Του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Την Δευτέρα ο Έλληνας υπουργός Εργασίας θα βρίσκεται στις Βρυξέλλες. Θα συμμετάσχει σε ακρόαση της Eπιτροπής Απασχόλησης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην οποία, όπως είναι αναμενόμενο, θα...
κυριαρχήσουν ερωτήματα για τη μεταρρύθμιση του ασφαλιστικού, για την οποία ο υπουργός δύο μέρες μετά παρουσιάζει σχέδιο (πόρισμα «Σοφών») και για τα εργασιακά.
Στα βοηθητικά υλικά που παρείχαν το Ευρωκοινοβούλιο και η Κομισιόν στους ευρωβουλευτές περιλαμβάνονται τα εξής: το 3o Μνημόνιο, η ανακοίνωση της Κομισιόν στις 15/7 για το περίφημο «αναπτυξιακό πακέτο» Γιούνκερ, που δεν είναι άλλο από τα κοινοτικά κονδύλια που δικαιούται η Ελλάδα μέχρι το 2020, και μελέτη για την απασχόληση στη χώρα μας που εκπονήθηκε κατά παραγγελία του Ευρωκοινοβουλίου από πανεπιστημιακό, υποψήφιο με το Ποτάμι στις τελευταίες εκλογές, με τη «Δράση» παλαιότερα.
Περιττό να πούμε, ότι η μελέτη καταλήγει στο συμπέρασμα, ότι για την υψηλή ανεργία δεν ευθύνονται τα μνημόνια, αλλά η ανεπαρκής υλοποίηση των «διαρθρωτικών αλλαγών».
Ο λόγος που αναφέρουμε αυτό το «ενσταντανέ» είναι, γιατί αποκαλύπτει, ότι το «σύστημα» των Βρυξελλών δεν δουλεύει τυχαία. «Σημαδεύει τα χαρτιά» ακόμη και σε μια διαδικασία ασήμαντη, χωρίς αποφασιστικό χαρακτήρα, όπως μια ακρόαση σε επιτροπή του Ευρωκοινοβουλίου.
Το πλαίσιο είναι ασφυκτικό: υπάρχει μόνο το Μνημόνιο, οι ανακοινώσεις της Κομισιόν και η «ανάλυση» που επιβεβαιώνει τον μονόδρομο της πλήρους συμμόρφωσης. Ακόμη κι αν κάποιος ανυποψίαστος ευρωβουλευτής της… νέας μεγάλης συμμαχίας της «Ευρώπης που αλλάζει» παρασυρθεί από τις κυβερνητικές διακηρύξεις για «ισοδύναμα» και «παράλληλο πρόγραμμα», υπάρχει ο μνημονιακός μπούσουλας για να τον επαναφέρει στον ίσιο δρόμο. Και οι «αποδείξεις» ότι για την οικονομική και κοινωνική καταστροφή δεν φταίνε τα μνημόνια αλλά η ελλιπής υλοποίησή τους.
Ανοικτός λογαριασμός μέτρων
Αυτό που συμβαίνει στη μικροκλίμακα, ισχύει και στη μεγάλη κλίμακα των 223 προαπαιτούμενων του νέου μνημονίου, της αναμενόμενης πρώτης αξιολόγησης, των 48 προαπαιτούμενων που πρέπει να νομοθετήσει η κυβέρνηση στις επόμενες 6-7 μέρες. Κατά τα μνημονιακά έθιμα, σε ένα νομοσχέδιο θα συμπεριληφθούν δεκάδες ετερόκλητες διατάξεις που θα ψηφιστούν με διαδικασία «επείγοντος».Κι αμέσως μετά ακολουθεί η δεύτερη δόση προαπαιτούμενων (με «βαριά χαρτιά» το ασφαλιστικό και τα εργασιακά) από τα οποία θα εξαρτηθεί η εκταμίευση της δόσης των 2+1 δισ. και, φυσικά η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών, που πρέπει διά ροπάλου να ολοκληρωθεί εντός Νοεμβρίου.
