Του Matthew Philips
Η τελευταία φορά που η τιμή του αργού πετρελαίου, τύπου brent, έκλεισε κάτω από τα 100 δολάρια το βαρέλι ήταν στις 6 Οκτωβρίου του 2011. Έκτοτε έχει ενισχυθεί σχεδόν 30%, φτάνοντας στο υψηλό των 126,20 δολαρίων την 1η Μαρτίου...
Οι εντάσεις γύρω από το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν έχουν εγείρει φόβους, πως ενδεχόμενη επίθεση θα διέκοπτε την ημερήσια εξαγωγή 2,2 εκατ. βαρελιών της χώρας.
Έτσι, πληθώρα κεφαλαίων εισρέει στην αγορά των προθεσμιακών συμβολαίων του αργού δίνοντας ώθηση στην τιμή, χωρίς αυτή να δικαιολογείται από κάποια αλλαγή στα θεμελιώδη προσφοράς και ζήτησης. Και μόνο η απειλή ότι θα συντελεστεί αλλαγή είναι αρκετή.
Ποιος όμως αγοράζει;
Μιλήστε σε αναλυτές της αγοράς πετρελαίου αυτές τις μέρες και το πιθανότερο είναι ότι θα σας πουν, πως περισσότερη από τη μισή αύξηση της τιμής του πετρελαίου αποδίδεται σε κερδοσκόπους - συγκεκριμένα σε μη εμπορικούς traders. Είναι ο τεχνικός όρος που χρησιμοποιείται για τους επενδυτές που αγοράζουν συμβόλαια πετρελαίου, όχι επειδή σχεδιάζουν να χρησιμοποιήσουν το πετρέλαιο, αλλά γιατί το θεωρούν καλή επένδυση. Δεν πρόκειται για αεροπορικές ή εταιρείες διύλισης, αλλά για διαχειριστές κεφαλαίων που ποντάρουν στην άνοδο της τιμής του πετρελαίου. Και μέχρι στιγμής επιβεβαιώνονται χάρη στα ίδια τους τα πονταρίσματα.
Από τον Οκτώβριο, οι money managers έχουν αγοράσει το αντίστοιχο της αξίας 372 εκατ. βαρελιών πετρελαίου μέσω μιας σειράς προθεσμιακών συμβολαίων, διπλασιάζοντας έτσι την έκθεσή τους στο εμπόρευμα. Οι επιλογές τους περιλαμβάνουν συμβόλαια αργού, τύπου light sweet των προθεσμιακών αγορών CME και ICE. Επίσηςμ αγοράζουν συμβόλαια αργού, τύπου brent, βενζίνης και πετρελαίου θέρμανσης, καθώς και της λεγόμενης βενζίνης RBOB.
Σύμφωνα με τον Tim Evans, αναλυτή της αγοράς πετρελαίου της Citigroup, η καθαρή έκθεση των money managers βρίσκεται σε επίπεδα-ρεκόρ μέσω 638,774 συμβολαίων, τα οποία, με αναλογία 1.000 βαρελιών ανά συμβόλαιο, αντιστοιχούν σε περίπου 638,8 εκατ. βαρέλια πετρελαίου.
«Το μέγεθος ισούται με την ποσότητα που εξάγει το Ιράν σε δάστημα 290 ημερών», λέει ο Evans. «Πράγμα που σημαίνει, πως έχει ήδη προξοφληθεί στην αγορά αποχή εννέα μηνών του Ιράν από την εξαγωγή πετρελαίου».
Και αυτό χωρίς να έχει πέσει ούτε μία σφαίρα. Κατά κάποιο τρόπο, οι κερδοσκόποι της αγοράς του πετρελαίου επενδύουν στην πιθανότητα να γίνει πόλεμος με το Ιράν. Διότι εάν τελικά το σενάριο διακοπής της προμήθειας πετρελαίου δεν επαληθευτεί, η τιμή θα πρέπει να επιστρέψει σε επίπεδα, πιο αντιπροσωπευτικά των θεμελιωδών της ζήτησης - τα οποία δεν είναι ιδιαίτερα ισχυρά αυτή τη στιγμή.
Στις ΗΠΑ, τη μεγαλύτερη καταναλώτρια χώρα πετρελαίου στον κόσμο, η ζήτηση βρίσκεται κοντά σε χαμηλά 15 ετών. Στο μεταξύ, η οικονομία της Κίνας αναμένεται φέτος να επεκταθεί με το βραδύτερο ρυθμό από το 2004. Την προηγούμενη εβδομάδα η Υπηρεσία Πληροφοριών Ενέργειας προέβλεψε ότι η παγκόσμια κατανάλωση υγρών καυσίμων θα αυξηθεί κατά το μέσο ετήσιο όρο των 1,1 εκατ. βαρελιών την ημέρα το 2012. Η EIA προβλέπει, ότι η προσφορά από χώρες που δεν ανήκουν στον ΟΠΕΚ θα αυξηθεί κατά μόλις 700.000 βαρέλια την ημέρα. Ενώ η εκτίμηση αυτή σκιαγραφεί μια αισιόδοξη εικόνα για τις τιμές του πετρελαίου, δεν επαρκεί για να εξηγήσει την εκτόξευση (30%) των τελευταίων πέντε μηνών.
