Φίλε Πιτσιρίκο,
Διάβασα την συνέντευξη του Καστοριάδη, ενός ανθρώπου που έχει μιλήσει εξαιρετικά εύστοχα, για την ουσία του μοναδικού Δημοκρατικού πολιτεύματος που γνώρισε η ανθρωπότητα και εξήγησε, επίσης, τις διαφορές εκείνου του πολιτεύματος της Αρχαίας Αθήνας με αυτό που μας πλασάρουν σήμερα ως το «σύγχρονο» ανάλογο του.
Δεν θα μπορούσα φυσικά να διαφωνήσω με την γενική διαπίστωση, ότι...
ο κάθε λαός φέρει την ευθύνη του πεπρωμένου του, αφού το καθετί είναι το αποτέλεσμα όλων όσων έχει πράξει και όσων δεν έχει πράξει.
Έχω, όμως, μερικές φορές την αίσθηση πως φορτώνουμε τις πλάτες μας με βάρη από την ιστορία της ανθρωπότητας που ούτε μπορούμε να τα σηκώσουμε ούτε μας αξίζει σε τελική ανάλυση να το κάνουμε.
Κι αναφέρομαι φυσικά στην Δημοκρατία.
Το πολίτευμα αυτό δημιουργήθηκε στην Αρχαία Αθήνα επειδή οι γεωγραφικές, οι κοινωνικές (μην ξεχνάμε ότι της Δημοκρατίας προηγήθηκε η Σεισάχθεια) και οι πολιτικο-οικονομικές συνθήκες της εποχής επέτρεψαν την βραχύβια άνθιση της Αθηναϊκής Δημοκρατίας.
Τα ίδια τα επιτεύγματα της Αθηναϊκής Δημοκρατίας υπήρξαν στενά συνδεδεμένα (αν όχι η βάση τουλάχιστον ένα από τα βασικά της στοιχεία) με τον ιμπεριαλιστικό χαρακτήρα της δημοκρατικής πόλης-κράτους.
Ακόμα κι όταν οι Αθηναίοι επιχειρούσαν να «εξάγουν» το πολίτευμά τους, δεν τους ενδιέφερε παρά μονάχα η εγκαθίδρυση φιλικών προς αυτούς καθεστώτων τα οποία έλεγχαν με τρόπο εξαιρετικά στενό και σκληρό.
Έτσι, κατά την γνώμη μου, επαναλαμβάνεται σταθερά σε όλες τις αναλύσεις ένα αφετηριακό λάθος.
Ταυτίζουμε δηλαδή τον «τρόπο των Αθηναίων» κατά τον 5ο (κυρίως) αιώνα π.Χ με τον «τρόπο των Ελλήνων», τον οποίο στην συνέχεια κατέλυσαν οι Μακεδόνες βασιλείς και τα διάδοχά τους βασίλεια.
Εκείνο που στην πραγματικότητα έγινε, ήταν πως καταλύθηκε η αυτόνομη πολιτική λειτουργία των Ελληνικών πόλεων-κρατών.
Η δημοκρατία δεν υπήρξε ποτέ ως καθολικό πολίτευμα στην Αρχαία Ελλάδα.
Υπήρξαν βέβαια αριστοκρατικά ολιγαρχικά πολιτεύματα, που δίνανε άλλοτε άλλα δικαιώματα στους πολίτες τους, ζητώντας παράλληλα μεγάλα ανταλλάγματα με πρώτο και κύριο την υποχρέωση της στρατιωτικής υπηρεσίας.
Τραβηγμένα θα μπορούσε να πει κανείς, ότι σε γενικές γραμμές το «δημοκρατικό πολίτευμα» στην Αρχαία Ελλάδα έφερνε πιο πολύ σε εκείνο της πρώϊμης Ρώμης και πολύ λιγότερο σε εκείνο της Αθήνας των κλασικών χρόνων.
Η Αθήνα υπήρξε η φωτεινή εξαίρεση.
Μια άλλη επισήμανση που θέλω να κάνω είναι η εξής:
Τα δικαιώματα που επέβαλαν οι λαοί (πιο ορθά κάποιοι από τους λαούς της Ευρώπης, πχ ούτε οι Ισπανοί, ούτε οι Ιταλοί, ούτε οι Γερμανοί έκαναν κάτι τέτοιο) με τις επαναστάσεις που πέτυχαν τον σκοπό τους, όπως πχ η Γαλλική, φτιάχτηκαν με το ίδιο υλικό που χρησιμοποίησαν οι Αθηναίοι σχεδόν 2500 χρόνια νωρίτερα.
Τον ιμπεριαλισμό και την στυγνή εκμετάλλευση των λαών του τρίτου κόσμου και των παλιών πολιτισμών της Ανατολής.
