Ο εορτασμός της Παγκόσμιας Ημέρας Γονιμότητας την Τετάρτη 15 Ιουνίου βρήκε το 10% με 15% των ζευγαριών παγκοσμίως να αποτυγχάνει να τεκνοποιήσει με την παλαιά παραδοσιακή συνταγή και ως εκ τούτου να πάσχει από πρωτογενή υπογονιμότητα (επισήμως, ο ορισμός για την υπογονιμότητα αφορά... ζευγάρια και προϋποθέτει ότι αυτά έχουν αποτύχει να αποκτήσουν απογόνους έπειτα από 12 μήνες ερωτικών συνευρέσεων χωρίς κάποια προφύλαξη).
Και ενώ οι τεχνικές υποβοηθούμενης αναπαραγωγής ολοένα και βελτιώνονται επιλύοντας και τα πλέον δύσκολα προβλήματα γονιμότητας, η συντριπτική πλειονότητα των ζευγαριών δεν γίνεται ποτέ αποδέκτης των καρπών της επιστήμης. Οι αριθμοί μιλούν από μόνοι τους.
Ποσοστά υπογονιμότητας
* Σύμφωνα με υπολογισμούς του Παγκοσμίου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ο αριθμός των ζευγαριών που αντιμετωπίζουν δυσκολίες τεκνοποίησης ξεπερνούσε τα 80 εκατ. το 2002.
* Πιο πρόσφατη μελέτη φέρνει τον αριθμό των ζευγαριών με προβλήματα αναπαραγωγής στα 90 εκατ. παγκοσμίως.
*Το 85% αυτών των ζευγαριών (77 εκατ.) δεν ζητεί ποτέ βοήθεια για την επίλυση των προβλημάτων του. Ειδικότερα, στις υπό ανάπτυξη χώρες το ποσοστό των ζευγαριών που δεν ζητεί βοήθεια ανέρχεται στο 94%, ενώ στις ανεπτυγμένες στο 74%.
* Από το υπόλοιπο 15% των ζευγαριών που ζητούν βοήθεια, λιγότερα από τα μισά (42%) πετυχαίνουν να τη λάβουν.
* Αυτό σημαίνει ότι παγκοσμίως μόνο το 6% των ζευγαριών με προβλήματα υπογονιμότητας πετυχαίνει τελικά τον στόχο του.
Τι κρατά τα ζευγάρια μακριά
Διεθνής μελέτη ανέδειξε τους λόγους για τους οποίους τα υπογόνιμα ζευγάρια δεν πετυχαίνουν να ζητήσουν βοήθεια για την επίλυση τους προβλήματός τους:
* Πρόσβαση και κάλυψη από το σύστημα Υγείας
*Στίγμα
*Ελλειψη γνώσεων/ εκπαίδευσης
* Μύθοι και σύγχυση
ΟΙ ΤΕΛΕΥΤΑΙΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ
Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γονιμότητας θα ήθελα να κάνω μια συνοπτική παρουσίαση των τελευταίων εξελίξεων στο πεδίο της υποβοηθούμενης αναπαραγωγής και πιο συγκεκριμένα στον χώρο της εξωσωματικής γονιμοποίησης.
Αρχικά, θα ήθελα να τονίσω τη νέα τάση που δημιουργείται στα φάρμακα της εξωσωματικής γονιμοποίησης, με έμφαση στα ήπια θεραπευτικά σχήματα. Ετσι χρησιμοποιούμε μικρότερες δόσεις διέγερσης των ωοθηκών, με αποτέλεσμα να παράγουμε λιγότερα ωάρια μεν, καλύτερης ποιότητας όμως.
Επίσης η ευρεία αποδοχή των βραχέων πρωτοκόλλων σε σύγκριση με τα παλαιότερης κοπής μακρά πρωτόκολλα μείωσε τη διάρκεια μιας θεραπείας με εξωσωματική στο μισό κάνοντας τη διαδικασία αυτή σαφώς πιο εύκολη και πιο αποδεκτή από τις γυναίκες. Πιο πρόσφατα, με την κυκλοφορία της κοριφολιτροπίνης-άλφα, ενός καινούργιου ορμονικού σκευάσματος, καταφέραμε να αντικαταστήσουμε έναν μεγάλο αριθμό καθημερινών ενέσεων με μία μόνο ένεση, συμβάλλοντας έτσι στην ευκολότερη αποδοχή της θεραπείας.