"Οι τοποθετήσεις των money managers ενέχουν τεράστιο κίνδυνο», λέει ο Evans. Δεδομένου ότι τα προθεσμιακά συμβόλαια αγοράζονται με margin, οι κερδοσκόποι καταβάλλουν περίπου το 10% της αξίας του συμβολαίου, ανάλογα με τη μόχλευση που έχουν.
Ενώ λοιπόν το πλασματικό ποσό σε δολάρια των υφοιστάμενων συμβολαίων δεν μπορεί να είναι τεράστιο, οι θέσεις σε σχέση με το μέγεθος της αγοράς του αργού πετρελαίου είναι. Ο Evans ανησυχεί ότι η τιμή του πετρελαίου εξαρτάται πλέον εξ ολοκλήρου από την κατάσταση στο Ιράν. "Υπάρχει μόνο ένα θεμελιώδες σενάριο από το οποίο κρεμόμαστε: είτε χάνουμε το ιρανικό πετρέλαιο είτε όχι», λέει.
Αυτή δεν είναι η πρώτη φορά που οι κερδοσκόποι «ορμούν» στα συμβόλαια του πετρελαίου και ωθούν την τιμή. Όμως, η έκταση του φαινομένου αυτή τη φορά, επισκιάζει τις προηγούμενες «επιδρομές». Για παράδειγμα, τον Ιούλιο του 2007, ένα χρόνο πριν την κορύφωση της τιμής του πετρελαίου στα 144 δολάρια το βαρέλι, οι money managers αγόρασαν καθαρή θέση long σε 160.000 προθεσμιακά συμβόλαια αργο WTI, λέει ο Evans. Σήμερα, ο αριθμός αυτός φτάνει τα 272.000 συμβόλαια.
Όπως ακριβώς η εκτόξευση των τιμών του πετρελαίου ξεσήκωσε το Κογκρέσο ενάντια στη δράση των κερδοσκόπων το 2008, αυτή την εβδομάδα δημοκρατικά μέλη του Κογκρέσου στράφηκαν κατά των κερδοσκόπων του πετρελαίου και κατά της Επιτροπής Προθεσμιακών Συναλλαγών σε Εμπορεύματα για την αποτυχία της να τους περιορίσει.
"Το φαινόμενο είναι πολύ μεγαλύτερο από ό, τι το ΄07 και ΄08», λέει ο Tom Kloza, διευθυντής της εταιρείας ερευνών Oil Price Information Service με έδρα το Νιου Τζέρσεϊ. Όσο εκκρεμεί η απειλή του Ιράν, η τιμή θα συνεχίσει να αυξάνεται. "Το Ιράν αποτρέπει τους τυπικούς πωλητές που ενεργούν σαν «αυτόματοι διακόπτες» (circuit breakers) όταν το ράλι της τιμής βγαίνει εκτός ελέγχου», λέει ο Kloza.
"Ο κίνδυνος καθοδικής απόκλισης μεγαλώνει κάθε μέρα,» λέει ο Evans. Όχι μόνο για τους κερδοσκόπους, αλλά και για την παγκόσμια οικονομία. Οι υψηλές τιμές του πετρελαίου καταστρέφουν τελικά τη ζήτηση. Πίσω στο 2008, η τεράστια επιδρομή στο πετρέλαιο έβαλε χαλινάρι στην οικονομική ανάπτυξη προτού κάνει έφοδο η οικονομική κρίση. "Το 2008 προσπαθούσαμε να πείσουμε τον εαυτό μας ότι η ζήτηση είναι ισχυρή και αγνοούσαμε τη ζημιά που έκαναν οι υψηλές τιμές στην πλευρά της ζήτησης».
Ο Kloza πιστεύει ότι είμαστε στα μέσα μιας κατάστασης, που θα οδηγήσει σε παρόμοια καταστροφή της ζήτησης. Όσο δελεαστικό και αν είναι να μιλήσει κανείς για παράνομη συμπαιγνία ή χειραγώγηση τιμών, ο Kloza πιστεύει ότι το πρόβλημα είναι της αγοράς και της αδύναμης μνήμης της. "Είναι ζήτημα μαζικής συμπεριφοράς», λέει ο Kloza. "Και της εκπληκτικής τάσης ολοένα και πιο έξυπνοι άνθρωποι να κάνουν απίστευτες ανοησίες."
Ο Philips είναι συνεργάτης συντάκτης του Bloomberg Businessweek.
http://www.capital.gr/
