Ο φιλόσοφος Jürgen Habermas έχει μπουχτίσει.
Εδώ και καιρό κάνει ότι μπορεί για να προσελκύσει τη προσοχή σε αυτό που θεωρεί ως θάνατο της ευρωπαϊκής ιδέας.
Ελπίζει πως μπορεί να σώσει την Ευρώπη από τους πολιτικούς και...
από τις σκοτεινές δυνάμεις της αγοράς.
Και δηλώνει πολύ θυμωμένος.
Όπως λέει, δεν θέλει να δει την Ευρώπη να καταλήγει στον κάλαθο των αχρήστων. «…το ευρωπαϊκό εγχείρημα δεν πρέπει να συνεχίζει να κατευθύνεται από τις ελίτ», λέει.
«Είναι εντελώς απαράδεκτο…», ωρύεται, αναφερόμενος στις γερμανικές διαταγές, και στην απώλεια της εθνικής κυριαρχίας της Ελλάδας.
«Καταδικάζω τα πολιτικά κόμματα. Το μόνο που εμπνέει τους πολιτικούς μας είναι η επανεκλογή τους. Δεν έχουν καμιά πολιτική ουσία, δεν έχουν πίστη…».
Ο Habermas θέλει να περάσει το μήνυμά του. Για αυτό και έγραψε πρόσφατα ένα άρθρο για την εφημερίδα Frankfurter Allgemeine, κατηγορώντας τους πολιτικούς της ΕΕ για κυνισμό, αφού «έστρεψαν τις πλάτες τους στα ευρωπαϊκά ιδανικά».
Για αυτό και συνέγραψε ένα «φυλλάδιο», όπως το αποκαλεί, και το οποίο η Die Zeit συγκρίνει με ένα διάσημο φιλοσοφικό δοκίμιο του Immanuel Kant του 1795.
Μέσα από το «φυλλάδιο» αυτό, ο φιλόσοφος περιγράφει, πως η ουσία της δημοκρατίας μας έχει αλλάξει υπό την πίεση της κρίσης και την φρενίτιδα των αγορών.
Όπως λέει, η εξουσία έφυγε από τα χέρια των λαών, και πέρασε σε αυτά κάποιων μη δημοκρατικών οργάνων, όπως είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Βασικά, αυτό που λέει, είναι, ότι πραγματοποιήθηκε ένα πραξικόπημα των τεχνοκρατών.
«Τον Ιούλιο του 2011, η Angela Merkel και ο Nicolas Sarkozy συμφώνησαν σε έναν θολό συμβιβασμό μεταξύ γερμανικού οικονομικού φιλελευθερισμού, και γαλλικού κρατισμού… όλα δείχνουν πως οι δυο τους θέλουν να μετατρέψουν τον εκτελεστικό φεντεραλισμό, όπως αναφέρεται στη Συνθήκη της Λισαβόνας, σε μια διακυβερνητική κυριαρχία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που όμως αντιτίθεται στο πνεύμα της Συνθήκης», γράφει.
Περιγράφει αυτό το σύστημα των Merkel και Sarkozy, ως «μετά-δημοκρατία», με το ευρωκοινοβούλιο να μην έχει καμιά επιρροή ή ευθύνη. Αντιθέτως, το Συμβούλιο μετατράπηκε σε κυβερνητικό όργανο που χαράσσει πολιτική, χωρίς να έχει καμιά τέτοια εξουσιοδότηση.
‘Όπως λέει, η Ευρώπη γύρισε πια ανάποδα. Οι χώρες κυβερνώνται από τις αγορές και η ΕΕ ορίζει τις εθνικές κυβερνήσεις.
Να σημειώσουμε ότι ο Habermas, κάθε άλλο παρά απαισιόδοξος είναι, το αντίθετο μάλιστα. Για αυτό και η περίπτωσή του είναι τόσο σπάνια στη Γερμανία.
Η καλλιεργημένη του οργή προέρχεται από τον Μαρξ, ο μοντερνισμός του από τον Φρόιντ και η καθαρότητα της σκέψης του από τον αμερικανικό πραγματισμό. Δεν είναι όμως ρομαντικός. Ήταν ανέκαθεν αριστερός, και πιστεύει στη λογική του ανθρώπου. Παράλληλα πιστεύει στη δημοκρατία. Πιστεύει στα δημόσια πράγματα, και στην ενασχόληση με τα κοινά, που είναι ο μόνος τρόπος βελτίωσης της ανθρώπινης κατάστασης.
