12 Ιουν 2021

Ο νεοφιλελευθερισμός σε μάχες οπισθοφυλακών: Το θέσφατο της Θάτσερ αποτελεί παρελθόν


Στέφανος Τζουμάκας

Η απεργία της 10ης Ιουνίου αφορά στη σύγκρουση και τις μάχες της δεκαετίας που ακολουθούν. Σε πολιτικό, οικονομικό και κοινωνικό επίπεδο. Το θέσφατο της Θάτσερ ότι δεν υπάρχει εναλλακτική, αποτελεί παρελθόν.

Ήδη έχουν ανοίξει διαφορετικοί δρόμοι. Η οπισθοδρόμηση ενός χρεωκοπημένου νεοφιλελευθερισμού είναι σε αποδρομή, αλλά βρυχάται. 

Και η πολιτική αλλαγή  με τις προοδευτικές δυνάμεις και με τους αγώνες των  εργαζομένων για τις πολιτικές ανάπτυξης, δίκαιης αναδιανομής και συνθηκών εργασίας έχει νέα δυναμική και νέες δυνατότητες.

Και απέναντι το αποτυχημένο σύστημα που μεταμορφώνεται. Οι αγοραίοι, οι πολέμιοι του Κράτους, οι κυρίαρχοι  στην άμμο της αυτορρύθμισης, μεταμορφώθηκαν σε Ικέτες.  

Μετά από 40 νεοφιλελεύθερης βίας, η  αυτορρύθμιση και οι αγορές αναζητούν  νέο  πλαίσιο  και επιδιώκουν ωφέλειες με ΔΥΟ πρόσωπα. Ζητούν  ρυθμίσεις  και κρατικές ενισχύσεις.

Ο θιασώτες του νεοφιλελευθερισμού  δίνουν  μάχες οπισθοφυλακών περί ιδιωτικών και αγοράς, αλλά σιτίζονται από το Κράτος.

Η χάρτινη οικονομία, χρηματιστηριακή και τραπεζική, οι επιχειρηματικές ελιτ έγιναν  ξαφνικά κρατικοδίαιτοι  και προσφεύγουν στις κυβερνήσεις για παροχές και ενισχύσεις, για ποσοτική χαλάρωση με νέα δανεικά και αγύριστα προς τις τράπεζες, με έμμεσες και άμεσες διευκολύνσεις, με γενικευμένες κρατικές ενισχύσεις σε επιχειρήσεις με μικροπαροχές σε εργαζόμενους και με πλήρη αδιαφορία για δεκάδες εκατομμύρια ανέργους σε δεκάδες χώρες.

Στη μάχη των οπισθοφυλακών όταν έχουν σύμμαχες κυβερνήσεις (όπως το Δεξιό ελληνικό παράρτημα) νομοθετούν, ότι ΔΕΝ θα ισχύσει αύριο.

Νομοθετούν δυο στρατηγικές επιλογές του χρεωκοπημένου Νεοφιλελευθερισμού:

1. Την αντιδημοκρατική και αντικοινωνική θεωρία, ότι πρέπει να  καθιερωθεί (με νόμο) το χαμηλό κόστος εργασίας ως όρος απαραίτητος, για να έχει κερδοφορία το κεφάλαιο.

Η εν λόγω απάτη  βασίζεται και στην αποσιώπηση,  ότι η δημιουργία πλούτου  ΔΕΝ  υπάρχει χωρίς εργασία.

Για την υποστήριξη της κερδοφορίας μέσω της φτηνής εργασίας νομοθετούν μέτρα  με  κατάργηση του 8ωρου, καθήλωση του κατώτατου μισθού, απορρύθμιση των εργασιακών σχέσεων, κατάργηση των συλλογικών  συμβάσεων τη  προώθηση ατομικών συμβάσεων, την ασυδοσία στο χρόνο τηλεργασίας,

Δεκάωρη και πλέον εργασία με υπερωρίες άνευ αμοιβής, κατάργηση της κυριακάτικης αργίας. Και  στις αρχαιρεσίες με τηλε-ψήφο, για την  τηλε-δημοκρατία και  το τηλε-πολίτη.  

Η άρχουσα τάξη  με αυτό  το  θνησιγενές  πλαίσιο της φθηνής εργασίας θέλει να πλουτίζει χωρίς επενδύσεις, χωρίς  ανανέωση  εξοπλισμού, χωρίς καινοτόμα προϊόντα. Πολύ  ανόητες και ρηχές οι επιδιώξεις αυτής της κομπραδόρικης   μεγαλοαστικής μας τάξης. 

2.  Δεύτερη  πάγια στρατηγική  επιδίωξη του συστήματος είναι η  συσσώρευση κεφαλαίων, η συγκέντρωση  του πλούτου σε λίγους, η κυριαρχία των ισχυρών σε κλάδους και τομείς, η διάλυση  ή  αναγκαστική απορρόφηση  των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων  για να διευρύνεται το Μονοπωλιακό σύστημα, να ευδοκιμούν τα Καρτελ επιβολής τιμών και προώθησης με όρους αντικοινωνικών κυκλωμάτων, που οι ιδιοκτήτες τους (ενώ  έχουν διαπράξει οικονομικά εγκλήματα)  χαίρουν εκτίμησης  από αλλοτριωμένα τμήματα της  κοινωνίας.

