570 τρισ. δολάρια καθορίζουν τις τύχες κρατών και οικονομιών
τον κυνισµό µε τον οποίο η «βιοµηχανία του χρήµατος» ελίσσεται για να βγάλει κέρδη.
Στο παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα, εξάλλου, δείχνει να λειτουργεί ένας παράλληλος κόσµος, καθώς αλλάζουν χέρια µε ιλιγγιώδη ταχύτητα 600 τρισ. δολάρια, κεφάλαια που αντιπροσωπεύουν σχεδόν 10 φορές το παγκόσµιο ΑΕΠ, καθορίζοντας έτσι ορισµένες φορές την τύχη κρατών και οικονοµιών. Την ώρα µάλιστα, που ο πλούτος των 15.800.000 εκατοµµυριούχων και δισεκατοµµυριούχων αυτού του κόσµου αυξήθηκε τον τελευταίο χρόνο κατά 22%, στα 40 τρισ. δολάρια, η κρίση χρέους στην ευρωζώνη έχει αφυπνίσει τα αντανακλαστικά και των λεγόµενων κερδοσκοπικών κεφαλαίων.
Τρία χρόνια µετά την κατάρρευση της Lehman Brothers, το παγκόσµιο χρηµατοοικονοµικό σύστηµα δεν δείχνει να έχει διαφοροποιηθεί δραµατικά, καθώς, σύµφωνα µε στοιχεία της McKinsey, το µέγεθος των χρηµαταγορών παγκοσµίως διαµορφώθηκε το 2010 στα 212 τρισ. δολάρια ξεπερνώντας τα επίπεδα-ρεκόρ του 2007 (202 τρισ. δολάρια), ενώ η εκρηκτική αύξηση των παραγώγων και των δοµηµένων προϊόντων – από 5,7 τρισ. δολάρια το 1990 ξεπερνούν πλέον τα 570 τρισ. δολάρια – αποκαλύπτει το µέγεθος των κεφαλαίων που διακινούνται στο περιθώριο της πραγµατικής οικονοµίας.
Η αγορά ασφάλισης του πιστωτικού κινδύνου των τίτλων (credit default swaps), εξάλλου, από µόλις 6 τρισ. δολάρια το 2004 ανήλθε το 2007 στα 54 τρισ. δολάρια, για να φθάσει σήµερα περίπου στα 60 τρισ. δολάρια, αντιπροσωπεύοντας σχεδόν το σύνολο του παγκοσµίου ΑΕΠ.
Η έκρηξη της χρήσης «δηµιουργικών» χρηµατοοικονοµικών µεθόδων από τράπεζες και αντισταθµιστικά ταµεία (hedge funds) οδήγησε πάντως πριν από µερικά χρόνια στον πολλαπλασιασµό των σύνθετων προϊόντων µε κάπως περίεργα αρκτικόλεξα (CDΟ, CDS, CLΟ, CΡDΟ, CD CDΟ, CΡΡΙ, LCD κτλ.) τα οποία έθεσαν τις βάσεις για την κρίση του 2008, ενώ η πολυπλοκότητα και η έλλειψη διαφάνειας των δοµηµένων προϊόντων είχαν καταστήσει την αξία τους δύσκολη προς εκτίµηση.
Είναι χαρακτηριστικό, π.χ., ότι κορυφαία στελέχη από τις ΗΠΑ και την Ευρώπη της JP Morgan, αφού απέτυχαν επί διήµερο στο Λονδίνο, όπου και είχαν συναντηθεί, να υπολογίσουν την ονοµαστική αξία του δοµηµένου οµολόγου που «βρέθηκε» στα χαρτοφυλάκια ελληνικών ασφαλιστικών ταµείων, ώστε να «κλείσουν» τη νέα συµφωνία επαναγοράς του, αναζήτησαν τη συµβολή στελέχους της τράπεζας (Ινδός την καταγωγή), ο οποίος ήταν και ο δηµιουργός της εξίσωσης µε την οποία υπολογιζόταν (στα 94 και όχι στα 87) η τιµή του οµολόγου αυτού.
