Οι δικαστές είναι πιο επιεικείς νωρίς το πρωί και αμέσως μετά το σύντομο διάλειμμά τους για φαγητό, σύμφωνα με ερευνητές του πανεπιστημίου Κολούμπια της Νέας Υόρκης και του πανεπιστημίου Μπεν Γκουριόν στη Νεγκέβ του Ισραήλ, οι οποίοι μελέτησαν σε ποιο βαθμό μεταβάλλεται η αυστηρότητα των δικαστικών αποφάσεων στη... διάρκεια της μέρας.
Ειδικότερα, μελέτησαν 1.112 αποφάσεις ισραηλινών δικαστών, οι οποίοι σε όλες τις περιπτώσεις κλήθηκαν να κρίνουν, αν θα χορηγούσαν και με ποιους όρους προσωρινή αποφυλάκιση σε κρατούμενους.
Διαπίστωσαν ότι η πιθανότητα μιας πιο ευνοϊκής απόφασης είναι μεγαλύτερη στο ξεκίνημα της εργάσιμης μέρας ή αργότερα μέσα στη μέρα, αμέσως μετά τη σύντομη διακοπή που κάνει για φαγητό.
Στις δύο αυτές περιπτώσεις η πιθανότητα αποφυλάκισης έφτανε το 65%, όμως όσο πλησίαζε το τέλος της συνεδρίασης του δικαστηρίου τόσο η πιθανότητα ευνοϊκής απόφασης άγγιζε το μηδέν. Επίσης, αμέσως μετά το διάλειμμα φαγητού, αυξάνεται αισθητά η επιείκεια των αποφάσεων, αλλά αρχίζει να μειώνεται ξανά όσο περνάει η ώρα.
Το ίδιο μοτίβο φάνηκε να ακολουθούν και οι οκτώ δικαστές, που οι ερευνητές μελέτησαν σε διάστημα δέκα μηνών.
Ακόμα, οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι οι αποφάσεις των δικαστών δεν φαίνονταν να επηρεάζονται από τη σοβαρότητα του παραπτώματος του κρατούμενου, τον χρόνο που ήδη βρισκόταν στη φυλακή, το φύλο ή την εθνικότητά του. Ενώ, όσοι κρατούμενοι είχαν ενταχθεί σε κάποιο πρόγραμμα αναμόρφωσης, είχαν περισσότερες πιθανότητες επιείκειας, ενώ αντίθετα όσοι είχαν πολλαπλές καταδίκες στο παρελθόν, είχαν λιγότερες πιθανότητες ευνοϊκής απόφασης.
Κατά πόσο το φαινόμενο οφείλεται στην έλλειψη φαγητού, ξεκούρασης ή και στα δύο, παραμένει ασαφές, ενώ οι ερευνητές δεν απέκλεισαν ότι κάτι ανάλογο μπορεί να συμβαίνει όχι μόνο με τους δικαστές, αλλά με όσους επαγγελματίες καλούνται να λαμβάνουν συνεχείς αποφάσεις μέσα στη μέρα.
«Πάντα εκπλήσσεσαι, όταν βρίσκεις πράγματα που δεν περιμένεις να βρεις. Αν είσαι κοινωνικός επιστήμονας, το βρίσκεις συναρπαστικό. Αν είσαι όμως ένας απλός πολίτης, δεν θα σου άρεσε το ίδιο. Προκαλεί πραγματικά προβληματισμό – είναι σαν ο νόμος να μην είναι ακριβώς ο νόμος.
Οι άνθρωποι που παίρνουν πολλές αποφάσεις στη σειρά, αναζητούν τρόπους να απλοποιήσουν την όλη διαδικασία, όταν κουράζονται νοητικά. Ο απλούστερος τρόπος είναι να διατηρήσουν το “στάτους κβο”, δηλαδή να αφήσουν τον κρατούμενο στη φυλακή» δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Τζόναθαν Λίβαβ. Η μελέτη δημοσιεύθηκε στο περιοδικό PNAS της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.
