Γιάννης Σιώτος*
Μετά την καταστροφή, έρχεται η ώρα των απολογισμών και τότε οι περισσότεροι αναλογιζόμενοι τα δεινά αναρωτιούνται: «Πώς καταφέραμε να μη δούμε τίποτα;»
Η ιστορία δείχνει ότι πρόκειται για ρητορικό ερώτημα. Οι άνθρωποι, έχοντας να αντιμετωπίσουν ένα δυσμενέστερο περιβάλλον περιορίζονται σε ξόρκια, αφού αισθάνονται αδύναμοι να αντιταχθούν στο νέο status που έχει επιβληθεί με την καταστροφή. Πολλοί, για να προσαρμοστούν στο νέο περιβάλλον, διαγράφουν το κομμάτι της μνήμης που αφορά τη ζωή πριν ξεσπάσει η κρίση. Αναμφίβολα, ο άνθρωπος συμβιβάζεται πιο εύκολα με τη φτώχεια και την ανέχεια, αν δεν έχει ζήσει την άνεση που προσφέρει ένα γεμάτο πορτοφόλι.
Σήμερα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κρίση πρωτοφανούς έντασης. Σύμφωνα με κάποιους ειδικούς, η πανδημία είναι η μεγαλύτερη παγκόσμια κρίση που αντιμετώπισε ο ανεπτυγμένος κόσμος από το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Η δυναμική εξάπλωσή της, τα εκατομμύρια αυτών που προσβλήθηκαν, οι χαμένες ζωές, η ύφεση, η ανεργία, οι θέσεις εργασίας που χάθηκαν, συνθέτουν μια πρωτόγνωρη πραγματικότητα. Οι άνθρωποι, με πενιχρή γνώση του παρελθόντος και με την απόγνωση να υποκαθιστά τη λογική, εναπόθεσαν το μέλλον τους στις πολιτικές ελίτ.
Και αυτές, με πρόσχημα το «αντ’ αυτού» και με επίκληση το «δι’ αυτού», έφεραν το αύριο στα μέτρα τους. Οπως φάνηκε από τις πολιτικές που ακολούθησαν στη διάρκεια του πρώτου έτους της πανδημίας, οι πολιτικές ελίτ φρόντισαν να κατοχυρώσουν τις υπερεξουσίες που υφάρπαξαν και να χειραγωγήσουν τη φρίκη, για να περιορίσουν την ανθρώπινη σκέψη στα στενά όρια που ορίζονται με «συντεταγμένες» την αρρώστια, τις μάσκες, τα εμβόλια και τον «άρτο τον επιούσιο». Κρίσιμα ζητήματα για τη ζωή μετά τον κορονοϊό διαγράφηκαν από τον δημόσιο διάλογο, καθώς ανέθεσαν κατ’ αποκλειστικότητα στους «σοφούς» να ασχοληθούν με ερωτήματα, όπως:
- Πώς θα επηρεαστεί η εργασία;
- Πώς θα μετεξελιχθούν η αγορά και οι συναλλαγές;
- Ποιοι κλάδοι της οικονομίας θα μετασχηματιστούν, ποιοι θα εξαφανιστούν και ποιοι θα γιγαντωθούν;
- Ποιοι θα επωμιστούν το κόστος της αποκατάστασης;
Ευλόγως αναρωτιέται κάποιος: Ποιος θα επωφεληθεί από την καταναγκαστική σιωπή; Σήμερα έχει αρχίσει να γίνεται φανερό ότι στον κόσμο μετά την πανδημία οι τράπεζες και ο χρηματοπιστωτικός τομέας θα είναι απόλυτοι πρωταγωνιστές στο παιχνίδι: «ο νικητής τα παίρνει όλα».
Ηδη η εμπλοκή του Μάριο Ντράγκι στην πολιτική ζωή της Ιταλίας, που εμφανίστηκε ως η τεχνοκρατική απάντηση σε ένα πολιτικό αδιέξοδο, είναι μια ένδειξη για το πού θέλουν να οδηγήσουν τα πράγματα. Ο κ. Ντράγκι δεν είναι τυχαίο πρόσωπο, ούτε ένας ουδέτερος τεχνοκράτης. Αντιπρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Goldman Sachs International, πρόεδρος της ιταλικής επιτροπής ιδιωτικοποιήσεων το 1993 και εκτελεστικός διευθυντής της Παγκόσμιας Τράπεζας, είναι ο ιδανικός άνθρωπος για να παρουσιάσει την εκποίηση ή και τη συρρίκνωση οποιουδήποτε αγαθού έχει κοινωνικά ή δημόσια χαρακτηριστικά ως οικονομική αναγκαιότητα.
