Άρης Χατζηστεφάνου
Καθώς τα κόμματα καταθέτουν τις προτάσεις τους για τη συνταγματική αναθεώρηση, καλό είναι να θυμόμαστε ποιοι ζήτησαν πρώτοι τις ριζικότερες αλλαγές: η Ε.Ε. και η μεγαλύτερη τράπεζα των ΗΠΑ.
Εχουνε και μια κλίσι στες θυσίες. Παραιτηθείτε από την κτήσιν σας εκείνη· η κατοχή σας είν’ επισφαλής: ή τέτοιες κτήσεις ακριβώς βλάπτουν τες Αποικίες
Κωνσταντίνος Καβάφης «Εν Mεγάλῃ Ελληνικῄ Αποικία, 200 π.Χ.»
Τον Μάιο του 2013 ο αμερικανικός τραπεζικός κολοσσός JP Morgan παρουσίασε μια 16σέλιδη έκθεση στην οποία, ούτε λίγο ούτε πολύ, υποστήριζε, ότι οι χώρες της ευρωπαϊκής περιφέρειας και κυρίως αυτές του Νότου δεν θα ξεφύγουν από την κρίση χρέους, εάν δεν αναθεωρήσουν τα Συντάγματά τους. «Τα πολιτικά συστήματα της περιφέρειας (διαβάσαμε τότε στην έκθεση) οικοδομήθηκαν μετά την πτώση δικτατορικών καθεστώτων και καθορίστηκαν από αυτήν την αλλαγή. Τα Συντάγματα (συνέχιζαν οι συντάκτες της έκθεσης) παρουσιάζουν ισχυρές σοσιαλιστικές τάσεις (;), που αντικατοπτρίζουν την πολιτική ισχύ που κέρδισαν τα κόμματα της Αριστεράς μετά τη νίκη απέναντι στον φασισμό».
Ο Αλεσάντρο Σόμα, καθηγητής Νομικής στην Ιταλία, ανέλαβε να μας εξηγήσει, τι ακριβώς ήθελε να πετύχει η JP Morgan προτείνοντας την αναθεώρηση των Συνταγμάτων του ευρωπαϊκού Νότου. «Αυτά τα Συντάγματα, που σήμαναν το τέλος του φασισμού, θέλησαν να εδραιώσουν μια πολύ σημαντική αρχή: πως όταν το κράτος ασχολείται με την αγορά (και πρέπει να θυμόμαστε, ότι το κράτος ασχολείται πάντα με την αγορά) πρέπει να το κάνει όχι για να στηρίξει την αγορά, αλλά για να υπερασπιστεί το άτομο. Πρέπει να προωθήσει τη χειραφέτηση του ατόμου, ακόμα και ενάντια στις αγορές και στην αρχή του ανταγωνισμού».
«Επρόκειτο (συνεχίζει) για θεμελιώδεις προτάσεις, γιατί ο φασισμός είχε καταστρέψει τη δημοκρατία, αλλά δεν είχε καταστρέψει την αγορά. Για την ακρίβεια, ο φασισμός ήταν η απάντηση στην κρίση του ’29 - μια απάντηση που θυσίασε τη δημοκρατία στο όνομα της αγοράς. Αυτά τα αντιφασιστικά Συντάγματα, λοιπόν, επανέφεραν τον άξονα προς τη δημοκρατία».
Τον Αλεσάντρο Σόμα τον συναντήσαμε στη Ρώμη, στα γυρίσματα του ντοκιμαντέρ «This is not a coup» για τον ρόλο της Ε.Ε. Και αυτό που έσπευσε να τονίσει, είναι ότι το «αίτημα» της JP Morgan για συνταγματική αναθεώρηση δεν διαφέρει σε τίποτα από τις εντολές της Ε.Ε. «Για την JP Morgan, για τις αγορές αλλά και τους θεσμούς της Ευρωπαϊκής Ενωσης τα Συντάγματα του ευρωπαϊκού Νότου έπρεπε να αλλάξουν. Δεν έπρεπε να μιλούν για την οικονομική δημοκρατία παρά μόνο για την πολιτική δημοκρατία» μας είπε ο Ιταλός καθηγητής.
Σημείο-κλειδί σ' αυτήν την αλλαγή αποτέλεσε η προσπάθεια της Ε.Ε. να επιβάλει (μέσω του Συμφώνου Δημοσιονομικής Σταθερότητας) τους ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς στο νομικό καθεστώς των χωρών-μελών και αν είναι δυνατόν στα Συντάγματα αυτών των χωρών.
