Βένα Γεωργακοπούλου
Η «Winona» του Αλέξανδρου Βούλγαρη, το «Ακίνητο ποτάμι» του Αγγελου Φραντζή και το «Θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών» του Σύλλα Τζουμέρκα θεωρήθηκε, ότι θίγουν τη θρησκεία και...
H λογοκρισία, οι απαγορεύσεις και οι σκληροί νόμοι που επηρεάζουν στη Ρωσία την ελευθερία της έκφρασης, ειδικά στον κινηματογράφο, κάθε άλλο παρά άγνωστες είναι. Πολύ συχνά τα τελευταία χρόνια, που το καθεστώς Πούτιν ολοένα και τελειοποιεί το ιδεολογικό και νομοθετικό του οπλοστάσιο, μαθαίνουμε για δυτικές ταινίες που «κόβονται» από τις ρωσικές αίθουσες (όπως για παράδειγμα η έξοχη βρετανική κωμωδία του Αρμάντο Ιανούτσι «Ο Θάνατος του Στάλιν») ή παρακολουθούμε την εξαφάνιση μεγάλων Ρώσων σκηνοθετών, σαν τον πολυβραβευμένο Αντρέι Ζβιάγκιντσεφ, που επιμένει από ταινία σε ταινία να αποκαλύπτει τη διαφθορά των πολιτικών στη χώρα του.
Αλλά ποιος θα φανταζόταν, ότι θύματα των νέων νόμων του Πούτιν, που αυστηρά καθορίζουν, ότι ταινίες που προσβάλλουν το θρησκευτικό συναίσθημα, προπαγανδίζουν την ομοφυλοφιλία, κάνουν πορνογραφία και χρησιμοποιούν χυδαία γλώσσα μπορούν να απαγορευτούν και οι δημιουργοί τους να οδηγηθούν στη δικαιοσύνη, θα γίνονταν και δικές μας, ελληνικές ταινίες; Αυτό ακριβώς έγινε.
Οι ταινίες «Ακίνητο ποτάμι» του Αγγελου Φραντζή, «Winona» του Αλέξανδρου Βούλγαρη και «Το θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών» του Σύλλα Τζουμέρκα, που επρόκειτο να συμμετάσχουν τον Ιούνιο στο International Film Festival -Contemporary Cinema in Greece της Μόσχας, αποκλείστηκαν από το πρόγραμμα. Η πρώτη γιατί προσβάλλει τη θρησκεία – ενώ είναι αντίθετα μια ταινία με έντονες πνευματικές, μεταφυσικές ανησυχίες. Η δεύτερη επειδή έχει νύξεις ομοφυλοφιλικών σχέσεων ανάμεσα στα κορίτσια μιας παρέας. Η τρίτη επειδή προάγει την πορνογραφία με σκηνές οργίων σε μια μικρή ελληνική επαρχιακή πόλη.
Οι Ελληνες σκηνοθέτες πληροφορήθηκαν την εξέλιξη, ενώ όλα πήγαιναν κατά γράμμα και είχε ήδη αρχίσει ο ρωσικός υποτιτλισμός των ταινιών τους – από τις σημαντικότερες των τελευταίων χρόνων. Οι δύο άλλες ταινίες του προγράμματος γλίτωσαν τη ρώσικη ιδεολογική και ηθική κρησάρα – πρόκειται για τα «Μήλα» του Χρήστου Νίκου και τον «Ανθρωπο του Θεού» της Σέρβας Γελένα Πόποβιτς, με τον Αρη Σερβετάλη στον ρόλο του άγιου Νεκτάριου. Το φεστιβάλ, έτσι, ναυάγησε, πηγαίνει για τον Σεπτέμβριο. Αν, βέβαια, βρεθούν Ελληνες σκηνοθέτες που θα δεχτούν το έργο τους να περάσει από τέτοια εξευτελιστική διαδικασία ελέγχου. Και επειδή, προς τιμήν του, ο διευθυντής του, Δημήτρης Γεωργιάδης, αμέσως παραιτήθηκε.
Το φεστιβάλ αυτό γεννήθηκε το 2016, Ετος Ελλάδας στη Ρωσία και Ρωσίας στην Ελλάδα, ως μέρος ενός πλούσιου και ποικίλου εορτασμού. Το ανέλαβε η ελληνική παροικία στη Μόσχα, με την αιγίδα του ΥΠΠΟ, τη συνεργασία του ΕΚΚ και, βέβαια, τη στήριξη της ρωσικής κυβέρνησης. «Τότε ακόμα τα πράγματα στην τέχνη ήταν σχετικά φιλελεύθερα, δεν είχαν γίνει οι σημερινοί σκληροί νόμοι και κανένα πρόβλημα δεν υπήρξε», μας λέει ο Δημήτρης Γεωργιάδης. Ο ίδιος, γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης, με σπουδές στη Μόσχα και καλές, ακόμα και επαγγελματικές, σχέσεις με τη Ρωσία, προσκλήθηκε το 2019 από την οργανωτική επιτροπή του φεστιβάλ (μέλη της ελληνικής κοινότητας και ένας εκπρόσωπος της πρεσβείας μας) να αναλάβει την καλλιτεχνική διεύθυνση και, φυσικά, την επιλογή των ταινιών. Δέχτηκε. Η διοργάνωση του 2020 λόγω πανδημίας ματαιώθηκε, αλλά η φετινή θα γινόταν κανονικά.
