Του Ναπολέοντος Μαραβέγια
Πριν από ένα χρόνο η δημιουργία ενός ευρωπαϊκού «μηχανισμού διάσωσης» ήταν κάτι εντελώς καινούριο και συνεπώς ήταν δικαιολογημένοι οι δισταγμοί μπροστά σε ένα πρωτόγνωρο εγχείρημα, με αποτέλεσμα βεβαίως να κυριαρχήσουν οι χρηματοπιστωτικές... αγορές.
Σήμερα, όμως, ένα χρόνο και περισσότερο μετά τη δημιουργία του μηχανισμού και μάλιστα μπροστά στην επέκταση της κρίσης του χρέους στην Ιρλανδία και την Πορτογαλία και την απειλή ακόμα μεγαλύτερης επέκτασης και σε άλλες χώρες όπως η Ισπανία και η Ιταλία, κάθε αργοπορία στην επίτευξη μιας συνολικής συμφωνίας είναι αδικαιολόγητη και επικίνδυνη.
Οι ευρωπαϊκές οικονομίες κινούνται μέσα σ' ένα χρηματοοικονομικό σύστημα, όπου κυριαρχούν ιδιώτες «επενδυτές» τράπεζες, ασφαλιστικοί οργανισμοί και χρηματοπιστωτικές εταιρείες (δηλ. οι αγορές) και, συνεπώς, η αναζήτηση του μέγιστου και άμεσου κέρδους οδηγεί συχνά σε κερδοσκοπικές πρακτικές.
Δεν είναι, συνεπώς, παράλογο αυτές οι αγορές να επιβάλλουν στις υπερχρεωμένες χώρες, λόγω του κινδύνου μη αποπληρωμής των χρεών τους, υψηλά επιτόκια που μπορεί να τις οδηγούν στη χρεοκοπία, παρά τις πολιτικές αυστηρής λιτότητας που υποχρεώνονται να εφαρμόζουν. Είναι αυτονόητο ότι οι αγορές καθοδηγούνται στις «τοποθετήσεις» τους, δηλ. στον τρόπο που δανείζουν και στα επιτόκια που απαιτούν, από τους οίκους αξιολόγησης της πιστοληπτικής ικανότητας των χωρών που δανείζουν.
Το πλέγμα σχέσεων μεταξύ των χρηματοπιστωτικών αγορών και των οίκων αξιολόγησης είναι αποτέλεσμα της ανάπτυξης του διεθνούς χρηματοπιστωτικού συστήματος σε παγκόσμια κλίμακα, χωρίς κανένα περιορισμό από τη διεθνή κοινότητα.
Επιπλέον, το σύστημα αυτό ευνοήθηκε από τη νομισματική ορθοδοξία που απαγορεύει στις κεντρικές τράπεζες να δανείζουν τις χώρες τους.
Το χρηματοπιστωτικό σύστημα συχνά βρίσκεται σε αντιπαράθεση με τις πολιτικές επιλογές ακόμη και των ισχυρότερων κρατών, όπως συμβαίνει σήμερα με τη Γερμανία και τη Γαλλία, οι οποίες όσο διστάζουν να πάρουν γρήγορες αποφάσεις για τη διαχείριση του χρέους στην ευρωζώνη, τόσο υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα των αποφάσεών τους.
Η Γερμανία στην προσπάθειά της να ελαχιστοποιήσει το κόστος από την ελάφρυνση του βάρους του χρέους της Ελλάδας για τους φορολογούμενους της, αφήνει στην άκρη αποτελεσματικότερες λύσεις όπως η έκδοση ευρωομολόγων, ή η επαναγορά από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Στήριξης ελληνικών υποτιμημένων ομολόγων από τη δευτερογενή αγορά.
Υποστηρίζει με επιμονή ότι οι ιδιώτες επενδυτές πρέπει να επωμισθούν μέρος του βάρους εξυπηρέτησης του χρέους της χώρας μας, συμμετέχοντας στο νέο δάνειο που πρόκειται να χορηγηθεί.
Σ 'αυτή την τοποθέτηση της Γερμανίας αντιδρούν οι οίκοι αξιολόγησης, απειλώντας ότι οποιαδήποτε συμφωνία ακόμη και «εθελοντική» των ιδιωτών επενδυτών για μη άμεση και στο ακέραιο εξόφληση των ελληνικών ομολόγων στη λήξη τους, θα θεωρηθεί επιλεκτική χρεοκοπία.
Ομως σ' αυτή την περίπτωση η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα απειλεί ότι δεν θα δέχεται ελληνικά ομόλογα ως εγγύηση για παροχή ρευστότητας στις ελληνικές τράπεζες.
Το αδιέξοδο μοιάζει αξεπέραστο, εκτός εάν η Γερμανία αλλάξει άποψη ή οι οίκοι αξιολόγησης υποχωρήσουν ή η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα άρει τις αντιρρήσεις της ή ακόμη επιλεγεί τελικά η επαναγορά μέρους υποτιμημένων ομολόγων από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό παρά τις γερμανικές αντιρρήσεις.
Πόσο πιθανή μοιάζει και πόσο χρόνο θα χρειασθεί μια τέτοια εξέλιξη, που θα ανοίξει το δρόμο για μια συνολική λύση για την Ελλάδα αλλά και τις άλλες υπερχρεωμένες χώρες;
Από την έκβαση αυτής της «μάχης» θα κριθεί τελικά η υπεροχή της πολιτικής έναντι των αγορών ή το αντίθετο.
Του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑ Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών nmarav@pspa.uoa.gr
ΠΗΓΗ: enet.gr