Από την εποχή των Σταυροφοριών και της πρώτης Άλωσης μέχρι την «ανακάλυψη» της Αμερικής από τους κονκισταντόρες, την εξολόθρευση των ιθαγενών της Βορείου Αμερικής, το εμπόριο σκλάβων από την Αφρική, τον πόλεμο για το όπιο με την Κίνα, τις ιεραποστολές, το ξερίζωμα της γλώσσας και των πολιτιστικών παραδόσεων εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, τους δύο παγκοσμίους πολέμους και πάει λέγοντας.
Οι Άγγλοι λοιπόν κάναν την επανάστασή τους με τον Κρόμγουελ και μετά από δεκάδες συμβιβασμούς κατέληξαν στον αντιπροσωπευτικό κοινοβουλευτισμό τους.
Οι Γάλλοι το 1789 έριξαν την βασιλεία και μέσα από ποταμούς αίματος, Βοναπάρτηδες και καταστολές λαϊκών εξεγέρσεων φτάσανε στην προεδρευομένη δημοκρατία τους.
Άλλοι λαοί, μεταξύ των οποίων ο Γερμανικός το 1918, ο Ισπανικός το 1933-1936 και ο Ελληνικός το 1943-1949, έκαναν την προσπάθεια τους για κοινωνική δικαιοσύνη μα ηττήθηκαν στα πεδία των ταξικών μαχών.
Η μόνη μεγάλη νίκη και συνάμα και η μεγαλύτερα ήττα των λαών του κόσμου υπήρξε η γέννηση και η αποκαθήλωση της μεγάλης Οκτωβριανής επανάστασης.
Από την στιγμή μάλιστα που κατέρρευσε, ό,τι είχε απομείνει από αυτήν το 1990, άρχισε και η κατάργηση των όποιων δημοκρατικών δικαιωμάτων είχαν κερδηθεί με την αστική Γαλλική επανάσταση και από τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης.
Τι έχουν κρατήσει αλήθεια οι λαοί αυτοί, από όσα στο παρελθόν κατέχτησαν;
Για να απαντήσει κανείς στο ερώτημα, δεν χρειάζεται παρά να δει την ποιότητα του πολιτικού λόγου σήμερα στην Ευρώπη, το ρατσιστικό μίσος, τον αποκλεισμό μεγάλων τμημάτων του πληθυσμού όχι μόνο από την λήψη των αποφάσεων αλλά και από την ίδια την κοινωνική ζωή.
Δεν χρειάζεται, επίσης, παρά μόνο να διαβάσει κάποιος τις περίφημες Ευρωπαϊκές συνθήκες, της υπερεθνικής δικτατορίας που ακούει στο όνομα ΕΕ και την διατλαντική συμφωνία που μαγειρεύεται στα ρετιρέ των πολυεθνικών κολοσσών και στα υπόγεια των τραπεζών, για να καταλάβει, ποιο είναι το παρόν και ποιο το μέλλον που ετοιμάζουνε.
Ναι, οι λαοί είναι υπεύθυνοι για την κατάσταση που βρίσκονται σήμερα και για αυτήν που θα βρεθούν αύριο.
Ο Ελληνικός λαός είναι υπεύθυνος για την χρεοκοπία της κοινωνίας του· και όχι για την χρεοκοπία της οικονομίας του, όπως μας παραμυθιάζουνε.
Επίσης, ο Γαλλικός λαός είναι υπεύθυνος για το μίσος των προαστίων, που χωρίζει την χώρα στα τρία, για την βία που έχει ξεσπάσει στις πόλεις του και την σιωπηλή αποδοχή του περιορισμού των δικαιωμάτων και των ελευθεριών εξ ονόματος της βίας αυτής.
Είναι επίσης υπεύθυνος για τα σαραντάρια της Λεπέν, όπως υπεύθυνος είναι και ο Γερμανικός λαός για το κρυφοναζιστικό AfD, που «απαγορεύει» το Ισλάμ στην Γερμανία των 5 εκατομμυρίων Τουρκικής καταγωγής Γερμανών πολιτών.
Στην ίδια Γερμανία που πριν από 80 χρόνια έστελνε στην εξορία τους «απαισιόδοξους»- ή στα κρεματόρια τους «αισιόδοξους» που δεν έφυγαν εβραϊκής καταγωγής πολίτες της.
Όμως, συχνά μας διαφεύγει κάτι, που ήταν εμφανές και την εποχή που ο Κορνήλιος Καστοριάδης έδινε την συνέντευξη στο «Ε».