Η αντιπαράθεση(;) με τη Μέρκελ για την ποσοτική χαλάρωση του έδωσε το «πιστοποιητικό» ανεξαρτησίας που θα του επιτρέψει να προχωρήσει πιο εύκολα το πρόγραμμα «μεταρρυθμίσεων» σε μια χώρα σαν την Ιταλία. Και όσοι αμφιβάλλουν για το μέχρι πού μπορεί να φτάσει η προσήλωση του Ντράγκι στο «ευρωπαϊκό όραμα», δεν έχουν παρά να θυμηθούν ότι αυτός έβγαλε την πρίζα για να οδηγηθούμε στο αδιέξοδο του 2015. Αλλωστε αυτός ήταν που πριν από τις ελληνικές εκλογές του 2015 μίλησε για Grexit.
Σε άρθρο στην «Il Sole 24 Ore» είχε προειδοποιήσει τους Ελληνες ότι «αποτυχημένες μεταρρυθμίσεις αυξάνουν τον κίνδυνο εξόδου από το ευρώ». Πλέον η ανάδειξη του Ντράγκι σε κυβερνήτη της τρίτης μεγαλύτερης οικονομίας της Ε.Ε. και της όγδοης του κόσμου, σε συνδυασμό με την παρουσία ενός άλλου επενδυτικού τραπεζίτη, του Εμανουέλ Μακρόν, στο τιμόνι της Γαλλίας, είναι σαφής ένδειξη για το πώς η πανδημία έφερε τους τραπεζίτες και τον πλούτο πιο κοντά στην απροκάλυπτη σύγκλιση των οικονομικών με τις πολιτικές ελίτ.
Η πανδημία με τις ιδιόμορφες συνθήκες που διαμόρφωσε στις συναλλαγές έδωσε στις τράπεζες και στον χρηματοπιστωτικό τομέα τη δυνατότητα να μετατραπούν σε... καταγραφείς και αστυνόμους. Ο εκτοπισμός των μετρητών από το πλαστικό χρήμα και τις εφαρμογές (apps) πληρωμών για κινητά, έδωσε τη δυνατότητα στους παρόχους να μετατραπούν σε ελεγκτές και απογραφείς της ζωής δισεκατομμυρίων ανθρώπων.
Στη διάρκεια της πανδημίας οι τράπεζες, οι οργανισμοί πλαστικού χρήματος και οι εταιρείες συστημάτων ψηφιακών εμπορικών πληρωμών απέκτησαν πρόσβαση σε πληροφορίες που το εύρος και ο όγκος τους ξεπερνούν τις δυνατότητες και του πιο ευφάνταστου σεναριογράφου ταινιών επιστημονικής φαντασίας. Στους δώδεκα μήνες της κυριαρχίας του Covid πέτυχαν να εμπλουτίσουν τις βάσεις δεδομένων τους με επιπλέον πληροφορίες (χρόνος και τοποθεσία συναλλαγών, ιστορικά, αρχεία πληρωμών, στοιχεία τραπεζικών λογαριασμών και πολλά άλλα) και να εισβάλουν στην ιδιωτική ζωή ανθρώπων που πριν από τις καραντίνες αρνούνταν να εκθέσουν πτυχές της ιδιωτικής τους ζωής στα αδιάκριτα μάτια των λαθρόβιων ελεγκτών.
Σήμερα, έχουν πρόσβαση στα πάντα: από την πληρωμή λογαριασμών ηλεκτρικού ρεύματος έως την αγορά φαγητού από πωλητές του δρόμου και από τις αγορές σε πολυτελείς μπουτίκ μέχρι την καταβολή συνδρομών σε πολιτικές οργανώσεις. Στην πραγματικότητα, η πανδημία επέτρεψε στις τράπεζες να αναβαθμίσουν τον ρόλο τους στην ήδη λεηλατημένη ιδιωτικότητα και πλέον είναι «ιδιοκτήτες» πληροφοριών που επιτρέπουν σε κάθε εκτελεστική εξουσία να παρακολουθεί στενότερα και να στήνει έναν ασφυκτικό κλοιό, όχι μόνο σε μεμονωμένους ανθρώπους που χαρακτηρίζει τις συμπεριφορές τους ως ανεπιθύμητες αλλά και σε ολόκληρες κοινότητες.
Τι έχουμε ακούσει στον δημόσιο διάλογο γι’ αυτό το δυστοπικό μέλλον; Τίποτα. Αντί να μιλάμε για τα όρια και τους φραγμούς, βλέπουμε τους τραπεζίτες να βρίσκονται στο απυρόβλητο και να αντιμετωπίζονται σαν σωτήρες και άγγελοι της ανάπτυξης. Και αυτά δεν είναι καλά σημάδια.
*Δημοσιογράφος, συγγραφέας
ΠΗΓΗ: efsyn.gr