Τοµή τα τελευταία χρόνια θεωρήθηκε πάντως η µεγάλη άνθηση των funds εναλλακτικών επενδύσεων (alternative assets). Σήµερα διαχειρίζονται κεφάλαια άνω των 4 τρισ. δολαρίων – µόλις 100 δισ. δολαρίων το 1990 – και ευθύνονται π.χ. σε πολλές περιπτώσεις για την άνοδο των τιµών στον χρυσό και συνολικά στα εµπορεύµατα.
Κράτη-επενδυτές
Κορυφαία SWF είναι σήµερα το Abu Dhabi Investment Authority (ADIA) των Ηνωµένων Αραβικών Εµιράτων, το Government of Singapore Investment Corporation της Σιγκαπούρης, το Government Pension Fund - Global (GPFG) της Νορβηγίας (οι διαχειριστές του έκαναν πρόσφατα την αυτοκριτική τους για τις θέσεις τους στα ελληνικά οµόλογα), το Various Funds της Σαουδικής Αραβίας, το κρατικό ταµείο πλούτου του Κατάρ (γνωστό από τις επενδύσεις του και στην Ελλάδα του εµίρη Χαµάντ µπιν Καλίφα αλ Θάνι ) κτλ.
Σήµερα πάντως τα hedge funds (οι «καρχαρίες» των αγορών), τα vulture funds (οι «γύπες»), αλλά και τα private equity funds (τα «αρπακτικά») βρίσκονται σε επιφυλακή επιδιώκοντας να επωφεληθούν από τυχόν ξεπούληµα κάθε είδους περιουσιακών στοιχείων στην Ευρώπη. Μελέτη της Pricewaterhouse Coopers προέβλεπε άλλωστε, ότι οι ευρωπαϊκές τράπεζες θα εκποιούσαν περιουσιακά στοιχεία 1,3 τρισ. ευρώ, προκειµένου να συρρικνώσουν τους ισολογισµούς τους και να ενισχύσουν την κεφαλαιακή τους επάρκεια.
Στο πλαίσιο αυτό τα funds που ειδικεύονται στις επενδύσεις χρεοκοπίας, όπως τα private equity funds, αναζητούν ευκαιρίες. Η Apollo Global Management του τραπεζίτη της Wall Street Λίον Μπλακ επιδιώκει, όπως λέγεται, να κάνει επενδύσεις σε ευρωπαϊκά δάνεια που βρίσκονται σε στάση πληρωµής ή έστω σε καθυστέρηση, ενώ η Oaktree Caπtal Management του δισεκατοµµυριούχου Χάουαρντ Μαρκς αναζητεί ανάλογες επενδύσεις. Η Marathon Asset Management πάλι, που ειδικεύεται στις αποκαλούµενες «ευκαιριακές επενδύσεις», ίδρυσε το fund Europe Credit Opportunities µε στόχο να αγοράσει από τις τράπεζες της ευρωπαϊκής περιφέρειας δάνεια ακινήτων και επιχειρηµατικά δάνεια. Το Marathon έχει αποκαλύψει επίσης ότι «έπαιξε» στα CDS (ασφάλιστρα κινδύνου έναντι χρεοκοπίας) της ευρωπαϊκής περιφέρειας.
Εξάλλου τα hedge funds ήταν τα πρώτα που έσπευσαν να αγοράσουν ελληνικά CDS χτίζοντας φθηνές θέσεις µε µέσο κόστος ασφάλισης γύρω στις 50 µονάδες βάσης, χωρίς να έχουν βέβαια στην κατοχή τους ελληνικούς τίτλους. Οταν οι τιµές (των CDS) ξεπέρασαν τις 500 µονάδες βάσης είχαν σηµειώσει απόδοση 5.000% πουλώντας τα σε θεσµικά χαρτοφυλάκια.
Με τα CDS σήµερα στις 2.500 µονάδες βάσης στα 10ετή οµόλογα, µπορεί κανείς να εκτιµήσει τις αποδόσεις των 4 δισ. ευρώ που αφορούν τις καθαρές θέσεις σε ελληνικά ασφάλιστρα κινδύνου.
Σήµερα στη βιοµηχανία του χρήµατος τα αµοιβαία κεφάλαια διαχειρίζονται παγκοσµίως 9,5 τρισ. δολάρια, ενώ την ίδια στιγµή το 50% του ενεργητικού των συνταξιοδοτικών ταµείων (pension fund assets) παγκοσµίως τοποθετείται σε µετοχές, ενώ κεφάλαια 4 τρισ. δολαρίων τζιράρονται κάθε ηµέρα στην αγορά συναλλάγµατος.
