Στον Χρόνη Πολυχρονίου
Θα κινηθεί τελικά η Ευρώπη (δηλαδή η Γερμανία και οι βόρειες χώρες της ευρωζώνης) προς την υιοθέτηση ενός ολοκληρωτικού και αποτελεσματικού σχεδίου αντιμετώπισης της κρίσης;
Οι πιέσεις για κάτι τέτοιο είναι μεγάλες, αλλά...
μην είστε σίγουροι πως θα συμβεί αυτό, μας δηλώνει ο διαπρεπής αμερικανός οικονομολόγος Tyler Cowen, ο οποίος έχει ασχοληθεί εκτενώς με την ελληνική κρίση χρέους και την ευρωπαϊκή αντίδραση.
Εχετε γράψει εκτενώς για την ελληνική κρίση χρέους. Κατ' αρχάς, θεωρείτε το πρώτο σχέδιο διάσωσης επιτυχία;
Μπορεί κανείς να το θεωρήσει επιτυχία;
Η αγορά ομολόγων είναι εκτός ελέγχου, το ΑΕΠ της Ελλάδας μειώνεται σε ετήσια βάση με πάνω από 3% και δεν υπάρχει φως στο τούνελ. Οργανώνονται ανά τακτά χρονικά διαστήματα διαδηλώσεις στους δρόμους της Αθήνας και η ευρωπαϊκή ενότητα φαίνεται να καταρρέει.
Το σχέδιο διάσωσης ήταν μια αποτυχία από κάθε άποψη... Η θέση μου όμως είναι να μη διαμαρτύρομαι για τις λεπτομέρειες του σχεδίου. Οι ευρωπαίοι ηγέτες βρέθηκαν σε μια τρομερά δυσμενή θέση. Επρεπε να αντιμετωπίσουν μια εξαιρετικά δύσκολη κατάσταση, αλλά δεν το έκαναν. Απλά ανέβαλαν την επίλυση του προβλήματος. Κι αυτή η στάση έκανε τα πράγματα πολύ χειρότερα.
Εξαρχής, υπήρχαν μόνο δύο πιθανές λύσεις:
Η πρώτη είναι ότι οι Γερμανοί αναγνωρίζουν τις απώλειές τους, πληρώνουν το κόστος της διάσωσης της Ελλάδας και ενδεχομένως άλλων κρατών-μελών και όλοι μαζί προσπαθούμε να κάνουμε ξανά το ευρώ ένα επιτυχημένο νόμισμα. Εάν σκοπεύεις να ακολουθήσεις αυτή τη λύση, θα σου κοστίσει πολύ λιγότερα χρήματα να το κάνεις πιο σύντομα παρά αργότερα.
Μέχρι τώρα όμως ουδείς είναι πρόθυμος να εφαρμόσει αυτή τη λύση, επειδή η γερμανική κυβέρνηση δεν επιθυμεί να ανακοινώσει στους ψηφοφόρους και τους φορολογουμένους της ότι το ευρώ περιελάμβανε ένα τόσο υψηλό επίπεδο οικονομικής υποχρέωσης.
Η άλλη «λύση», εάν τώρα αυτή είναι πλέον η σωστή λέξη, είναι να αποχωρήσει η Ελλάδα από το ευρώ. Οσο περισσότερο καθυστερεί η βόρεια Ευρώπη, η συγκεκριμένη έκβαση αποκτά όχι περισσότερες πιθανότητες, αλλά θα μπορούσε να εξελιχθεί και σε μια αιματηρή διαδικασία, αφού θα μπορούσε να παρασύρει στον ίδιο δρόμο την Πορτογαλία, την Ισπανία, την Ιταλία και την Ιρλανδία.
Οι ηγέτες της Ε.Ε. είναι αποφασισμένοι να εγκρίνουν ένα δεύτερο σχέδιο διάσωσης, αλλά έχουν δυσκολία στο να συμφωνήσουν σχετικά με τις λεπτομέρειες. Τι άλλο θα μπορούσε να πετύχει ένα δεύτερο σχέδιο διάσωσης εκτός, άλλη μια φορά, από την εξαγορά επιπλέον χρόνου;
Δεν θεωρώ ότι ένα νέο σχέδιο διάσωσης θα εξαγοράσει καν επιπλέον χρόνο.
Οτιδήποτε άλλο από ένα ολοκληρωτικό σχέδιο αντιμετώπισης της κρίσης χρέους, θα μπορούσε να στείλει το μήνυμα στις αγορές, ότι ήρθε η ώρα της κατάρρευσης της περιφέρειας της ευρωζώνης.
Οι Γερμανοί και τα άλλα βόρεια κράτη έχουν ακόμα διαθέσιμη την επιλογή να αναλάβουν τον έλεγχο του παιχνιδιού με ένα συνολικό σχέδιο διάσωσης, που θα κοστίσει εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ.
Δεν αναμένω να το κάνουν αυτό και, ειλικρινά, δεν μπορώ να τους κατηγορήσω.
