Η έκτακτη Σύνοδος Κορυφής πέρασε, τα δομικά προβλήματα παραμένουν.
Τα αποτελέσματα, ιδίως για την Ελλάδα, είναι σημαντικά:
επιμήκυνση αποπληρωμής, μείωση επιτοκίου, αναδιάρθρωση του χρέους (ας μη φοβόμαστε πια τη λέξη, μιας και έγινε πραγματικότητα), εγγύηση τραπεζικής ρευστότητας και... καταθέσεων, αναπτυξιακή βοήθεια (αλλά όχι σχέδιο Μάρσαλ, καθώς τα χρήματα προβλέπονταν ήδη στο ΕΣΠΑ και το επιπλέον είναι η συνεισφορά τεχνογνωσίας), νέο δάνειο (66 δισ. ευρώ και όχι 109, αφού τα 45 δισ. ευρώ αποτελούν τμήμα του παλαιού) υπό νέο (ελπίζεται πιο ισορροπημένο) Μνημόνιο.
Συνιστά, συνεπώς, άδικη και αναντίστοιχη με την πραγματικότητα τσιγκουνιά - λόγων και ψυχής - η υποτίμηση της πρακτικής και πολιτικής σημασίας της Συνόδου.
Από την άλλη, θεωρώ εξίσου μη ρεαλιστική την προσέγγιση περί «οριστικής λύσης» και αυτόματης επανεκκίνησης.
Η αλήθεια, κατά τη γνώμη μου, περιγράφεται μέσα από τρία βασικά συμπεράσματα, που συνιστούν και αντίστοιχες ανοικτές προκλήσεις.
Πρώτον, το «σχέδιο σωτηρίας της Ελλάδας», όσο κι αν οι πτυχές και το μέγεθός του στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων, είναι ένα «σχέδιο από τα ίδια».
Χαρακτηρίζεται από αποσπασματικότητα - ένα πακέτο χρημάτων υπό τη μορφή δανείων, ένα πακέτο διευκολύνσεων υπό τη μορφή επαναγορών, ένα πακέτο «ανάπτυξης» υπό τη μορφή ευχών - με μόνο κοινό παρονομαστή - προϋπόθεση την τήρηση μιας δημοσιονομικής πειθαρχίας με μέσα και στόχους που είναι πολύ πιθανό (το αποδεικνύει η εμπειρία του Μνημονίου 1) να οδηγήσουν σε ίδιου τύπου στενωπό πολύ σύντομα.
Κυρίως, είναι ένα σχέδιο με βασικό αντικείμενο προστασίας το τραπεζικό σύστημα, το οποίο, με μάλλον μέτριες και πάντως ελέγξιμες απώλειες από το «κούρεμα» των ομολόγων, γλιτώνει μια πολλαπλάσια δυνητική χασούρα (σε περίπτωση διόλου απίθανης, έως την προηγούμενη βδομάδα, «ανέλεγκτης χρεοκοπίας» της χώρας μας), την ίδια στιγμή που ξεφορτώνεται «και με τη βούλα» ελληνικά ομόλογα και θωρακίζεται θεσμικά. Δεν ισχυρίζομαι ότι κακώς θωρακίζεται το τραπεζικό σύστημα - το αντίθετο. Χάθηκε όμως έτσι, ας ελπίσουμε όχι οριστικά, μια ευκαιρία βαθύτερης πολιτικής παρέμβασης στο ελληνικό χρέος και στη σχέση δημοσιονομικών όρων και μακροοικονομικών στόχων σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
Γιατί, δεύτερο συμπέρασμα, ούτε η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση μέσα στο καμίνι της κρίσης έκανε ποιοτικό άλμα.
Η θεσμοθέτηση των μέτρων έγινε με σιωπηρή υπερπήδηση παγιωμένων δογμάτων (κυρίως της ρήτρας «μη διάσωσης» ενός κράτους μέλους και της συμμετοχής ιδιωτών σε κρατικό χρέος), αλλά η «οικονομική διακυβέρνηση» συνεχίζει να συνιστά επιθυμία χωρίς περίγραμμα - περισσότερο φραστική παραχώρηση της Γερμανίας στη Γαλλία ενόψει της αποδοχής εισόδου ιδιωτών επενδυτών στο παιχνίδι.
Η «κατά περίπτωση» (δηλαδή μόνο για συγκεκριμένες χώρες και υπό άδηλες προϋποθέσεις) «συμφωνία παροχής ασφάλειας» για τη μέσω του EFSF βοήθεια προς την Ελλάδα διασπά την αρχή της συλλογικής αλληλεγγύης.
Κυρίως, δεν συμφωνήθηκε στη Σύνοδο κανένα από τα τρία βασικά, σε βαθμό αυτονόητου, εργαλεία μιας ουσιωδώς πολιτικότερης διακυβέρνησης της ευρωζώνης: ούτε ευρωπαϊκός οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης (αναμένονται πάντως οι προτάσεις της Επιτροπής για «απεξάρτηση» από το υπάρχον σύστημα), ούτε ευρωομόλογο, ούτε αύξηση των πόρων των Ταμείων Σταθερότητας (που θα καταστεί αναγκαία, αλλά υπό πίεση, αν τυχόν επιδεινωθούν οι επιθέσεις των αγορών σε Ισπανία ή Ιταλία).
Ελλείψει τέτοιων πολιτικών εργαλείων οι αγορές, είναι προφανές, συνεχίζουν να έχουν το πάνω χέρι και να επικαθορίζουν την κυριαρχία της (κερδοσκοπικής) οικονομίας επί της (κοινής) πολιτικής.
Το τρίτο συμπέρασμα είναι η ακόμα μεγαλύτερη απομόνωση της χώρας μας.
Είναι βέβαιο ότι αυτή τη φορά διαπραγματευτήκαμε.
Ωστόσο, η Ευρώπη πλέον,
αφενός μας χαρακτηρίζει ανοικτά «ιδιαίτερη» - και όχι για μίμηση - περίπτωση,
αφετέρου μας διαμηνύει σε όλους τους δυνατούς τόνους ότι εκείνη εξάντλησε τα μέσα της και τώρα η μπάλα είναι αποκλειστικά στο δικό μας γήπεδο.
Αυτό εξιτάρει, αλλά και τρομάζει. Γιατί το ελληνικό πολιτικό σύστημα παραμένει το ίδιο, οι αγκυλώσεις των μηχανισμών οι ίδιες, η νοοτροπία της κοινωνίας δεν αλλάζει από τη μια στιγμή την άλλη, η «ανάπτυξη» διευκολύνεται στα λόγια, αλλά είναι πάντοτε δύσκολη στην πράξη.
Να τα πιεστικά στοιχήματα του φθινοπώρου μετά την προσωρινή ανάσα του Ιουλίου.
Ο Κώστας Μποτόπουλος είναι συνταγματολόγος, πρώην ευρωβουλευτής του ΠΑΣΟΚ
ΠΗΓΗ: tanea.gr
