Νίκος Σβέρκος
Ο Μητσοτάκης θέλει να δέσει τη χώρα με ένα σχέδιο με φτωχούς εργαζόμενους, μεγάλες επιχειρήσεις, μεγάλες μπίζνες και καταστροφή του περιβάλλοντος
«Η προσπάθεια η οποία σήμερα ξεκινά, σημαίνει μεγαλύτερο πλούτο για όλους, περισσότερες δουλειές, πρωτίστως για τους νέους μας, και μια καλύτερη καθημερινότητα για τον καθένα» ανέφερε στις 30 Μαρτίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης κατά την παρουσίαση του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0».
Οι γενικολογίες και οι θετικά φορτισμένες λέξεις του, βέβαια, απέχουν για ακόμα μια φορά πολύ από την πραγματικότητα. Γιατί το Σχέδιο, που βρίσκεται στην τελική φάση επεξεργασίας, προβλέπει ακριβώς τα αντίθετα: μεγαλύτερο πλούτο για τους λίγους, κακοπληρωμένες δουλειές, χειρότερες συνθήκες διαβίωσης. Πρόκειται για τη νέα πραγματικότητα την οποία ήδη ξεκίνησε να οικοδομεί η κυβέρνηση Μητσοτάκη με πρόσχημα την πανδημία (ή με την ευκαιρία των περιορισμών που αυτή επέβαλε).
Ποια είναι τα κρυφά σημεία του Σχεδίου έμπνευσης Μητσοτάκη που θα αποσταλεί στις Βρυξέλλες προς έγκριση;
Η διαδικασία για έναν ιδιωτικό παράδεισο
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη, μέσα από μια σειρά πομπώδεις παρουσιάσεις και κρυφές επικοινωνίες με την Ευρωπαϊκή Ένωση, επιχείρησε το προηγούμενο διάστημα να δημιουργήσει ένα δικό της αναπτυξιακό σχέδιο, εκ διαμέτρου αντίθετο με το αναπτυξιακό στρατηγικό πλάνο που είχαν δημιουργήσει οι προκάτοχοί της. Για να υλοποιηθεί αυτό, επιστρατεύθηκαν οικονομολόγοι που υπερασπίζονται την απόλυτη ελευθερία και κυριαρχία τής αγοράς και υπό τον καθηγητή Χριστόφορο Πισσαρίδη εκδόθηκε η ομώνυμη έκθεση, στην οποία τέθηκαν οι γενικοί στόχοι τής αναπτυξιακής πολιτικής.
Η έκθεση ήταν ιδιαίτερα αποκαλυπτική, καθώς τέθηκαν στόχοι για την ουσιαστική διάλυση του κράτους πρόνοιας και της ισχυρής παρουσίας και ελέγχου που θα ασκεί το Δημόσιο σε μια σειρά πεδία της οικονομικής και κοινωνικής δραστηριότητας. Εργασιακά, ασφαλιστικό, Υγεία, Παιδεία, έρευνα, περιβάλλον. Όλα θα προσαρμόζονταν πια με τρόπο που θα άνοιγαν διάπλατα τις πόρτες σε ιδιώτες, προκειμένου να αποκομίσουν τεράστια κέρδη με ελάχιστο ρίσκο.
Η λογική του σχεδίου ήταν δε τόσο απαρχαιωμένη και απομακρυσμένη από την πραγματικότητα της μεταμνημονιακής και μεταπανδημικής Ελλάδας, που θύμιζε έντονα τις εποχές των κυβερνήσεων Μητσοτάκη στις αρχές της δεκαετίας του ’90 και του Κώστα Σημίτη την εποχή του Χρηματιστηρίου.
Οι είκοσι άξονες που περιλαμβάνονταν στην τελική έκθεση Πισσαρίδη τον Νοέμβριο του 2020 αποτέλεσαν και τη θεματολογία του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας που ξεκίνησε να καταρτίζει η κυβέρνηση, εμπλουτίζοντάς το με πιο ειδικούς στόχους.
