Η πανδημία που πλήττει την ανθρωπότητα, με περίπου 3,3 εκατομμύρια θανάτους μέχρι σήμερα, είναι ανάλογη –σε ανθρώπινες απώλειες, οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις- με μεγάλους πολέμους. Συνεπώς, δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι πράγματι η δική μας γενιά έζησε τον πόλεμο της. Με θανάτους, αγωνία, ανασφάλεια, περιορισμό ατομικών ελευθεριών, απώλεια εισοδήματος και αλλαγή κανόνων και συμπεριφορών. Και τον ζει ακόμα τον πόλεμο, προσβλέποντας όμως στον εμβολιασμό για να έρθει η λήξη του.
Χρειάζεται να γίνει συνείδηση όλων ότι μετά από τον πόλεμο του COVID-19 τίποτα δεν θα είναι όπως τον Δεκέμβρη του 2019. Θα πρέπει να ετοιμαστούμε για τις επώδυνες μεταπολεμικές συνέπειες που μας περιμένουν.
Αρχικά, θα χρειαστεί μάλλον να προσθέσουμε άλλο ένα εμβόλιο στον ετήσιο εμβολιασμό μας. Θα πρέπει να συνηθίσουμε τη γενικευμένη χρήση μάσκας, όταν απαιτείται. Θα πρέπει να βάλλουμε στη καθημερινότητα μας τα self-test για αρκετό καιρό. Θα πρέπει να ξεχάσουμε τους παραδοσιακούς εναγκαλισμούς και τις χειραψίες. Οι επόμενες εκλογές θα είναι οι πρώτες χωρίς την παραδοσιακή χειραψία του υποψηφίου με τον πολίτη.
Δεν θα απαιτείται πλέον η φυσική παρουσία για την εργασία: η τηλεργασία θα επεκταθεί. Όπως επίσης και η τηλεκπαίδευση και κάθε άλλης μορφής παροχής υπηρεσιών και αγαθών μέσω της τεχνολογίας. Τη καθημερινή πρωινή καλημέρα θα αντικαταστήσει η ένδειξη «ο χρήστης συνδέθηκε». Παραδοσιακές θέσεις εργασίας θα εξαλειφθούν και θα αντικατασταθούν από νέες βασισμένες στην απομακρυσμένη εργασία μέσω της τεχνολογίας, όπως και παραδοσιακά επαγγέλματα που απαιτούν φυσική παρουσία θα εξαλειφθούν ή θα αλλάξει το πλαίσιο άσκησης τους .
Το μέλλον θα δείξει αν το ισοζύγιο θα αποβεί θετικό ή αρνητικό τόσο για την οικονομία όσο και για τον άνθρωπο. Ο άνθρωπος είναι μία παράμετρος της τεχνολογικής εξέλιξης και οι επιπτώσεις σε αυτόν δεν έχουν μετρηθεί επαρκώς. Θεωρώ ότι η τεχνολογία θα πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο και όχι ο άνθρωπος την τεχνολογία. Τίθενται πολλά ζητήματα πάνω στη σχέση ανθρώπου και τεχνολογίας. Σαφώς και η επέκταση των τεχνολογικών δυνατοτήτων έχει προσφέρει στον άνθρωπο. Όμως ποιός αποφασίζει το εύρος εφαρμογής και το χρόνο εφαρμογής και με ποία κριτήρια; Συνυπολογίζονται οι επιπτώσεις στον άνθρωπο, τη σωματική και ψυχική υγεία, στις διαπροσωπικές σχέσεις, στον έρωτα, σε όλα αυτά που μας έδιναν μέχρι σήμερα το χαμόγελο και την χαρά.
Δεν θα ήθελα να ζήσω μετά τα lock down ένα άτυπο, αλλά πιο μακροχρόνιο, τεχνολογικό lock down το οποίο θα μου επιβληθεί ως η νέα ζωή μου. Θα πρέπει να βρεθεί η ισορροπία μεταξύ ανθρώπου και τεχνολογίας.
Η εποχή ευνοεί την είσοδο και καθιέρωση των νέων τεχνολογικών δυνατοτήτων στις οποίες κανείς δεν είναι αντίθετος. Αλλά δεν θα πρέπει να παρασυρθούμε από την τεχνολογική εξέλιξη και να την αφήσουμε να αλλοιώσει τον άνθρωπο.
Κοινωνίες χωρίς φυσική ανθρώπινη παρουσία δεν υπάρχουν. Έθνη χωρίς συλλογική κοινωνική συνείδηση δεν υπάρχουν. Αν στερηθούμε τη κοινωνική και εθνική ταυτότητα μας, θα μιλάμε για μια άλλη ανθρώπινη κατάσταση.
Στο πλαίσιο αυτό είναι αναγκαίο να ιδωθεί ανθρωποκεντρικά ο ψηφιακός μετασχηματισμός του κράτους. Χρειάζεται να λειτουργήσει με τρόπο που δεν θα αλλοιώσει ανεπανόρθωτα τον ανθρώπινο βίο και την κοινωνική συνοχή. Η συλλογικότητα δεν μπορεί, ως ώρας, να υπηρετηθεί σε περιβάλλον ψηφιακό. Και φυσικά δεν συνιστά πρόοδο η ψηφιοποίηση της ελληνικής γραφειοκρατίας.
Επειδή με την πανδημία και τις επιπτώσεις της δεν θα ξεμπερδέψουμε εύκολα, θα χρειαστούμε, πέρα από κώδικες και bytes, αποθέματα ανθρωπιάς, ευαισθησίας, αλληλεγγύης και δεσμών. Ο άνθρωπος υπάρχει ως ενσώματος νους και τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη σωματικότητα, σε καμιά εκδοχή του βίου. Η πολιτική, στην εποχή του Covid19, χρειάζεται ανθρώπινο πρόσημο και σεβασμό στις ευαισθησίες και τα δικαιώματα των ανθρώπων, ιδίως των μειονεκτούντων.
* Ο Σπυρος Στείρης είναι Οικονομολόγος, MSc in Health Care Management
Μέλος Πολιτικής Επιτροπής Νέας Δημοκρατίας.