Του αρέσει πάνω από όλα να επικοινωνεί, αν και όπως λέει, δεν έχει ιδέα περί Facebook και Twitter. Πιστεύει στις λέξεις και στη δύναμη της συζήτησης. Πρόκειται για καθαρή φιλοσοφία.
Για να πετύχει λέει, η Ευρώπη, θα πρέπει να ταιριάξει η δημοκρατία με τον καπιταλισμό.
Αν αυτό δεν γίνει, θα είμαστε σε μια μόνιμη κατάσταση έκτακτης ανάγκης.
«Τα κράτη θα διοικούνται από τις αγορές. Αυτό που ζούμε είναι η αποσυναρμολόγηση της δημοκρατίας. Βρισκόμαστε σε σταυροδρόμι…».
Ο 82χρονος φιλόσοφος είναι προϊόν μιας άλλης εποχής. Για αυτό και παίρνει το ζήτημα της Ευρώπης προσωπικά. Θυμάται την κακή Γερμανία του χθες, και οραματίζεται την καλή Ευρώπη του αύριο. Και λυπάται που βλέπει μια ήπειρο την οποία είχε συγκλονίσει η ενοχή, να συγκλονίζεται σήμερα από τα χρέη.
«Στο παρελθόν υπήρχαν εχθροί. Σήμερα απλά υπάρχουν οι αγορές».
Και όπως τονίζει ο Habermas, οι αποφάσεις της ΕΕ που καθορίζουν τις ζωές μας, δεν έχουν καμιά νομική υπόσταση και καμία δημοκρατική βάση.
Και σαν φύσει αισιόδοξος, αυτό που ελπίζει είναι πως μέσα από τη σημερινή κρίση θα ξεπηδήσει μια καλύτερη Ευρώπη.
Σύμφωνα με τη θεωρία του, θα πρέπει να πολεμήσουμε την «πολιτική ηττοπάθεια» και να υποστηρίξουμε τα έθνη-κράτη, ως το μόνο μέσο όπου μπορούν να προστατευτούν τα δικαιώματα των πολιτών.
Όπως λέει, τα κράτη δεν έχουν δικαιώματα. Μόνο οι άνθρωποι.
Οι πολίτες της Ευρώπης είναι οι πραγματικοί ιστορικοί παίκτες, όχι τα κράτη, και σίγουρα όχι οι κυβερνήσεις. Δυστυχώς όμως, οι πολίτες σήμερα έχουν μετατραπεί σε θεατές.
Και καταλήγει, στο ότι οι πολίτες είναι αυτοί που θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους, και να πείσουν δημοκρατικά τις κυβερνήσεις τους, που σήμερα κινούνται σε «συνταγματικά γκρίζα τοπία».
Ο Habermas δεν βλέπει την ΕΕ ως μια κοινοπολιτεία, ούτε ως μια ομοσπονδία, αλλά ως κάτι νέο και διαφορετικό. Ως ένα οικοδόμημα για το οποίο συμφώνησαν οι λαοί της Ευρώπης, με τους πολίτες της Ευρώπης. Εμείς με τους εαυτούς μας, δηλαδή. Όχι οι κυβερνήσεις. Αυτή η θέαση στερεί την εξουσία από την Merkel και τον Sarkozy, αλλά εκεί άλλωστε στοχεύει ο φιλόσοφος.
Πρόκειται, ας μη ξεχνάμε, για έναν αισιόδοξο πραγματιστή. «Αν αποτύχει η Ευρώπη, τότε θα μας πάρει χρόνια για να επανέλθουμε. Θυμόσαστε την γερμανική επανάσταση του 1848; Όταν απέτυχε, χρειάστηκε να περάσουν 100 χρόνια για να επανέλθουμε στο ίδιο επίπεδο δημοκρατίας…», λέει.
Και, τελικά, αυτό που μας προσφέρει, είναι μια προειδοποίηση από το παρελθόν και μια θολή εικόνα του μέλλοντος.
Το παρόν, είναι για τώρα, άπιαστο.
Spiegel
ΠΗΓΗ: παρέμβαση