Πώς θα μπορούσαν όμως να χρηματοδοτηθούν οι δράσεις για την επίτευξη αυτής της νέας πραγματικότητας, που σχεδίαζε η κυβέρνηση; Ενόσω τα μέλη της επιτροπής που συνέτασσαν την έκθεση Πισσαρίδη έγραφαν τα κείμενά τους, οι ηγέτες της Ε.Ε. κατέληγαν στη δημιουργία πακέτου ανάκαμψης για την υπέρβαση των επιπτώσεων της πανδημίας. Οι τελικές λεπτομέρειες καθορίστηκαν τον Φεβρουάριο του 2021. Έκτοτε ξεκίνησε η συζήτηση των Βρυξελλών με την Αθήνα για το πώς θα αξιοποιηθούν οι διαθέσιμοι πόροι, με την ελληνική κυβέρνηση να παρουσιάζει πρόσφατα το μεγαλύτερο μέρος του λεγόμενου Σχεδίου «Ελλάδα 2.0». Η τελική του έκδοση θα αποσταλεί στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις 30 Απριλίου.
Σχέδιο ιδιοκτησίας κυβέρνησης Μητσοτάκη
Η Ευρωπαϊκή Ένωση καθόρισε τους γενικούς τομείς των δράσεων, που θα χρηματοδοτούνταν σε κάθε χώρα: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη και απασχόληση, κοινωνική και εδαφική συνοχή, υγεία και ανθεκτικότητα, πολιτικές για την επόμενη γενιά, συμπεριλαμβανομένης της εκπαίδευσης και των δεξιοτήτων.
Η περιγραφή των τομέων έδινε απόλυτη ελευθερία στις εθνικές κυβερνήσεις, να προτείνουν το δικό τους μείγμα δράσεων. Είναι δε προφανές, ότι στα σχέδια που θα κατέθεταν οι κυβερνήσεις, θα μπορούσαν να αποτυπώσουν και τις διαφορετικές πολιτικές στοχεύσεις τους. Για παράδειγμα, η έννοια «πολιτικές για την επόμενη γενιά» χωρούν μέσα τα πάντα, από ακραίες νεοφιλελεύθερες μεταρρυθμίσεις μέχρι προστατευτικές φιλεργατικές τομές.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη άρπαξε την ευκαιρία για να επιβάλει εκρίζωση κάθε κοινωνικής πολιτικής, μένοντας όμως σταθερά προσηλωμένη στο στρεβλό οικονομικό μοντέλο τής «μονοκαλλιέργειας» υπηρεσιών. Αυτές οι προτεραιότητες είναι εμφανείς, στο σχέδιο που πρόκειται να σταλεί στις Βρυξέλλες και περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων πολύ σκληρές ρυθμίσεις, όπως η κατάργηση του οκτάωρου.
Το πρόγραμμα δηλαδή που σχημάτισε η κυβέρνηση, δεν είναι, δηλαδή, αποτέλεσμα κάποιου καταναγκασμού. Αντίθετα, αποτελεί «ιδιοκτησία της ελληνικής κυβέρνησης», για να θυμίσουμε και μια αγαπητή σε πολλούς έκφραση της προηγούμενης δεκαετίας.
Αλλάζετε άποψη; Κόβονται τα χρήματα!
Ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Το ρητό έχει εφαρμογή και στο Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» και αφορά την απόλυτη δέσμευση της χώρας για τα επόμενα έτη, πως θα υλοποιήσει ακριβώς ό,τι έχει σχεδιάσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη. Αναφέρεται επί λέξει στο σχέδιο: «Η αποδέσμευση κεφαλαίων στο πλαίσιο του ταμείου πραγματοποιείται επί τη βάσει πραγματικής προόδου των μεταρρυθμίσεων και επενδύσεων».
Η φράση πολύ απλά σημαίνει, πως εάν μια «μεταρρύθμιση», όπως οι αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις (βλέπε παρακάτω), ανατραπεί, τότε θα κόβεται η χρηματοδότηση των αλλαγών.
Με αυτόν τον τρόπο η κυβέρνηση Μητσοτάκη επιχειρεί να «δέσει» τη χώρα για τα επόμενα χρόνια και να προκαλέσει οικονομικό στραγγαλισμό, σε όποιον επιχειρήσει να αλλάξει τον σχεδιασμό εντός των στόχων ή να μεταβάλει τον τρόπο προσέγγισης μιας μεταρρύθμισης.
Κοινώς, είτε θα γίνει με τον τρόπο που αποφάσισε ο Μητσοτάκης ή χάνετε τα λεφτά.
