Ο Σεπτέμβριος του 2012, αδιαμφισβήτητα, θα μείνει στην ιστορία, ως ο μήνας κατά τον οποίο οι ισχυρότερες κεντρικές τράπεζες στον κόσμο έβαλαν την σφραγίδα τους στο μεγαλύτερο πείραμα νομισματικής πολιτικής όλων των εποχών.
Ο Mario Draghi, ο επικεφαλής της Ευρωπαϊκής Κεντρικής...
Τράπεζας δεσμεύθηκε να αγοράσει κρατικά ομόλογα χωρίς όρια. Ο πρόεδρος της Federal Reserve, Ben Bernanke ανακοίνωσε νέο πρόγραμμα αγοράς τίτλων με συγκεκριμένο στόχο τη βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας. Μετά, ο Masaaki Shirakawa, της κεντρικής τράπεζας της Ιαπωνίας, ανακοίνωσε επιθετική επέκταση της νομισματικής χαλάρωσης, αυξάνοντας το μέγεθος του προγράμματος αγοράς τίτλων και επιμηκύνοντας τη χρονική του διάρκεια.
Είναι βασικός κανόνας των αγορών, ότι ποτέ δεν τα βάζεις με την κεντρική τράπεζα. Αυτό ισχύει, κυρίως, ως προς τη Fed. Επίσης, ίσχυε ευρύτερα κατά το μεγαλύτερο μέρος της φετινής χρονιάς, καθώς οι κεντρικές τράπεζες εξακολουθούν να επεκτείνουν τους ισολογισμούς τους. Βεβαίως, οι ανατροπές και οι στροφές της ΕΚΤ σε συνδυασμό με τις πολιτικές ταλαντεύσεις στην ευρωζώνη, κατά καιρούς έχουν δημιουργήσει ευκαιρίες για επικερδή στοιχήματα εναντίον της κεντρικής τράπεζας. Από τον Ιούλιο, όμως, με την προειδοποίηση Draghi, ότι ήταν προ των πυλών η απεριόριστη δύναμη πυρός της ΕΚΤ, το πάρτι των κερδοσκόπων τελείωσε.
Η νευρικότητα που παρατηρείται στις αγορές τις τελευταίες ημέρες, όμως, υποδεικνύει, ότι οι επενδυτές μπορεί να χάνουν και πάλι την εμπιστοσύνη τους στα μη συμβατικά μέτρα των κεντρικών τραπεζών. Όπως έχω σημειώσει και στο παρελθόν, η ουσία αυτού του πειράματος είναι να αγοράσει χρόνο.
Όπως έχουν τονίσει και οι ίδιοι οι κεντρικοί τραπεζίτες, υπάρχουν όρια στο τι μπορούν να κάνουν για να εξασφαλίσουν, ότι θα υπάρξει η σωστή εκμετάλλευση αυτού του χρόνου. Η αναγκαία πολιτική πρέπει να αντιμετωπίζει τόσο την ανεπαρκή ζήτηση όσο και το τεράστιο βάρος του χρέους.
Ωστόσο, ακόμη και η απλή κίνηση επέκτασης του ισολογισμού των κεντρικών τραπεζών εγκυμονεί τον κίνδυνο δημιουργίας μίας ψευδούς αίσθησης ασφάλειας στους πολιτικούς των υπερχρεωμένων χωρών ως προς το μέγεθος της πρόκλησης. Ο Stephen Cecchetti και οι συνάδελφοί του στην Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών (Bank for International Settlements) υπολογίζουν, ότι το πρωτογενές δημοσιονομικό πλεόνασμα, ως ποσοστό του ΑΕΠ, θα πρέπει μέσα στα επόμενα 10 χρόνια να ξεπερνά το 15% στη Βρετανία, το 14% στην Ιαπωνία, το 11% στις ΗΠΑ και το 9% στη Γαλλία μόνο για να σταθεροποιηθεί το δημόσιο χρέος στα επίπεδα προ της κρίσης.
