Με χωρητικότητα που υπερέβαινε τους 4.000 θεατές, με 40 και πλέον σειρές εδωλίων, πέντε κερκίδες και ακόμη με μία πανοραμική θέα της κοιλάδας του Ορχομενού από το υψόμετρο των 800 μέτρων όπου βρίσκεται, το αρχαίο θέατρο του Αρκαδικού Ορχομενού...
«αποκαλύπτεται» εκ νέου, χάρη στην πρωτοβουλία του «Διαζώματος» για την προστασία και την ανάδειξή του με την συγκέντρωση των πρώτων χρημάτων που απαιτούνται για το σκοπό αυτό. Όπως ανέφερε μάλιστα ο πρόεδρος του «Διαζώματος» κ. Σταύρος Μένος στην εκδήλωση που έγινε για το θέατρο στην Παλιά Βουλή, οι προκαταρτικές εργασίες άρχισαν με τη συμβολική χορηγία της Attica Bank, ύψους 30.000 ευρώ για τη χρηματοδότηση της α΄ φάσης των εργασιών ενώ σε ειδικό κουμπαρά (ηλεκτρονικός τραπεζικός λογαριασμός) συγκεντρώνονται χρήματα για τις επόμενες ενέργειες, μεταξύ των οποίων η ανάθεση για την εκπόνηση της μελέτης αναστήλωσης.
Αναλυτικά, σύμφωνα με τους υπολογισμούς οι άμεσες εργασίες θα έχουν κόστος 50.000 ευρώ, οι αρχαιολογικές ερευνητικές τομές 100.000 ευρώ (θα καλυφθούν με κοινές προσπάθειες της Περιφερειακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της «Παναρκαδικής Ομοσπονδίας» και του «Διαζώματος») και τέλος η μελέτη αναστήλωσης 50.000 ευρώ. Ηδη πάντως με χρηματοδότηση, ύψους 200.000 ευρώ που διέθεσε η Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Αρκαδίας διανοίχθηκε σύγχρονος δρόμος για την πρόσβαση στο θέατρο ενώ ο δήμος Λεβιδίου είχε καταβάλλει το ποσό των 40.000 ευρώ για την απαλλοτρίωση των εκτάσεων που απαιτούνταν.
Στους πρώιμους ελληνιστικούς χρόνους (4ος-3ος αιώνας π. Χ.) χρονολογείται το θέατρο, ένα από τα πολλά δημόσια κτίρια της αρκαδικής πόλης _ «πολύμηλο» την αναφέρει ο Ομηρος_ που είχε ιδρυθεί από τον Ορχομενό, γιο του Λυκάονα. Κτισμένο ανατολική πλαγιά του λόφου της πόλης διέθετε ισχυρούς αναλημματικούς τοίχους από λευκό ασβεστόλιθο ενώ η προεδρία _πιθανότατα ήταν πέντε θρόνοι αλλά σώζονται οι δύο_ είναι κατασκευασμένη από λευκό μάρμαρο. Ανάμεσα στους θρόνους μάλιστα υπάρχει μεγάλος, στρογγυλός βωμός πάνω σε λίθινη τετράγωνη πλίνθο με την επιγραφή «Ομονοίας».
Ο κύκλος της ορχήστρας έχει διάμετρο 20,60 μέτρα και δεδομένου ότι δεν έχουν βρεθεί ίχνη πλακόστρωσης θεωρείται ότι ήταν χωμάτινη αλλά το συγκρότημα προσκηνίου - σκηνής είναι λίθινο. Οσον αφορά το κοίλο του θεάτρου δεν έχει ακόμη εντοπισθεί η ακριβής περιφέρειά του _ούτε καν το διάζωμα που προφανώς υπήρχε_ ενώ σήμερα διατηρούνται μόνο δέκα σειρές εδωλίων από το ύψος της ορχήστρας. Λόγω της μεγάλης κλίσης του εδάφους εξάλλου το θέατρο διαθέτει και σύστημα αποστράγγισης των όμβριων υδάτων.
Τα προβλήματα που χρήζουν επίλυσης, εν τέλει, είναι πολλά καθώς το μνημείο δεν έχει ανασκαφεί επαρκώς ούτε βέβαια έχει μελετηθεί. Αμέσου αντιμετώπισης όμως είναι το θέμα της περίφραξης, η καταστροφή της οποίας επιτρέπει την ανεξέλεγκτη βοσκή αιγοπροβάτων αλλά και διαρπαγής αρχαίου υλικού (!), η παρατοποθέτηση εδωλίων όταν το θέατρο είχε χρησιμοποιηθεί για εκδηλώσεις (παρά την κατάστασή του) αλλά και η αστάθεια που εμφανίζει το ανάλημμα της ορχήστρας. Τα τελευταία χρόνια μικρές έρευνες έγιναν στην περίοδο 1973-1976 από την αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων με προϊστάμενο τότε, τον κ. Γιώργο Σταϊνχάουερ και στην δεκαετία του 1980 εργασίες διαμόρφωσης του θεάτρου και περίφραξη από τον τότε έφορο κ. Θόδωρο Σπυρόπουλο.
το Βήμα on line