του Γιάννη Κιμπουρόπουλου
Τα τραπεζικά stress tests, το πάγωμα της ευρωτουρκικής συμφωνίας και η ακύρωση των προστίμων σε Ισπανία και Πορτογαλία αποκαλύπτουν τον θεσμικό «ευρωσκεπτικισμό» της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Ούτε κόλαση ούτε παράδεισο ανέδειξαν...
τα πολυαναμενόμενα stress tests των 51 σημαντικότερων τραπεζών της Ευρωζώνης, στις οποίες δεν περιελήφθησαν οι ελληνικές και οι πορτογαλικές. Οι δείκτες κεφαλαιακής επάρκειας στο δυσμενέστερο σενάριο των τεστ αντοχής ήταν σχετικά καλύτεροι, από αυτούς που είχαν επιδείξει στην προηγούμενη ανάλογη δοκιμασία το 2014. Ακόμη και οι… δακτυλοδεικτούμενες ιταλικές τράπεζες, όπως η διάσημη αρχαιότερη τράπεζα της Ευρώπης Monte dei Paschi ναι μεν αναδείχθηκαν οι πιο προβληματικές, αλλά δεν είναι και προς θάνατον. Ωστόσο, οι αγορές ουδόλως εκτίμησαν τα σχετικώς ανακουφιστικά νέα. Χθες, πρώτη μέρα με ανοικτά χρηματιστήρια μετά την ανακοίνωση των stress tests, έβαλαν γενικό πωλητήριο στις τραπεζικές μετοχές.
Δεν είναι πρωτοφανές, οι αγορές να πηγαίνουν κόντρα στις αξιολογήσεις των θεσμικών οργάνων της Ε.Ε. και της Ευρωζώνης, ωστόσο το σήμα φυγής από τις τραπεζικές μετοχές δηλώνει τη δυσπιστία τους απέναντι στον μηχανισμό εποπτείας του τραπεζικού συστήματος. Από το 2010 μέχρι σήμερα οι τράπεζες της Ευρωζώνης έχουν δεχθεί αλλεπάλληλες ενέσεις ανακεφαλαιοποίησης, ενώ από τον Μάρτιο του 2015, οπότε άρχισε το πρόγραμμα ποσοτικής χαλάρωσης της ΕΚΤ, περνούν από τα ταμεία τους τουλάχιστον 60 δισ. έκτακτης ρευστότητας. Από τον περασμένο μήνα, μάλιστα, αυτές οι ενέσεις φτάνουν τα 80 δισ. τον μήνα, περιλαμβάνοντας και εταιρικά ομόλογα. Αυτές οι μεταγγίσεις έχουν σε γενικές γραμμές βελτιώσει την κεφαλαιακή επάρκεια των τραπεζών, αλλά δεν έχουν απαλύνει στο ελάχιστο το άλλο μεγάλο τους πρόβλημα, αυτό των κόκκινων δανείων ύψους 1 τρισ. ευρώ (από τα οποία πάνω από το 40% αφορά δυο χώρες: την Ιταλία και την Ελλάδα). Το αποτέλεσμα είναι, ότι η εξωραϊστική εικόνα της κεφαλαιακής επάρκειας, που καλύπτουν τα stress tests, είναι ανά πάσα στιγμή αναστρέψιμη, γιατί οι δοκιμασίες στην πραγματικότητα καλύπτουν μόνο το σενάριο ύφεσης και αποπληθωρισμού και όχι αυτό της αθέτησης χρέους, κρατικού η ιδιωτικού.
Η ΑΝΑΠΗΡΗ ΤΡΑΠΕΖΙΚΗ ΕΝΩΣΗ
Αυτό το κρύψιμο του πραγματικού προβλήματος κάτω από το χαλί φέρνει τις εποπτικές αρχές του χρηματοπιστωτικού συστήματος προ του διλήμματος αν και σε ποιο βαθμό θα ενεργοποιηθούν οι νέοι κανόνες «διάσωσης» των τραπεζών, η περίφημη οδηγία bail in για τη συμμετοχή μετόχων, ομολογιούχων και μεγάλων καταθετών στις ανακεφαλαιοποιήσεις.
Το πρώτο crash test για το ενδεχόμενο εφαρμογής της διαβόητης οδηγίας ήταν η περίπτωση της ιταλικής Monte dei Paschi. Όπως αποκαλύπτει η εξέλιξη των πραγμάτων, η ΕΚΤ και οι δορυφορικοί της θεσμοί εποπτείας των τραπεζών επιλέγουν, προς το παρόν, να ανεχθούν το συμβιβαστικό σχέδιο ελάφρυνσης της ιταλικής τράπεζας από ένα μέρος των κόκκινων δανείων, αντί να πιέσουν σε εφαρμογή του bail in. Οι αγορές, φυσικά, δεν είναι διατεθειμένες να επιβραβεύσουν αυτή τη θεσμική αβεβαιότητα. Από τη μια πλευρά ευχαρίστως θα αποδέχονταν ένα πάγωμα κανόνων που περιορίζουν τις ευκαιρίες χρηματιστηριακής κερδοσκοπίας, από την άλλη θέλουν να ξέρουν, με ποιους οριστικούς κανόνες θα εξελιχθεί η τραπεζική ένωση της Ευρωζώνης. Κι αυτό δεν είναι σαφές ούτε καν στο μυαλό της γερμανικής ηγεσίας.
ΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΟΥ ΣΥΜΦΩΝΟΥ ΣΕ ΑΝΑΣΤΟΛΗ
Οι αβέβαιοι κανόνες της τραπεζικής ένωσης, από τους οποίους λείπει το υπεσχημένο ευρωπαϊκό ταμείο εγγύησης καταθέσεων, στο οποίο ανθίσταται σθεναρά πρώτη η γερμανική ηγεσία, δεν είναι το μόνο στοιχείο που φέρνει την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη σε μια κατάσταση Limbo (σ.σ. το μεταξύ κόλασης και παραδείσου σημείο ατέρμονης αναμονής των ψυχών που δεν έχουν απαλλαγεί από το προπατορικό αμάρτημα). Το θερινό, ενδεχομένως και φθινοπωρινό Limbo της Ευρωζώνης περιλαμβάνει κι άλλα στρατηγικά στοιχεία της, στα οποία αποκαλύπτεται θεσμική αβεβαιότητα, αναποφασιστικότητα και ανταγωνισμός εντός της ευρωπαϊκής ηγεσίας. Αίφνης, η απόφαση της Κομισιόν, και μάλιστα με γερμανική ενθάρρυνση, να μην εφαρμοστεί ο μηχανισμός των κυρώσεων για υπερβολικά ελλείμματα στην Ισπανία και την Πορτογαλία, και μάλιστα την πρώτη φορά που κατέστη «ώριμος», αποκαλύπτει, ότι ακόμη και το Σύμφωνο Σταθερότητας, ο θεσμικός ζουρλομανδύας της Ευρωζώνης, έχει μπει σε επανεξέταση, σε κατεύθυνση που δεν είναι ακόμη σαφής.
ΤΟ ΠΡΟΣΦΥΓΙΚΟ ΑΠΟ ΤΟ ΜΗΔΕΝ;
Ο θεσμικός «ευρωσκεπτικισμός» της ευρωπαϊκής ηγεσίας χωρίς αμφιβολία τροφοδοτήθηκε από το Brexit, που αποτέλεσε την αφορμή αναζήτησης νέας αρχιτεκτονικής για την Ευρωζώνη και την Ε.Ε. Αλλά δεν περιορίζεται στον πυρήνα της οικονομικής ένωσης, δηλαδή στην αναζήτηση της ιδεώδους αναλογίας ενιαίας αγοράς και δημοσιονομικής ενοποίησης που θα προστατεύσει την Ε.Ε. από τις τάσεις αποσύνθεσης και εθνικής αναδίπλωσης.
Η κρίση στις σχέσεις Ε.Ε.–Τουρκίας που τροφοδότησαν οι εξελίξεις μετά το αποτυχημένο (ή μήπως επιτυχημένο ως προς τους πολιτικούς του στόχους;) πραξικόπημα, ανοίγει μια ακόμη θεσμική τρύπα στην Ε.Ε., η οποία θέλησε να στηρίξει τη νέα πολιτική της για το προσφυγικό στην ευρωτουρκική συμφωνία. Όμως, η συμφωνία αυτή έχει de facto παγώσει και ο ρητορικός πόλεμος εκβιασμών μεταξύ τουρκικής και ευρωπαϊκής ηγεσίας (με επισπεύδουσα την γερμανική, η οποία και επέβαλε τη συμφωνία με την Τουρκία), φέρνει την Ευρώπη αντιμέτωπη με το ενδεχόμενο, να αντιμετωπίσει πολλαπλάσιες προσφυγικές ροές από αυτές που τον περασμένο Μάρτιο την έφεραν στα πρόθυρα διάλυσης.
Τραπεζική ένωση, οικονομική διακυβέρνηση, προσφυγικό, ευρωτουρκικές σχέσεις, Brexit είναι τα βασικά θέματα που φέρνουν την Ε.Ε. και την Ευρωζώνη σε ένα θεσμικό vertigo. Κανόνες και μηχανισμοί που θεωρούνταν δεδομένοι μπαίνουν σε ριζική επανεξέταση κι είναι αμφίβολο αν η σύνοδος κορυφής στη Μπρατισλάβα τον Σεπτέμβριο, προγραμματισμένη ως forum συζήτησης για τη νέα αρχιτεκτονική της Ε.Ε., θα δώσει έστω κι ένα αδρό περίγραμμα του μέλλοντός της.
Πηγή: RedNotebook.gr