Πόσο πιθανό είναι να το πετύχουν αυτό οι κυβερνήσεις;
Από τώρα μέχρι και τα Χριστούγεννα θα υπάρξουν έντονες διαπραγματεύσεις στις ΗΠΑ, για να αποτραπεί η βουτιά στο δημοσιονομικό γκρεμό, που θα οδηγήσει σε αυτόματες μεγάλες περικοπές στον προϋπολογισμό. Η πανωλεθρία του 2011, ως προς την αύξηση του ορίου χρέους, υποδεικνύει, ότι πολλοί στο Καπιτώλιο αισθάνονται εφησυχασμένοι ότι όλα τα προβλήματα μπορούν να λυθούν από τον κ. Bernanke. Αυτό δεν εμπνέει εμπιστοσύνη στην ικανότητα των ΗΠΑ να αποφύγουν την ύφεση.
Στην Ιαπωνία, η κυβέρνηση αντιμετωπίσει το πρόβλημα της βιωσιμότητας του χρέους διπλασιάζοντας τον ΦΠΑ. Πολιτικά είναι μία γενναία κίνηση, αλλά οικονομικά είναι ελλιπής, γιατί απαιτούνται περισσότερα, προκειμένου να αντιμετωπιστεί το υψηλότερο δημόσιο χρέος στον πλανήτη.
Γαλλία και Βρετανία εν τω μεταξύ πασχίζουν να πετύχουν τους στόχους ελλείμματος και χρέους, καθώς οι οικονομίες τους βυθίζονται και πάλι στην ύφεση.
Στην ευρωζώνη, οι χώρες οφειλέτες και κυρίως η Ισπανία, μετά την πρωτοβουλία Draghi, έχουν δεύτερες σκέψεις ως προς το εάν θα προχωρήσουν σε ένα πρόγραμμα σκληρών όρων σε αντάλλαγμα για χρήματα στήριξης. Η λιτότητα, ήδη, προκαλεί συρρίκνωση των οικονομιών τους, τα έσοδα από φορολογία εξανεμίζονται και το χρέος συνεχίζει να αυξάνεται.
Μία ακόμη πηγή ανησυχίας είναι, ότι πλέον έχουν αναπτυχθεί όλα τα νομισματικά όπλα, ενώ η έξοδος από τη μη συμβατική νομισματική πολιτική θα αποδειχθεί πολύ πιο δύσκολη, ειδικότερα σε ότι αφορά την εξάρτηση από τις κεντρικές τράπεζες.
Στην πραγματικότητα, οι κεντρικές τράπεζες έχουν αποδυναμώσει τους ισολογισμούς τους λόγω της ποιότητας των τίτλων που αγοράζουν και λόγω των collateral. Η πιο ακραία περίπτωση είναι εκείνη της Ιαπωνίας, όπου η κεντρική τράπεζα έχει επεκτείνει το πρόγραμμα αγορών τίτλων σε exchange traded funds και J-Reits. Η ποιότητα των κρατικών τίτλων που έχει αγοράσει η ΕΚΤ, επίσης, αφήνει πολλά ερωτήματα.
Εάν οι αγορές αρχίσουν να ανησυχούν για τους ισολογισμούς των κεντρικών τραπεζών, τότε θα πρέπει να υπάρξει αναδιάρθρωση και των δικών τους κεφαλαίων. Σε αυτό το σημείο, οι πολιτικοί μπορεί να ζητήσουν μεγαλύτερο έλεγχο επί των οργανισμών που σαφέστατα σφετερίζονται τη δημοσιονομική πολιτική, ακριβώς την στιγμή που ο πληθωρισμός κινδυνεύει να γίνει ξανά σοβαρή απειλή. Δεδομένου, μάλιστα, ότι έχουν προκαλέσει τόσο μεγάλη στρέβλωση στις αγορές, οι κεντρικοί τραπεζίτες ουσιαστικά θα προχωρούν στα τυφλά, καθώς δεν θα έχουν χρήσιμα στοιχεία για τις πληθωριστικές πιέσεις.
Ανά την ιστορία, τα πειράματα νομισματικής πολιτικής είχαν την τάση να προκαλούν εκρηκτικές καταστάσεις. Επαναλαμβάνω, το πείραμα είναι τεράστιο. Δεν πρέπει να το αντιμετωπίζουμε με εφησυχασμό.
ΠΗΓΗ: FT.com