Η Ευρώπη δεν είναι πια το κέντρο του κόσμου. Η Ευρώπη γερνά και σαπίζει.
Το μόνο που μένει (για λόγους καθαρά συμβολικούς) είναι να βάλουμε τον Κον Μπεντίτ να υπογράψει εκ μέρους του Ευρωπαϊκού κοινοβουλίου την νέα διατλαντική συμφωνία εμπορίου.
Να κλείσει με τρόπο κινηματογραφικό η εποχή των ψευδαισθήσεων για την Ευρώπη.
Ό,τι καινούργιο κι ελπιδοφόρο για το ανθρώπινο είδος, να περιμένουμε να το δούμε από τις χώρες της Ανατολής και της Δύσης. Μπορεί κι από τις χώρες της Αφρικής.
Και θα είναι, πιστεύω, ολότελα διαφορετικό από εκείνο που σήμερα μπορούμε (με βάση τις εμπειρίες που έχουμε) να φανταστούμε.
Η Ελλάδα μας εξακολουθεί να είναι μια χώρα της περιφέρειας, όπως ήταν και την δεκαετία του ’50.
Η Ελλάδα μας εξακολουθεί να είναι ένα θλιβερό προτεκτοράτο της Δύσης.
Δεμένη πισθάγκωνα με τα δεσμά της ξενοκρατίας και με τα δεσμά του καπιταλισμού.
Για τους Έλληνες το έχεις γράψει εσύ καλύτερα από όλους: «Πρώτα θα πρέπει να κερδίσουν το δικαίωμα να έχουν λόγο στα του τόπου τους και μετά να σφαχτούν μεταξύ τους για όλα τα άλλα».
Ηλίας
(Αγαπητέ Ηλία, το πιο ενδιαφέρον στην περίπτωση του Καστοριάδη είναι πως, αν δεν είχε φύγει στο Παρίσι, μάλλον θα τον είχαν καθαρίσει εχθροί ή «σύντροφοι» και δεν θα είχε γίνει ποτέ ο Κορνήλιος Καστοριάδης. Και αυτό δεν συνέβη μόνο με τον Καστοριάδη. Για το ότι δεν μπορεί να αναπνεύσει η αφηρημένη σκέψη στην Ελλάδα [στον τόπο που γεννήθηκε], έχουμε μια κάποια ευθύνη οι Έλληνες. Νομίζω τουλάχιστον. Ηλία, κανείς δεν αναζητά την Δημοκρατία με την απόλυτη σημασία της λέξης. Όλοι ξέρουμε πως Δημοκρατία υπήρξε μόνο στην αρχαία Αθήνα, μόνο για μερικές δεκαετίες και μόνο ανάμεσα στους ελεύθερους πολίτες της Αθήνας. Πουθενά και ποτέ άλλοτε δεν υπήρξε Δημοκρατία στον πλανήτη. Αλλά όταν χρεοκοπεί η χώρα σου και δεν είναι κεντρικό αίτημα της κοινωνίας η απονομή Δικαιοσύνης, ποιανού ευθύνη είναι αυτό; Δεν είναι ευθύνη των Ελλήνων πολιτών; Όταν γίνεται δημοψήφισμα στην Ελλάδα μετά από 41 χρόνια και το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος ανατρέπεται αμέσως, ποιανού ευθύνη είναι πως δεν υπήρξε καμία αντίδραση σε αυτό; Αν θέλεις ένα δημοκρατικό πολίτευμα, το υποστηρίζεις και το υπερασπίζεσαι, δεν είσαι θεατής. Ηλία, ξέρω πολύ καλά τι έχουν περάσει οι Έλληνες στη σύγχρονη Ιστορία τους. Δεν φύτρωσα, έχω προγόνους. Επίσης, έχω διαβάσει τα πάντα. Αυτό που δεν δέχομαι με τίποτα είναι πως αυτό που είναι σήμερα η Ελλάδα είναι το καλύτερο που μπορούσαμε [με όλες τις δυσκολίες] να πετύχουμε. Βέβαια, σκέφτομαι πως ακόμα κι αυτό που είναι σήμερα η Ελλάδα μπορεί να το νοσταλγούν οι Έλληνες σε μερικά χρόνια. Πάντως, εγώ αποφάσισα να μιμηθώ τον Καστοριάδη [όχι στο πνεύμα γιατί δεν μπορώ] και να ανησυχώ από μακριά πια για την Ελλάδα. Ηλία, το σημαντικότερο πρόβλημα των Ελλήνων είναι πως δεν θέλουν να αλλάξει απολύτως τίποτα. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη ευθύνη τους. Γιατί αυτό κατέστρεψε την Ελλάδα).
ΠΗΓΗ: pitsirikos.net