Ο Δημήτρης Γεωργιάδης διευθυντής του φεστιβάλ, παραιτήθηκε
Ηξερε, βέβαια, ο κ. Γεωργιάδης ότι κάπως βαρύ ήταν το καλλιτεχνικό κλίμα στη Ρωσία. Και παραδέχεται, ότι «προσπάθησε οι ταινίες που θα επέλεγα να είναι εντός ορίων, να μη δίνουν λαβή για παρεμβάσεις. Δεν λέω, βέβαια, ότι με ευχαριστεί αυτό, ότι για παράδειγμα δεν επέλεξα την γκέι ταινία του Βασίλη Κεκάτου “Η απόσταση ανάμεσα στον ουρανό κι εμάς”, που κέρδισε Χρυσό Φοίνικα μικρού μήκους στις Κάνες. Αλλά, πίστευα στο φεστιβάλ».
Τι συνέβη; Κατ’ αρχάς ο κ. Γεωργιάδης μάς διαβεβαιώνει, ότι δεν υπήρξε καμιά απολύτως κεντρική παρέμβαση από κάποια κρατική αρχή. Ολα έγιναν από φήμες, διαφωνίες και φόβους της οργανωτικής επιτροπής, που δεν ήθελε «να τους κλείσουν στη φυλακή» αν τυχόν, όπως προβλέπει ο νόμος, κάποιος πολίτης κατάγγελλε τις ταινίες! «Είναι μια μορφή αυτολογοκρισίας, που δείχνει πόσο βαθιά έχει μπει στη ρώσικη κοινωνία ο φόβος απέναντι στη “διαφορετικότητα” της τέχνης, πόσο εμποδίζει ο φόβος των διώξεων όλους αυτούς που σχετίζονται με καλλιτεχνικές διοργανώσεις», λέει ο κ. Γεωργιάδης.
Το πρόβλημα με τις τρεις ελληνικές ταινίες ξεκίνησε, όταν άρχισε ο υποτιτλισμός τους στα ρωσικά. Οι Ρωσίδες υπεύθυνες ταράχτηκαν (μία, μάλιστα, ιδιαίτερα θρήσκα, εγκατέλειψε τη δουλειά της), η οργανωτική επιτροπή θορυβήθηκε, τρόμαξε, έκανε πίσω. Οπως μας είπε ο Αγγελος Φραντζής, ιδιαίτερα οργισμένος και ανήσυχος από όσα συμβαίνουν στη Ρωσία, τον πήραν, μάλιστα, τηλέφωνο και του ζήτησαν, αντί για το «Ακίνητο ποτάμι» να τους δώσει την «Ευτυχία». Μάλλον δεν ήξεραν, ότι έχει κι αυτή έναν υπέροχο γκέι χαρακτήρα.
Εγιναν κάποιες προσπάθειες, η πρεσβεία μας να πάρει την ευθύνη ότι οι συγκεκριμένες ταινίες δεν «παραβαίνουν τον νόμο», πράγμα, όμως, παράλογο και καθόλου σοβαρό. Και το Φεστιβάλ Σύγχρονου Ελληνικού Κινηματογράφου στη Μόσχα ναυάγησε. Για μια σκηνή ομαδικού σεξ («Το θαύμα της θάλασσας των Σαργασσών»). Για δύο κορίτσια που ίσως να έχουν κάνει έρωτα («Winona»). Για μια σκοταδιστική, θρησκευτική κοινότητα της Σιβηρίας («Το ακίνητο ποτάμι»).
Και το κακό είναι πως κανείς δεν ήταν εντελώς ανυποψίαστος. Ούτε οι σκηνοθέτες ούτε ο διευθυντής του φεστιβάλ. Ο Δημήτρης Γεωργιάδης ήταν ο δημιουργός μιας εξαιρετικά επιτυχημένης σειράς ντοκιμαντέρ στη ρωσική κρατική τηλεόραση, η οποία «σκόνταψε» πάνω στα... γκούλαγκ, που απαγορεύεται να τα θυμίζει κανείς σήμερα στον ρωσικό λαό, γιατί η λατρεία του Στάλιν καλά κρατεί. Τότε ήταν που ο κ. Γεωργιάδης πρωτογνώρισε τη ρωσική λογοκρισία. Για να την εμπεδώσει με την τραγικωμωδία ενός φεστιβάλ με καλές ελληνικές ταινίες.
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