Οι πλούσιοι πλούτισαν
Στην Ελλάδα ο δυνητικός αριθµός των εκατοµµυριούχων, βάσει και της δοµής της οικονοµίας που αποτρέπει τη διαφάνεια, προσεγγίζεται µάλλον δύσκολα. Ωστόσο, στο Χρηµατιστήριο Αθηνών συνολικά 4.326 βασικοί µέτοχοι/επενδυτές κατείχαν µετοχές αξίας άνω του 1 εκατ. ευρώ. Περίπου 15.000 επενδυτές, επίσης, επενδύουν µέσω των υπηρεσιών private banking των εγχώριων και ξένων τραπεζών στην Ελλάδα περί τα 20 δισ. ευρώ, ενώ το ελληνικών συµφερόντων αλλά µάλλον διεθνούς προσανατολισµού εφοπλιστικό κεφάλαιο εκτιµάται ότι κυµαίνεται στα 80 δισ. ευρώ.
Αγνωστες παραµένουν οι τοποθετήσεις των Ελλήνων σε τράπεζες του εξωτερικού, οι οποίες, παρά τα κατά καιρούς ευφάνταστα δηµοσιεύµατα, εκτιµώνται γύρω στα 100 δισ. ευρώ.
Οι «σταρ», οι κερδοσκόποι και οι μεγαλοεπενδυτές
Tο νέο µεγάλο όνοµα πλέον της αγοράς αυτής είναι ο παγκοσµίως άγνωστος ως το 2007 Τζον Πόλσον, ο οποίος βρέθηκε στο προσκήνιο, όταν µε το ριψοκίνδυνο ποντάρισµά του κατά της αγοράς στεγαστικής πίστης κατέρριψε το ρεκόρ του πιο κερδοφόρου trade στην Ιστορία, που ως τότε κατείχε ο Τζορτζ Σόρος µε το διάσηµο στοίχηµά του κατά της στερλίνας.
Προσφάτως µάλιστα οι δύο «σταρ» διασταύρωσαν τα ξίφη τους στην αγορά του ασηµιού. Ο κ. Πόλσον συνεχίζει να βγάζει λεφτά, αφού ποντάρισε επιτυχώς αρχικά κατά των αµερικανικών τραπεζών και στη συνέχεια κατά του ευρώ, των ελληνικών οµολόγων και των υπόλοιπων αδύναµων κρίκων της ευρωζώνης. Η τελευταία µεγάλη επιτυχία του σηµειώθηκε στην αγορά του χρυσού.
Τα 10 καλύτερα hedge funds έχουν βγάλει κέρδη 182 δισ. δολαρίων αφότου ιδρύθηκαν, µε τον κ. Σόρος να βγάζει 35 δισ. δολάρια (µετά την αφαίρεση των προµηθειών) από το 1973, οπότε και δηµιούργησε το διάσηµο Quantum Fund. Ο δεύτερος στη λίστα, ο κ. Πόλσον µε το Paulson & Co., πλησιάζει τον κ. Σόρος, καθώς έχει µοιράσει στους πελάτες του 32,2 δισ. δολάρια από το 1994.
Στον άγριο κόσµο των κερδοσκόπων ορισµένοι διαχειριστές χρησιµοποιούν τα πιο ευφάνταστα µέσα για να ανέβουν στη βιοµηχανία του χρήµατος. Ο Τεντ Γουέσλερ, π.χ., διαχειριστής της Peninsula Caπtal Advisors, µπήκε στα «ραντάρ» της Berkshire Hathaway, όταν ξόδεψε περισσότερα από 5 εκατ. δολάρια σε µια φιλανθρωπική δηµοπρασία, προκειµένου να αγοράσει ένα γεύµα µε τον 81χρονο µεγαλοεπενδυτή Γουόρεν Μπάφετ.
Ωστόσο, ο άγνωστος Αλέσιο Ραστάνι σοκάρισε τους πάντες, όταν παραδέχθηκε, µεταξύ άλλων, ότι κάθε βράδυ ονειρεύεται ακόµη µία µεγάλη ύφεση, αφού η δουλειά του είναι να βγάλει όσο περισσότερα χρήµατα µπορεί από αυτήν.
ΠΗΓΗ: tovima.gr