Παρ’ ότι η κυβέρνηση καταβάλλει προσπάθειες να είναι απόλυτα συνεπής στους δανειστές, ο αληθινός λογαριασμός των μέτρων παραμένει ανοικτός. Αποδεικνύεται, ότι το 3ο Μνημόνιο είναι ένα ανοικτό work in progress, αφού το ΔΝΤ ήδη υποδεικνύει την ανάγκη πρόσθετων μέτρων ύψους 1,4 δισ. για τη διετία 2015-2016, πέραν των 6,4 δισ. που έχουν ήδη προβλεφθεί. Κι αυτά αφορούν «τρύπες» του ασφαλιστικού συστήματος που εντοπίζει το Fiscal Monitor του Ταμείου, στο πλαίσιο της ετήσιας Συνόδου του στο Περού. Αυτές οι «τρύπες» ίσως εξηγούν και την παρουσία του υπουργού Εργασίας Γ. Κατρούγκαλου, μαζί με τον Ε. Τσακαλώτο, στη Σύνοδο του ΔΝΤ (και της Παγκόσμιας Τράπεζας) στη Λίμα.
«Τρύπα» και στο νέο δάνειο
Προφανώς, το ασφαλιστικό έχει μπει στην περίπλοκη συνάρτηση του χρέους και της διευθέτησής του, από την οποία το Ταμείο εξαρτά τη συμμετοχή του στο νέο δάνειο. Κι είναι άγνωστο αν η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ έχει να προσφέρει στο ΔΝΤ ένα ελκυστικό κίνητρο που να διευκολύνει τη συμμετοχή του. Γιατί, με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, η συμμετοχή του ΔΝΤ είναι στον αέρα και, μαζί με αυτήν, τα «ορφανά» 36 δισ. από τα 86 δισ. του συνολικού δανείου.
Αν το ΔΝΤ κρίνει, ότι ούτε η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να προσφέρει εγγυήσεις «βιωσιμότητας» του χρέους (πράγμα βέβαιο), ούτε οι Ευρωπαίοι δανειστές ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις του για ουσιαστική ελάφρυνση, τότε πιθανότερο σενάριο είναι να περιορίσει τη συμμετοχή του μόνο στην αναχρηματοδότηση των περίπου 10 δισ. που του οφείλει η Ελλάδα από τα δύο προηγούμενα προγράμματα. Τότε, το τρίτο δάνειο μένει με ένα κενό 20 δισ., που ο ESM έχει διαμηνύσει, ότι αδυνατεί να αναλάβει.
Κι εδώ φαίνεται ότι από μερίδα των Ευρωπαίων δανειστών το παιχνίδι χοντραίνει, με κίνδυνο να βρεθεί σε νέο αδιέξοδο το 3ο Μνημόνιο και να επανέλθει το σενάριο του Grexit.
Η «ρουκέτα» Ντάισελμπλουμ, σε συνέντευξη στο Reuters, ότι «η ανάλυση του ESM έχει δείξει, ότι οι πρώτες χρηματοδοτικές δυσκολίες θα έλθουν σε 15 χρόνια. Επομένως, αν ισχύει αυτό, θα ήταν παράξενο να αρχίσουμε να τις περιορίζουμε από τώρα», κλονίζει τις προσδοκίες της κυβέρνησης να πάρει μια λύση εδώ και τώρα. Και «τρολάρει» την εικόνα ευφορίας που δημιούργησαν οι αναφορές Ολάντ στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την περασμένη Τετάρτη, ότι «η Ευρώπη απαρνήθηκε τις ευθύνες της έναντι της Ελλάδας. Τώρα ελπίζω ν’ αρχίσουμε να μιλάμε για το χρέος».
Εκ πρώτης όψεως εδώ προκύπτει αντίθεση μεταξύ του «γαλλικού» και του «γερμανικού» κέντρου ισχύος, αλλά μπορεί και να μην υπάρχει. Οι δανειστές μπορούν «να αρχίσουν» να συζητάνε για το ελληνικό χρέος, με μια απόφαση ανάλογη με αυτή του Νοεμβρίου του 2012 που υποσχόταν παρέμβαση στο μέλλον, αλλά να υλοποιήσουν την αναδιάρθρωση σε απώτερο χρόνο.
