Του Ναπολέοντος Μαραβέγια
Είναι γενικά παραδεκτό ότι η βαθιά οικονομική κρίση που διέρχεται σήμερα η χώρα μας είναι αποτέλεσμα κυρίως της συμπεριφοράς του πολιτικού συστήματος με τον υπέρμετρο δανεισμό και τη διόγκωση του δημόσιου τομέα σ' ολόκληρη τη μεταπολιτευτική περίοδο.
Το μεγάλο ερώτημα που τίθεται από πολλούς...
επιστήμονες είναι, αν αυτή η συμπεριφορά του πολιτικού συστήματος, και κυρίως των δύο μεγάλων κομμάτων εξουσίας, ήταν αποτέλεσμα της έντονης κοινωνικής πίεσης που υπήρχε για κάθε μορφής παροχές, λόγω της αδυναμίας της οικονομίας της αγοράς (του ελληνικού καπιταλισμού) να προσφέρει αναπτυξιακές διεξόδους στην ελληνική κοινωνία, που επιζητούσε αύξηση της καταναλωτικής της ευημερίας προκειμένου να συγκλίνει με τις αναπτυγμένες χώρες της Ε.Ε.
Υποστηρίζεται, δηλαδή, ότι το πολιτικό σύστημα, προκειμένου να εξασφαλίσει κοινωνική γαλήνη και ομαλή δημοκρατική πορεία, έπρεπε να δανείζεται υπερβολικά για να προσφέρει προσόδους σε οργανωμένες κοινωνικές ομάδες και ταυτόχρονα να διευρύνει το δημόσιο τομέα για να απορροφά εργατικό δυναμικό, που δεν μπορούσε να βρει διέξοδο στην οικονομία της αγοράς.
Ακόμη περισσότερο, μάλιστα, το πολιτικό σύστημα έπρεπε να συντηρεί μεγάλο μέρος της ιδιωτικής οικονομίας με παροχές στις επιχειρήσεις και ανοχή στη φοροδιαφυγή, προκειμένου αυτές να είναι σε θέση να συνεχίζουν να παράγουν προϊόντα και υπηρεσίες σ' ένα όλο και περισσότερο διεθνώς ανταγωνιστικό περιβάλλον.
Μόνον έτσι, μπορούσαν να απασχολούν εργατικό δυναμικό, το οποίο διαφορετικά θα βρισκόταν στην ανεργία προκαλώντας κοινωνική διαμαρτυρία, καθώς η μετανάστευση δεν ήταν πλέον δικλίδα ασφαλείας, όπως στις προηγούμενες δεκαετίες, και η συνδικαλιστική ελευθερία δεν μπορούσε να περιορισθεί πλέον μετά τη δικτατορία.
Αντίθετα, από άλλους επιστήμονες υποστηρίζεται ότι η συμπεριφορά του πολιτικού συστήματος κατά τη μεταπολιτευτική περίοδο ήταν αποκλειστικά ωφελιμιστική.
Η διόγκωση του δημόσιου τομέα με υπέρμετρο δανεισμό εξυπηρετούσε πελατειακές ανάγκες με στόχο τη διαιώνιση της εξουσίας του με την εναλλαγή των δύο μεγαλύτερων κομμάτων στην κυβέρνηση.
Η οικονομική στήριξη που παρείχε στην ιδιωτική οικονομία είχε σκοπό τον έλεγχό της, μέσα από ένα σύστημα γενικευμένης ανοχής της ανομίας, διαφθοράς και διαπλοκής με αποτέλεσμα να καταπνίγεται η επιχειρηματικότητα, η οποία αν δεν εμποδιζόταν και από τον αδηφάγο δημόσιο τομέα, θα μπορούσε να εκδηλώσει το δυναμισμό της, να προσφέρει δηλ. απασχόληση στο εργατικό δυναμικό της χώρας και να εξασφαλίσει διεθνώς ανταγωνιστική παραγωγή προϊόντων και υπηρεσιών.
Αν η μία ή η άλλη τοποθέτηση έχει μεγαλύτερη ερμηνευτική ικανότητα, δεν έχει μόνο θεωρητική αξία.
Αν δηλαδή η συγκεκριμένη συμπεριφορά του πολιτικού συστήματος με τη διόγκωση του δημόσιου τομέα και τον υπέρμετρο δανεισμό ήταν εκ των πραγμάτων επιβεβλημένη λόγω της «ατροφίας» της ιδιωτικής οικονομίας, προκειμένου να υπάρξει «ανάπτυξη» και «κοινωνική ειρήνη», ή, αντιθέτως, η διόγκωση του δημόσιου τομέα με δανεισμό είχε μοναδικό στόχο την αναπαραγωγή της εξουσίας του πολιτικού συστήματος και ήταν η αιτία της «ατροφίας» της ιδιωτικής οικονομίας, έχει μεγάλη σημασία για τη σημερινή πολιτική πραγματικότητα.
Με βάση τη σημερινή πολιτική ατζέντα ο διογκωμένος δημόσιος τομέας θεωρείται το μεγαλύτερο εμπόδιο στην ανάπτυξη της ιδιωτικής οικονομίας. Η μείωσή του φαίνεται να αποτελεί προτεραιότητα προκειμένου να δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις βιώσιμης ανάπτυξης της χώρας μας.
Το μεγάλο «πείραμα» της μείωσης του δημόσιου τομέα και της «απελευθέρωσης» της ιδιωτικής οικονομίας μέσα σε συνθήκες κρίσης, βρίσκεται ακόμη στην αρχή του και δεν προσφέρεται για εύκολα συμπεράσματα.
Οπως και να έχει το ζήτημα, η αλλαγή «παραδείγματος» είναι δεδομένη και θα ήταν ευτύχημα για τη χώρα μας να αποδειχθεί επιτυχής.
Του ΝΑΠΟΛΕΟΝΤΟΣ ΜΑΡΑΒΕΓΙΑ Καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών nmarav@pspa.uoa.gr
ΠΗΓΗ: enet.gr