Και οι κυβερνήσεις, οι κρατικοί λειτουργοί και η δικαιοσύνη περί άλλων τυρβάζουν.

Στη παραγωγή του Εθνικού πλούτου, στην αύξηση του ΑΕΠ και συνολικά στην  ανάπτυξη συμβάλλουν ποσοτικά και ποιοτικά ορισμένες δυνάμεις. Ωστόσο, στην οικονομία και τη κοινωνία τους βασικούς συντελεστές αποτελούν, η Εργασία το Κεφάλαιο καθώς και άλλοι όπως η τεχνολογική βάση κ.ο.κ.

Ειδικότερα  σε οικονομίες του  καπιταλισμού με μέσο επίπεδο ανάπτυξης (όπως είναι η Ελλάδα) οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία της επιχειρηματικής τάξης. Όπου κυριαρχούν κριτήρια παραγωγής που έχουν αναφορά σε συγκριτικά πλεονεκτήματα, σε ποιοτικά χαρακτηριστικά, με δημιουργούς εξειδικευμένους. Επιχείρηση που επιδιώκει να παράγει πλούτο μέσω της πενίας των άλλων, δεν έχει μέλλον.

Για  το  προοδευτικό κίνημα είναι σαφής ο προσδιορισμός  για τη ΒΑΣΙΚΗ αντίθεση στο καπιταλιστικό σύστημα, αντίθεση ανάμεσα στο Κεφάλαιο και την Εργασία. Η εν λόγω αντίθεση είναι ασυμφιλίωτη.

Έχει διέλθει ιστορικά δια «πυρός και σιδήρου». Από το δουλοκτητικό σύστημα, στο φεουδαρχικό και μετά τη Γαλλική Επανάσταση  στο Καπιταλιστικό σύστημα, που  εισέρχεται στη τέταρτη βιομηχανική... επανάστασή του.

Παλιότερα ισχυριζόταν ορισμένοι, ότι η  ρομποτική και άλλες τεχνολογικές κατακτήσεις θα δημιουργούσαν τους όρους για ΜΕΤΑΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ στις κοινωνίες γενικώς. Τώρα επαγγέλλονται το ριζοσπαστικό μετασχηματισμό (κοινωνικο οικονομικά απροσδιόριστο και γενικώς) με τη πράσινη μετάβαση.

Ενώ είναι σαφές, ότι αυτές οι μεταβάσεις εδραιώνουν και αναπαράγουν το καπιταλιστικό σύστημα, δεν το μετασχηματίζουν. Αλλάζουν ορισμένοι όροι βελτίωσης και απόδοσης,  αλλά όχι το ΣΥΣΤΗΜΑ. Σύστημα με τη προκλητική  συγκέντρωση πλούτου από την επιβολή χαμηλού κόστους εργασίας, τη φοροδιαφυγή κλπ.

Μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (με χρηματοδότες τα Κρατικά ταμεία και με την  υποστήριξη από τις Κυβερνήσεις)  οι επιχειρηματικές τάξεις δημιούργησαν επιχειρήσεις και πλούτο και κυριάρχησαν  στο Δυτικό καπιταλιστικό σύστημα  τη  περίοδο του ΚΡΑΤΙΚΟ- ΜΟΝΟΠΩΛΙΑΚΟΥ καπιταλισμού, με δεξιές ή φιλεργατικές  κυβερνήσεις και με διαρκή τη διαμάχη των δυνάμεων της κεφαλαιοκρατίας  και των εργαζόμενων με νίκες και ήττες, με συμβιβασμούς και διεκδικήσεις .

Σε ΠΟΛΙΤΙΚΟ επίπεδο οι συγκρούσεις ήταν ανάλογες. Αποτελεί ιστορική αναφορά η  πρόταση  του  Ενρίκο Μπερλινκγουερ γραμματέα του Ιταλικού Κομμουνιστικού κόμματος για την αποδοχή ενός ΙΣΤΟΡΙΚΟΥ ΣΥΜΒΙΒΑΣΜΟΥ, σε πολιτικό και κοινωνικό επίπεδο.