Στον χώρο της κρυοβιολογίας, με την πρόοδο των μεθόδων της κρυοσυντήρησης και πιο συγκεκριμένα με την εισαγωγή της μεθόδου της υαλοποίησης (vitrification), καταφέραμε να εξασφαλίσουμε πολύ ικανοποιητικά αποτελέσματα επιβίωσης μετά τη διαδικασία ψύξης και απόψυξης των κυττάρων.
Ετσι σήμερα κρυοσυντηρούμε με μεγάλη αξιοπιστία τα έμβρυα καλής ποιότητας που απομένουν ύστερα από μια προγραμματισμένη εμβρυομεταφορά, ενώ έχουμε επεκτείνει την κρυοσυντήρηση και σε περιπτώσεις όπου επιλέγουμε να αναβάλλουμε την εμβρυομεταφορά για λόγους ασφαλείας, όπως στις πιο σπάνιες περιπτώσεις που αντιμετωπίζουμε το σύνδρομο υπερδιέγερσης ωοθηκών.
Πιο πρόσφατα, με την εφαρμογή της μεθόδου της υαλοποίησης, ξεκινήσαμε να κρυοσυντηρούμε και ωάρια και να προσφέρουμε τη δυνατότητα συντήρησης της γονιμότητας σε γυναίκες, που θα υποβληθούν σε ισχυρές και τοξικές θεραπείες για κακοήθη νοσήματα. Ετσι, αν διαγνωστεί μια κακοήθης νόσος για την οποία απαιτείται η εφαρμογή χημειοθεραπείας, η γυναίκα μπορεί να προχωρήσει σε άμεση διέγερση των ωοθηκών της και συλλογή ωαρίων προς κρυοσυντήρηση για μελλοντική χρήση.
Η κρυοσυντήρηση ωαρίων προτείνεται επιπλέον και ως λύση συντήρησης γονιμότητας σε μια γυναίκα που δεν έχει αποφασίσει να προχωρήσει στη δημιουργία οικογένειας, αλλά αντιλαμβάνεται την επίδραση που έχει η πάροδος του χρόνου στην ποιότητα των ωαρίων της και επιθυμεί να διατηρήσει κάποια ωάρια για μελλοντική χρήση.
Σε επίπεδο εργαστηρίου η εξέλιξη της κυτταρογενετικής μάς επέτρεψε να μπορούμε να ελέγχουμε τον αριθμό των χρωμοσωμάτων των εμβρύων με μεγαλύτερη ακρίβεια μέσω της μεθόδου της προεμφυτευτικής βιοψίας. Με βάση τη μέθοδο αυτή και όταν ακόμη το έμβρυο είναι μόλις λίγων ημερών μετά τη γονιμοποίηση αφαιρούμε ένα κύτταρο από κάθε έμβρυο που έχει σχηματιστεί και το εξετάζουμε για να δούμε αν φέρει φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Με τον τρόπο αυτόν επιλέγουμε έμβρυα προς εμβρυομεταφορά με φυσιολογικό αριθμό χρωμοσωμάτων. Ετσι η πιθανότητα επιτυχίας είναι πιο μεγάλη, ενώ η πιθανότητα αποβολής της εγκυμοσύνης μειώνεται σημαντικά.
Τέλος, αξίζει να σημειωθεί ότι η επανάσταση που έφερε η εμφάνιση του Διαδικτύου στη ζωή μας, όπως και η ευκολία μετάδοσης της πληροφορίας, συνέβαλε στην έγκαιρη ενημέρωση του κοινού για το πρόβλημα της υπογονιμότητας και βοήθησε στην προβολή των μεθόδων υποβοήθησης.
Η μεγάλη πρόκληση παραμένει η μετάθεση του θέματος της γονιμότητας από τη θεραπεία στην πρόληψη. Καλύτερη ενημέρωση, τακτικός γυναικολογικός έλεγχος, εξειδικευμένα κέντρα παροχής υπηρεσιών υποβοήθησης, όλα συμβάλλουν στην αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση ενός μεγάλου κοινωνικού φαινομένου.
Ο κ. Νικόλαος Χριστοφορίδης (MD, MRCOG) είναι γυναικολόγος υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.
ΠΗΓΗ: tovima.gr