Τόμσεν Vs Ντάισελμπλουμ
Αν ισχύει αυτό, σημαίνει ότι ο «γαλλογερμανικός άξονας» δεν πρόκειται να διαρραγεί για το ελληνικό χρέος και η αληθινή αντίθεση γι’ αυτό περιορίζεται στο ΔΝΤ. Από τη συνέντευξη Ντάισελμπλουμ προκύπτει, ότι οι Ευρωπαίοι δανειστές αναζητούν τεχνικό πρόσχημα που ικανοποιεί το ΔΝΤ, με τον ορισμό πλαφόν 15% του ΑΕΠ στο ετήσιο κόστος εξόφλησης τοκοχρεολυσίων. «Αυτό που καταλαβαίνω είναι, πως το ΔΝΤ πάντα δουλεύει με το 15%, αλλά εάν λένε πως αυτό είναι πολύ υψηλό για την Ελλάδα, τότε είναι ένα από τα θέματα που θα πρέπει να συζητήσουμε μαζί τους», είπε ο επικεφαλής του Eurogroup.
Πρόκειται για χοντρό δούλεμα. Αν ρίξει κανείς μια ματιά στο χρονοδιάγραμμα λήξης του χρέους, που κατά τον Ολλανδό υπουργό Οικονομικών «βαραίνει» σε μια 15ετία, θα διαπιστώσει το 2019, καθώς και την περίοδο 2021-2024 το αθροιστικό κόστος χρεολυσίων και τόκων είναι πολύ πάνω από 15% του ΑΕΠ. Για την ακρίβεια, κυμαίνεται μεταξύ 28 και 35 δισ. ευρώ. Και στην αμέσως επόμενη περίοδο διατηρείται περίπου στα ίδια επίπεδα για μια εικοσαετία, για να αποκλιμακωθεί μόνο μετά το 2047!
Προφανώς το ΔΝΤ δεν μασάει. Εξού και η απάντηση από τη Λίμα του Περού, διά χειλέων Πολ Τόμσεν ότι «το ΔΝΤ δεν πρόκειται να συμμετάσχει στη χρηματοδότηση του ελληνικού προγράμματος, αν προηγουμένως η Ευρώπη δεν προχωρήσει σε μία γενναία ελάφρυνση του δημοσίου χρέους της χώρας».
Το τι σημαίνει «γενναία» είναι ένα ερώτημα, αφού το ΔΝΤ δεν έχει αποσύρει την ιδέα και για ονομαστικό κούρεμα. Ωστόσο ο Τόμσεν έθεσε και τα όρια ενδεχόμενου συμβιβασμού του Ταμείου: «Εάν η Ευρώπη επιλέξει να παράσχει ελάφρυνση χρέους με επιμήκυνση της περιόδου χάριτος και των περιόδων αποπληρωμής, τότε μιλάμε για μία ιδιαίτερη σημαντική περίοδο χάριτος και μία ιδιαίτερα σημαντική περίοδο αποπληρωμής», είπε.
Η κυβέρνηση θα σπεύσει προφανώς να γαντζωθεί στα «μηνύματα» του ΔΝΤ, εκτιμώντας ότι η στάση του τη διευκολύνει. Φυσικά, πρόκειται περί φενάκης. Η διελκυστίνδα Ευρωπαίων- ΔΝΤ, που την έχουμε ξαναδεί πάμπολλες φορές, απλώς αποκαλύπτει, ότι στο «παζάρι» για το ελληνικό χρέος δεν υπάρχει καρέκλα για την ελληνική κυβέρνηση.
Το κυριότερο, όμως, είναι, ότι αυτό το παζάρι εκθέτει και το 3ο Μνημόνιο στον κίνδυνο νέας αποτυχίας και αδιεξόδου. Στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ θα μείνει ο φανατισμός του νεοφώτιστου στα μνημόνια, αλλά στη χώρα θα σωρευτούν κι άλλα οικονομικά και κοινωνικά ερείπια.