«Η υποχρέωση για ισοσκελισμό του προϋπολογισμού (μας εξηγεί ο Αλεσάντρο Σόμα) σημαίνει απαγόρευση των κεϊνσιανών πολιτικών και αυτό αποτελεί ένα είδος “πραξικοπήματος”, δεδομένου ότι επιχειρείται να επιβληθεί, ενώ βρίσκονται ακόμη σε ισχύ Συντάγματα, που βασίστηκαν σε μια κεϊνσιανού τύπου κατανομή του πλούτου».
Βλέποντας τη χώρα του να υιοθετεί στο Σύνταγμά της την αρχή των ισοσκελισμένων προϋπολογισμών, ο Ιταλός πανεπιστημιακός υποστηρίζει, ότι επιβάλλονται πολιτικές, τις οποίες στο παρελθόν είχε επιχειρήσει να προωθήσει μόνο ο φασισμός. «Είμαστε μάρτυρες μιας νέας οικονομικής κρίσης και την αντιμετωπίζουμε, χωρίς να έχουμε καταλάβει απολύτως τίποτα» μας εξηγεί και συνεχίζει: «Γύρω μας συμβαίνουν, όσα συνέβαιναν και το 1929. Περιορίζεται σημαντικά η δημοκρατία, για να σωθούν οι αγορές. Αυτή όμως είναι μια τυπική μορφή του φασισμού».
Διαβάζοντας εκ των υστέρων τις οκτώ προτάσεις για τη συνταγματική αναθεώρηση που κατέθεσε η Ν.Δ., θα έλεγε κανείς, ότι βγήκαν αυτούσιες από την έκθεση της JP Morgan. Το γεγονός ότι το Σύνταγμα θα πρέπει, σύμφωνα με τον Κυρ. Μητσοτάκη, να περιλαμβάνει «κίνητρα για την προσέλκυση επενδύσεων με ασφαλές φορολογικό και ασφαλιστικό περιβάλλον», σε συνδυασμό φυσικά με το αίτημα για άνοιγμα των Πανεπιστημίων στην ιδιωτική αγορά, θα έκανε και τους πιο ακραιφνείς νεοφιλελεύθερους αναλυτές της JP Morgan να δακρύσουν από χαρά.
Από την πλευρά της η Φώφη Γεννηματά, αν και πολύ πιο γενικόλογη στις προτάσεις της, επισήμανε με νόημα, ότι το δημοσιονομικό αδιέξοδο «δοκιμάζει τις αντοχές του σύγχρονου συνταγματικού κράτους». Και ο νοών νοείτω.
Αρκετοί φυσικά θα υποστηρίξουν (ενδεχομένως καλοπροαίρετα), ότι η ύπαρξη μιας «αριστερής» κυβέρνησης αποτελεί μια πρώτης τάξεως ευκαιρία για την εμβάθυνση της πολιτικής και οικονομικής δημοκρατίας και σε συνταγματικό επίπεδο. Δυστυχώς, η διεθνής εμπειρία δείχνει, ότι το Σύνταγμα κάθε χώρας δεν αντικατοπτρίζει την πολιτική ταμπέλα που κρατά ο εκάστοτε κυβερνών αλλά την ισορροπία δυνάμεων ανάμεσα σε κοινωνικές ομάδες και τάξεις.
Ας μην ξεχνάμε, ότι το πιο δημοκρατικό Σύνταγμα που γνώρισε η Τουρκία (με αναγνώριση των συνδικάτων και των δημοκρατικών ελευθεριών) επιβλήθηκε από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1960 – γιατί αυτό επέβαλλαν οι σχέσεις παραγωγής της εποχής. Οι ίδιοι Τούρκοι «πασάδες» όμως επέβαλαν και το αντιδημοκρατικό και νεοφιλελεύθερο Σύνταγμα του 1982, όπως πρόσταζε το νέο θατσερικό μοντέλο και η νέα θέση της χώρας στον διεθνή καταμερισμό εργασίας.
Το ερώτημα, λοιπόν, που προκύπτει είναι απλό: «Εν μεγάλη Ελληνική αποικία», που θα έλεγε και ο Καβάφης, ποιες συνταγματικές αλλαγές πιστεύετε ότι θα επικρατήσουν; Αυτές της οικονομικής δημοκρατίας ή αυτές που διέταξε η JP Morgan και η Ε.Ε.;
Η συνέντευξη του Αλεσάντρο Σόμα περιλαμβάνεται στο ντοκιμαντέρ «This is not a coup», που θα κυκλοφορήσει σε λίγες εβδομάδες. Μάθετε περισσότερα στη διεύθυνση thisisnotacoup.com
ΕΦ-ΣΥΝ