Στην επόμενη περίοδο η δεξιά, σύμμαχος με το παρασιτικό κεφάλαιο, επέβαλε την επόμενη  εδραίωση του Συστήματος ως Μονοπωλιακού καπιταλισμού. Το γνωστό Νεοφιλελευθερισμό που έχει αποτύχει και δίνει μάχες συμφερόντων. Το δόγμα Θάτσερ-Ρήγκαν με τις ηχηρές επιθέσεις κατά του ρόλου του Κράτους. Με ενοχοποιήσεις των εργαζόμενων για χαμηλές αποδόσεις στη καπιταλιστική ανάπτυξη. Με τη κερδοφορία την επικράτηση και με το νέο δόγμα ότι  το σύστημα  θα ΑΥΤΟΡΡΥΘΜΙΖΕΤΑΙ, με βάση τις  νόρμες που επιβάλλουν οι αγορές,    

Ο Νεοφιλελευθερισμός επικράτησε ως αντίπαλο μοντέλο και απέναντι στο ΚΡΑΤΙΚΟ  καπιταλισμό των Ανατολικών χωρών που κυβερνούσαν τα κομμουνιστικά κόμματα με μονοκομματικές κυβερνήσεις, τον ΥΠΑΡΚΤΟ ΣΟΣΙΑΛΙΣΜΟ. Και με τη κατάρρευση, η Ρωσία, η μεγαλύτερη χώρα σε έκταση, είχε Εθνικό πλούτο ίσο με του Βελγίου.

Η ασυδοσία του συστήματός τους προκάλεσε τη κρίση του 2008, που διέλυσε χώρες, κοινωνίες και οικονομίες με  μια πρωτοφανή βία πολιτική, οικονομική και πολιτική σε βάρος εκατοντάδων εκατομμυρίων ανθρώπων, κρίση η οποία διαρκεί.

Ακολούθησε ένα φυσικό φαινόμενο, η Πανδημία. Η οικονομική κρίση, η δοκιμασία  της ανθρωπότητας προκάλεσε την αρχή του τέλους της αυτορρύθμισης, του Νεοφιλελευθερισμού.

Την εν λόγω  θετική εξέλιξη αποτυχίας του νεοφιλελευθερισμού καθόρισαν τόσο η  κρίση  του 2008 (που αποτελεί κατ’ εξοχή  έργο του), καθώς και η Πανδημία που  τους οδήγησε στη διπλοπροσωπία των  απαιτήσεων για όσα απαξίωναν επί τέσσερις δεκαετίες.

Σε  επίπεδο κυβερνήσεων τη στροφή την έκανε ο νέος Πρόεδρος των ΗΠΑ  Μπαιντεν για ένα δρόμο κρατικών ρυθμίσεων για την ενίσχυση της ζήτησης, για την αύξηση του κατώτατου μισθού, για δημόσιες επενδύσεις για ελάχιστη  έστω αντιμετώπιση της ακραίας φτώχειας. Βέβαια αυτά δεν αρκούν για τη παραγωγική ανασυγκρότηση αυτής της χώρας, που χρειάζεται επενδύσεις, ούτε αρκούν για τα 6 και πλέον εκατομμύρια ανέργων.

Οι  προοδευτικές δυνάμεις  χαιρέτησαν  τη στροφή.

Προφανώς και δεν συμφώνησαν οι κυβερνήσεις, που δημιουργούν πλεονάσματα σε βάρος άλλων χωρών, καθώς και οι  δεξιές κυβερνήσεις μονεταριστικών  πολιτικών, που νομίζουν ότι με λιτότητα θα  αντιμετωπίσουν το παλιό χρέος και τα  ελλείμματα και ότι με το σύμφωνο σταθερότητας θα υπάρξουν επενδύσεις και θέσεις εργασίας.

Ήδη  ενεργούν με  εξόφθαλμες αντιφάσεις: Και ταμείο ανάκαμψης ενισχύσεων και  απειλές για άρση αναστολής  του Συμφώνου Σταθερότητας.

Στο καλάθι των διενέξεων Ουάσιγκτον Βερολίνου προστέθηκε ήδη ένα ακόμη  μείζον θέμα.

Πέραν των άλλων, η διεθνής κοινότητα είναι πλέον αντιμέτωπη με:

 1. Το πλέον άδικο κοινωνικοοικονομικό παραγωγικό σύστημα  εκμετάλλευσης που κυριαρχεί στον αναπτυσσόμενο κόσμο με  το οικονομικό, κοινωνικό  και περιβαλλοντικό dumping. Σύστημα που οι προοδευτικές δυνάμεις των αναπτυσσόμενων χωρών πολεμούν. Σύστημα που, αντίθετα, αρκετές ολιγαρχίες και δεξιές κυβερνήσεις  επιδιώκουν την εφαρμογή του  και στις ανεπτυγμένες χώρες.

 2. Με το  αποτυχημένο και χρεωκοπημένο νεοφιλελεύθερο σύστημα που το υπέστησαν οι λαοί του ανεπτυγμένου κόσμου για 40 χρόνια και

 3. Τη προοδευτική στροφή που ξεκίνησε η κυβέρνηση των ΗΠΑ, με την αποδοχή και ορισμένων ελίτ, που προτάσσουν  την υπέρβαση της κρίσης, προκειμένου να  εξασφαλιστεί η συνέχεια του καπιταλιστικού τρόπου παραγωγής, με παραχωρήσεις στις δυνάμεις της εργασίας.


Είμαστε αισιόδοξοι. Οι άνθρωποι θα καθορίσουν την εξέλιξη.


Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του JennysWorld