17 Σεπ 2016

Η «λύση της Μπρατισλάβα» είναι πόλεμος


Γιώργος X. Παπασωτηρίου

 Και λες, τώρα τι; Ήθελε ο άνθρωπος να πεθάνει με αξιοπρέπεια και του τη στερούν μεταθάνατον, γιατί, λέει, "ο νόμος είναι νόμος". 

Μόνο που αυτή η αυτοαναφορική λογική γίνεται μεταφυσική και μέγγενη στις...

 ψυχές των ανθρώπων, όταν καθίσταται αφαίρεση, όταν ο νόμος παύει να είναι ανθρώπινο δημιούργημα που εμπεριέχει ένα συγκεκριμμένο συσχετισμό πολιτικών δυνάμεων και γίνεται ιερό τοτέμ. Όμως, άλλο νόμο ψηφίζει για το ίδιο θέμα η ΝΔ και άλλον ο ΣΥΡΙΖΑ. Και ο νόμος εξυπηρετεί όχι μόνο διαφορετικά συμφέροντα αλλά και μία ορισμένη οπτική του κόσμου και του ανθρώπου. Σήμερα, πάντως, ο Διαφωτισμός, που ήταν ο οδοδείκτης του μακαρίτη, ενταφιάστηκε δύο φορές μαζί του. 
Αλλά τι κόσμος είν' αυτός, που ξεθάβει τους νεκρούς του, για να τους ξαναθάψει σύμφωνα με το... νόμο; 
Τι κόσμος είναι αυτός, που σηκώνει τείχη, για να μην "μολυνθεί" από τους κυνηγημένους οικέτες, τους οποίους ο ίδιος δημιούργησε, και που πνίγει τα παιδιά τους στη Μεσόγειο; 
Άραγε, πως πορεύεται κανείς μέσα σε τόσο σκοτάδι; Απελπισία.

Σ' έναν τέτοιο κόσμο τα πράγματα κενώνονται από κάθε νόημα και κάθε σημασία. Η απελπισία κάνει την ύπαρξη να χάνει την ουσία της, να χάνει ό,τι την κινεί και τη νοηματοδοτεί. Τελικά, η καφκική συρρίκνωση, ο μαρασμός, η κατάθλιψη, το κλείσιμο στο καβούκι φαίνεται ότι είναι η έσχατη άμυνα απέναντι στην απώλεια ταυτότητας, στην απώλεια νοήματος, στην απώλεια πραγματικής, δηλαδή αγαπητικής επικοινωνίας, να ’χεις κάποιον να σ’ αγαπά, να μπορείς να βλέπεις σ’ αυτόν τον εαυτό σου. 

Και σ' αυτό το αδιέξοδο των ευαίσθητων, ιδού η "Λύση της Μπρατισλάβα". Η Μέρκελ βλέπει πόλεμο! Ετοιμαστείτε για πόλεμο! Η λύση, λοιπόν, είναι το μίσος απέναντι στον άλλο. Πόλεμος! Και η Ανάπτυξη είναι συνυφασμένη με τον πόλεμο, με το θάνατο και όχι με τη ζωή, με την ανάπτυξη της πολεμικής βιομηχανίας (αμυντική την λένε κατ' ευφημισμό). Ναι, ο Μερσώ του Αλμπέρ Καμύ θα βρει τον εαυτό του στο μίσος, θα μισεί «για να μην αισθάνεται μόνος», για να μην είναι ο δακτυλοδεικτούμενος απόκληρος. Το μίσος για τον Άλλον θα γίνει το κίνητρο των απελπισμένων για ζωή. Επειδή, όμως, η οπτική του μίσους είναι συνυσφασμένη με την καθαρότητα της φυλής, με την υπεροχή της… ράτσας, αυτή θα βρει πρόσφορο έδαφος για να καλλιεργηθεί στην ανερχόμενη ευρωπαϊκή ακροδεξιά. Γι' αυτό η πολιτική Μέρκελ και Ολάντ ενισχύει την πολιτική του μίσους της ακροδεξιάς.

 Ο πόλεμος εναντίον του Άλλου, εναντίον αυτού που νομίζουμε ότι δεν είμαστε, αλλά που είμαστε απολύτως ίδιοι, έχει ξεκινήσει. Οι δύο όμοιοι… εαυτοί μας, εμείς και οι άλλοι (ξένοι) συγκρούονται. “Λένε”, γράφει ο Σαραμάγκου, «πως μισεί κανείς τον άλλο, μόνο όταν μισεί τον εαυτό του, το χειρότερο όμως απ’ όλα τα μίση είναι αυτό που βαραίνει, όταν δεν μπορείς ν’ αντέξεις την ομοιότητα του άλλου, κι ίσως να είναι ακόμη χειρότερα, όταν η ομοιότητα αυτή κάποια στιγμή γίνει απόλυτη». Αυτό παραπέμπει στο πιο φοβερό απ’ όλα τα μίση, στο αδελφοκτόνο μίσος! Στο μίσος εναντίον του ίδιου μας του εαυτού.

Δεν μπορούν, άραγε, να τα βρουν οι «δύο εαυτοί»; Όχι. Κι αυτό για δύο λόγους. Ο ένας λόγος είναι οικονομικός και λέγεται μεγιστοποίηση του κέρδους και σύνδρομο του σκορπιού. Ο δεύτερος είναι ανθρωπολογικός και κοινωνικός, καθώς αφορά στο μεγάλο πρόβλημα της εποχής που είναι η αδυναμία επικοινωνίας. Παρά το γεγονός ότι οι τεχνολογίες της επικοινωνίας φαίνεται να προχωρούν από το καλό στο καλύτερο, «η άλλη επικοινωνία, η κυριολεκτική, η πραγματική, η εσύ-κι-εγώ, η εμείς-κι-εσείς, εξακολουθεί να είναι η ίδια μπερδεμένη αδιέξοδη διασταύρωση, με όλες τις ψευδαισθησιακές αλάνες της, εξίσου υποκριτική όταν εκφράζεται όσο και όταν αποκρύπτει», επισημαίνει πάλι ο Σαραμάγκου.

 Ήδη ο πόλεμος άρχισε με την ιδεολογική του προετοιμασία. Γιατί, για να γίνει ένας πόλεμος, χρειάζεται να προετοιμαστούν εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι, προκειμένου να γίνουν με ενθουσιαστική πίστη κρέας για τις βόμβες και τα  κανόνια. Υπάρχει κάτι, που θα εμποδίσει αυτήν την εξέλιξη; Θα βρεθεί μια αντίρροπη δύναμη που θα αποτρέψει την διόδευση προς την άβυσσο; 

Ας κάνουμε κάτι, για να δημιουργηθεί αυτή η δύναμη αποτροπής, ας οργανώσουμε την απελπισία, απαρνούμενοι τον ναρκισσισμό των μικρών μας διαφορών, και ας εκμεταλλευθούμε τις ρωγμές.  
Γιατί πάντα στις ρωγμές ξεφυτρώνει η ελπίδα...