Η μπανάνα πεθαίνει. Σε δέκα χρόνια μπορεί να μην υπάρχει όπως την ξέρουμε σήμερα. Τη σκοτώνει μια φονική αρρώστια που έχει εξαπλωθεί στον μισό πλανήτη, ένας ακατανίκητος μύκητας που απειλεί με αφανισμό καλλιέργειες, φρούτα, αλλά και ανθρώπους στην... Αφρική, στην Ασία και στον Ειρηνικό.
Πολυεθνικές-κολοσσοί, που προκάλεσαν το πρόβλημα, ξοδεύουν τώρα εκατομμύρια δολάρια για να αποτρέψουν την καταστροφή. Ερευνητές δίνουν μάχη με τον χρόνο για να βρουν τη θεραπεία και να σώσουν ένα είδος, που μοιάζει καταδικασμένο από την ίδια του τη φύση.
Διότι η μία (και μοναδική!) ποικιλία μπανάνας που καταναλώνουμε στη Δύση, είναι εντελώς στείρα. Δεν μπορεί να αναπαραχθεί, ούτε να γίνει από μόνη της πιο ανθεκτική ώστε να επιβιώσει.
«Αυτά παθαίνει όποιος δεν κάνει σεξ... Είναι το αγαπημένο μας ανέκδοτο στο εργαστήριο» είχε δηλώσει αστειευόμενος ο Ράντι Πλοτς, φυτοπαθολόγος στο Πανεπιστήμιο της Φλόριδας. Ηταν ο πρώτος που εντόπισε τον μύκητα Τropical Race 4, ο οποίος έχει καταστρέψει σχεδόν όλες τις φυτείες στην Ασία και στην Αυστραλία. Αν περάσει στη Λατινική Αμερική, όπου καλλιεργείται το 99% των εξαγωγών, το τέλος θα είναι αμετάκλητο.
Δεν θα είναι η πρώτη φορά που θα χαθεί από προσώπου γης μια μπανάνα. Τη δεκαετία του 1950 η πιο γνωστή ποικιλία, η Gros Μichel, σαρώθηκε μέσα σε λίγα χρόνια από μια παρόμοια επιδημία.
Κατά ειρωνεία της τύχης, οι επιστήμονες που έψαξαν να βρουν αντικαταστάτη ανθεκτικό στον μύκητα κατέληξαν στην ποικιλία Cavendish, αυτήν που εισάγεται αποκλειστικά σήμερα στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ. «Η απειλή της πλήρους κατάρρευσης οφείλεται σε συνειδητή χειραγώγηση και εκμετάλλευση: για να μπορεί να αγοράζει ο δυτικός καταναλωτής μεγάλες και ομοιόμορφες μπανάνες οι πολυεθνικές επιδίδονται τα τελευταία 150 χρόνια σε υπερεντατική μονοκαλλιέργεια σε τεράστιες εκτάσεις μιας και μοναδικής ποικιλίας» εξηγεί ο δρ Πλοτς. Και τονίζει: «Και μάλιστα με υβρίδια στείρα, που δεν αναπαράγονται με φυσικό τρόπο, άρα δεν έχουν ανθεκτικότητα απέναντι στις ασθένειες».
Σήμερα οι πολυεθνικές έχουν στραφεί στη δημιουργία γενετικά τροποποιημένης μπανάνας- ειδικά η Chiquita με μια δοκιμαστική καλλιέργεια στην Κόστα Ρίκα. Αλλού επιστήμονες προσπαθούν να δημιουργήσουν νέες ποικιλίες, σε επιλεκτικές διασταυρώσεις με άγρια ή σπάνια είδη.
«Προς το παρόν πάντως η δημιουργία της ανθεκτικής φυσικής σούπερ μπανάνας είναι μακρινό όνειρο» λέει ο Χουάν Φερνάντο Αγκιλάρ, επικεφαλής του Ιδρύματος Αγροτικών Ερευνών στην Ονδούρα.
«Αν το φυτό εξαφανιστεί, 500 εκατομμύρια φτωχοί θα λιμοκτονήσουν. Το ζήτημα δεν είναι τόσο επιστημονικό και εμπορικό όσο ανθρωπιστικό» προειδοποιεί ο κ.Φριζόν,επιστημονικός διευθυντής του Διεθνούς Δικτύου για τη Βελτίωση της Μπανάνας (ΙΝΙΒΑΡ).Ο ίδιος ερευνά τις άγριες ποικιλίες της Αφρικής, όπου η κατανάλωση είναι 50 φορές μεγαλύτερη από ό,τι στον δυτικό κόσμο.
Και επιμένει στην «τεράστια αξία», όπως λέει, της βιοποικιλότητας: «Δεν είναι απαραίτητο να καταφύγουμε στη γενετική τροποποίηση. Υπάρχουν τόσο πολλές ποικιλίες μπανάνας, και κάποιες δεν είναι στείρες. Ωστόσο, αυτό που έχει οδηγήσει στην ανάπτυξη τόσο ανθεκτικών ασθενειών, είναι η εντατική μονοκαλλιέργεια και τα φυτοφάρμακα που χρησιμοποιούνται».
ΠΗΓΗ: το βημα on-line