Αλλά δεν υπάρχει άλλο σενάριο πέραν αυτού ή της διάλυσης του ευρώ. Οι αγορές γνώριζαν από την αρχή ότι το πρώτο σχέδιο διάσωσης δεν θα είχε αποτελέσματα. Δεν νομίζω ότι θα συγχωρήσουν ένα δεύτερο σχέδιο διάσωσης ανάλογο με το πρώτο.
Το ΔΝΤ αναφέρθηκε προσφάτως σε «επιλεκτική χρεοκοπία». Μπορεί να βρεθεί μια λύση όπου η αναδιάρθρωση δεν θα αντιμετωπιστεί ως πιστωτικό γεγονός;
Οχι. Ισως μόνο εάν η αναδιάρθρωση είναι πάρα πολύ μικρή, αλλά είναι πολύ αργά για κάτι τέτοιο.
Τα ποσά αυτή τη στιγμή είναι πολύ μεγάλα. Τώρα, ούτε η Ιταλία ούτε η Ισπανία μπορούν να σωθούν, ακόμα και αν οι Γερμανοί και οι άλλοι Βόρειοι ήταν διατεθειμένοι να πληρώσουν το λογαριασμό.
Στο σημερινό περιβάλλον, ουδείς γνωρίζει τι επιπτώσεις θα είχε η κατάρρευση των σχεδίων διάσωσης.
Μάλλον θα το μάθουμε, αλλά θα είναι κάτι φοβερό. Μακροπρόθεσμα, δεν είμαι απαισιόδοξος για την Ευρώπη ούτε και για την Ελλάδα, αλλά τα επόμενα χρόνια θα είναι πραγματικά φρικτά. Τα καλά νέα είναι ότι όλο το ανθρώπινο κεφάλαιο της Ευρώπης θα παραμείνει άθικτο.
Οι ευρωπαίοι ηγέτες είναι αγανακτισμένοι με τους οίκους αξιολόγησης. Μπορεί να ελεγχθεί η επιρροή τους;
Οι οίκοι αξιολόγησης δεν διαθέτουν στην πραγματικότητα καμία δύναμη. Η αγορά γνωρίζει τι γίνεται, ασχέτως εάν το ανακοινώσουν ή όχι οι οίκοι αξιολόγησης. Οποτε βλέπετε κάποιον ευρωπαίο ηγέτη να παίρνει δημόσια θέση εναντίον των οίκων αξιολόγησης, να ξέρετε ότι μόλις έχετε εντοπίσει έναν υποκριτή και κάποιον που αρνείται την πραγματικότητα.
Πιστεύετε ότι θα επιστρέψει η Ελλάδα σε εθνικό νόμισμα;
Οι πιθανότητες να συμβεί αυτό είναι μεγάλες.
Το ζήτημα είναι πώς θα γίνει η μετάβαση. Εάν η μετάβαση ανακοινωθεί πριν από την επιστροφή σε εθνικό νόμισμα, το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα μείνει δίχως ρευστό. Ποιος θα ήθελε να δει τα ευρώ του να μετατρέπονται σε χαμηλής αξίας δραχμές;
Ουδείς γνωρίζει πώς θα γίνει αυτή η μετάβαση ή αν θα είναι αποτελεσματική. Σύμφωνα με το επικρατέστερο σενάριο, η Ελλάδα θα μείνει χωρίς τραπεζικό σύστημα για μερικούς μήνες. Θα απαιτηθεί μεγάλο ποσοστό κοινωνικού κεφαλαίου, για να γεφυρωθεί το χάσμα από το ευρώ στο νέο νόμισμα.
Μακροπρόθεσμα, αυτή η αλλαγή δεν θα βλάψει τις προοπτικές της Ελλάδας, αλλά βραχυπρόθεσμα τα πράγματα θα είναι πολύ σκληρά.
Οπως και να έχουν τα πράγματα, οι νομισματικές ενώσεις έχουν συνήθως ημερομηνία λήξης, εάν δεν συνοδεύονται από δημοσιονομική ένωση. Κατέρρευσε η νομισματική ένωση πίσω από την αυστροουγγρική δυαδική μοναρχία; Ναι. Ηταν μια οδυνηρή εξέλιξη; Ναι. Είχε συνέπειες στις μακροπρόθεσμες προοπτικές της Αυστρίας και της Ουγγαρίας; Μάλλον όχι...
WHO is who?
Καθηγητής Οικονομικών στην έδρα Holbert C. Harris στο Πανεπιστήμιο George Mason και διευθυντής του Κέντρου Mercatus.
Το Bloomberg Businessweek τον χαρακτήρισε πρόσφατα τον «πιο δημοφιλή οικονομολόγο των ΗΠΑ», ενώ το περιοδικό «Economist» τον περιέλαβε στη λίστα με τους σημαντικότερους οικονομολόγους της τελευταίας δεκαετίας.
Εχει δημοσιεύσει εκατοντάδες μελέτες και άρθρα και σειρά σημαντικών βιβλίων. Το πιο πρόσφατο βιβλίο του φέρει τον τίτλο «The great stagnation: How America ate all the low-hanging fruit of modern history, got sick, and will (eventually) feel better».
ΠΗΓΗ: enet.gr
