοι απέναντι σε όποιο ενδεχόμενο επιδείνωσης της κρίσης. Για να μην πιαστούμε στην παγίδα του πανικού και της αποσταθεροποίησης, πρέπει ο λαός να είναι παρών. Εδώ έγκειται και το μεγάλο πρόβλημα της αριστεράς. Πλανάται πλάνη οικτρά αν νομίζει, ότι θα κυβερνήσει μια οποιαδήποτε προοδευτική κυβέρνηση ανέφελα ή ότι φτάνει σε ένα Happy end με τις εκλογές, ακόμα και αν πάρει ένα σαρωτικό ποσοστό. Θα είναι απλά το τέλος της αρχής και η είσοδος στο κυρίως μέρος της κρίσης. Οι δυσκολίες που θα κληθεί να αντιμετωπίσει, θα είναι όχι μόνο μεγάλες αλλά και εν πολλοίς απρόβλεπτες.
Αν αποφασίσει να τιμήσει τη λαϊκή ψήφο και να συγκρουστεί με τον εγχώριο παρασιτισμό, προκειμένου ο λαός όντως να βγει από την κρίση, αν αποφασίσει να προχωρήσει όντως στην παραγωγική ανασυγκρότηση, στην αλλαγή των παραγωγικών σχέσεων, στη δημοκρατική εμβάθυνση, στο μετασχηματισμό του δημοσίου τομέα, στη νέα ισχυρή διεθνή διαπραγμάτευση και σε πολλά ακόμα που απαιτούνται για να βγούμε από την κρίση, θα βρει απέναντί της τμήματα του κρατικού μηχανισμού, ισχυρότατα ιδιωτικά συμφέροντα, την επιχειρηματική ελίτ, ξένες παρεμβάσεις, προπαγανδιστικούς μηχανισμούς ακόμα και προβοκάτσιες κάθε λογής.
Επιπλέον, παρότι είναι πολύ πιθανό, ότι το ευρώ θα επιβιώσει και ότι θα παραμείνει το νόμισμα και της χώρας μας για λόγους που συνδέονται με την ευρωπαϊκή ευστάθεια, υπάρχει όπως προείπα όντως η πιθανότητα κατάρρευσης της ευρωζώνης. Όχι εξαιτίας της Ελλάδας αλλά της έντασης της κρίσης πανευρωπαϊκά. Θα χρειαστεί λοιπόν ένα μεγάλο λαϊκό, κοινωνικό κίνημα αλληλεγγύης και επιβίωσης για τους ασθενεστέρους. Ένα ισχυρό εργατικό κίνημα που θα πρωταγωνιστήσει ακόμα και με αυτοδιαχειριστικές μεθόδους στο να μπει μπροστά η παραγωγική μηχανή. Και φυσικά ένα ευρύ δημοκρατικό κίνημα, απέναντι σε κινδύνους που η δημοκρατία μας αντιμετωπίζει ήδη εδώ και καιρό. Θα χρειαστεί ένας αντινεοφιλελεύθερος ανένδοτος αγώνας.
Δυστυχώς, μέχρι σήμερα τέτοιο κίνημα, με σταθερότητα και συνέπεια δεν έχει υπάρξει. Η συνδικαλιστική γραφειοκρατία όλων ανεξαιρέτως των κομμάτων, οι ανεπάρκειες του φοιτητικού κινήματος συνολικά, ο εξαιρετικά περιορισμένος ρόλος κινήσεων αλληλεγγύης και επιβίωσης είναι ιδιαιτέρως ανησυχητικά και αγκυλωτικά φαινόμενα. Επιπλέον, χρόνιες αδυναμίες της αριστεράς, σε συνδυασμό με τη στρατηγικής σημασίας απαξίωση του ΠΑΣΟΚ, έχουν αποσταθεροποιήσει τον ευρύτερο χώρο της κέντρο-αριστεράς ή αλλιώς το σοσιαλιστικό, δημοκρατικό, πατριωτικό και αριστερό χώρο. Λείπει σήμερα - ακόμα - μια ηγεμονική παράταξη, ένα ηγεμονικό μέτωπο, που τώρα διαμορφώνεται σε συνθήκες κατεπείγοντος. Η πρόσκληση Τσίπρα είναι ορθή. Αλλά θα απαιτηθεί ορισμένος χρόνος και ζυμώσεις σε ένα περιβάλλον δύσκολο, όπου ο χρόνος είναι εξαιρετικά συμπυκνωμένος.
Ο χρόνος, ωστόσο, είναι αμείλικτος και πυκνός. Δεν περιμένει κανέναν και δε χρωστάει σε κανέναν. Απαιτεί, να αποδείξεις ότι έχεις τις δυνατότητες να καβαλήσεις το κύμα και να το καθοδηγήσεις. Ο λαός δεν πρέπει να γυρίσει ταπεινωμένος και ηττημένος στις δυνάμεις του κατεστημένου. Δεν πρέπει να υποκύψει στην πόλωση, στο φόβο. Δεν πρέπει να δικαιώσει, όσους θεωρούν ότι η 6η Μάη ήταν μια πρόσκαιρη εκτόνωση. Αντίθετα: ο λαός πρέπει να καταδικάσει οριστικά τις πολιτικές που πανευρωπαϊκά ηττώνται. Ήδη, με την ψήφο του στις 6 Μαϊου πέτυχε, η αναδιαπραγμάτευση του μνημονίου να θεωρείται δεδομένη, από όλους εκείνους που την απέκλειαν.
Πρέπει τώρα να τολμήσει ακόμα περισσότερο. Να διεκδικήσει και να επιβάλλει την προοδευτική πολιτική εξόδου από την κρίση. Να θέσει τη χώρα από το επίκεντρο της κρίσης, στην πρωτοπορία της λύσης.
Δε θα είναι εύκολο. Εύκολες λύσεις δεν υπάρχουν.
Θα είναι όμως μια νίκη για την οποία ο λαός θα μπορεί να είναι υπερήφανος.
Και για να επιτευχθεί αυτή η νίκη απαιτείται ένα όχημα: η (συμ)παράταξη που θα συνθέσει δυνάμεις προερχόμενες από το ΠΑΣΟΚ, το ΣΥΡΙΖΑ, την ανανεωτική και κομμουνιστογενή αριστερά σε ένα δημοκρατικό, κοινωνικοαπελευθερωτικό και συνάμα αναπτυξιακό μέτωπο, ευρύτερο και βαθύτερο του όποιου προϋπάρχοντος κόμματος, χωρίς φυσικά να παραγνωρίζεται ο ρόλος κάθε συνιδρυτή και συνδιαμορφωτή αυτού του μετώπου.
ΠΗΓΗ: tvxs.gr