Αντεργατικός οδοστρωτήρας
Ο Κ. Μητσοτάκης, πάντως, είναι απόλυτα συνεπής στις υποσχέσεις του απέναντι στους εργοδότες. Στο πεδίο του Σχεδίου «Ελλάδα 2.0» αναφέρεται ως «εμβληματική μεταρρύθμιση» η φράση «Μεταρρύθμιση της εργατικής νομοθεσίας (εκσυγχρονισμός και απλοποίηση)». Τι εννοεί ο συντάκτης του Σχεδίου υπό αυτόν τον γενικό όρο;
Στην εκτενή, αν και τελικά γενικόλογη, παρουσίαση με τις περιγραφές δράσεων του «Ελλάδα 2.0» αναφέρονται συγκεκριμένα τα εξής: Μεταρρύθμιση του εργασιακού νόμου με άξονες: 1. Εργάνη ΙΙ. 2. Εκσυγχρονισμός συλλογικού εργατικού και συνδικαλιστικού δικαίου. 3. Προσαρμογή στην τηλεργασία. 4. Αντιμετώπιση παρενόχλησης και βίας στην εργασία. 5. Ισορροπία επαγγελματικής και οικογενειακής ζωής.
Ο νόμος Χατζηδάκη, που ανατρέπει κατακτήσεις αιώνων, όπως το οκτάωρο και τις συλλογικές εργασιακές διεκδικήσεις και διαπραγματεύσεις, αποτελεί την ακριβή αποτύπωση των παραπάνω. Η κυβέρνηση, δηλαδή, έχει συμπεριλάβει στο Σχέδιο για την άντληση πόρων την καταστροφή των εργασιακών δικαιωμάτων.
Μπίζνες με «σκόιλ ελικίκου»
Το μοτίβο που αγαπά η κυβέρνηση Μητσοτάκη, η χρήση δηλαδή θετικών και γενικόλογων εννοιών για να περιγραφούν οι πιο σκοτεινές ανατροπές δικαιωμάτων, ακολουθείται και στην περίπτωση της κατάρτισης. Στο πεδίο αυτό η κυβέρνηση σχεδιάζει να επενδύσει κυριολεκτικά δισεκατομμύρια ευρώ.
Με το ιλιγγιώδες ποσό του 1 δισ. 40 εκατ. ευρώ πρόκειται να χρηματοδοτηθεί η μεταρρύθμιση με τίτλο «Νέα Στρατηγική για τη Διά Βίου Μάθηση και το Εθνικό Σύστημα Αναβάθμισης Δεξιοτήτων». Τι περιλαμβάνεται σ’ αυτή τη «μεταρρύθμιση»; «Ένα μεγάλο οριζόντιο πρόγραμμα κατάρτισης σε νέες δεξιότητες (ψηφιακές, πράσινες και ήπιες) για το εργατικό δυναμικό της χώρας μέσα από ένα στοχευμένο σύστημα ανάλυσης των κενών στις δεξιότητες και των αναγκών κάθε ομάδας στόχου».
Θυμόμαστε, ότι η τελευταία φορά που η κυβέρνηση ασχολήθηκε με την κατάρτιση, ήταν με το φιάσκο του «σκόιλ ελικίκου».
Περιβαλλοντική καταστροφή
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έχει δείξει ήδη τις προθέσεις της αναφορικά με τη νομοθεσία που αφορά το περιβάλλον, τα δάση και τους αιγιαλούς. Στο κείμενο του Σχεδίου αναφέρονται δεκάδες δράσεις, που αφορούν τον χωροταξιακό σχεδιασμό και την οριοθέτηση ζωνών.
Η αναφορά δε σε τουριστικές επενδύσεις που καθυστερούν ή στη μεταφορά του συντελεστή δόμησης δημιουργούν ακόμα πιο σοβαρές ανησυχίες, για τι ακριβώς σκοπεύει να υλοποιήσει η κυβέρνηση Μητσοτάκη.
Υγεία χωρίς εργαζόμενους στην Υγεία
Το στοιχείο που θα ανέμενε κανείς να έχει ιδιαίτερη έκταση σε ένα Σχέδιο για τη μεταπανδημική Ελλάδα είναι και αυτό του χώρου της Υγείας. Το Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» δεν έχει την παραμικρή αναφορά στην ουσιαστική στήριξη και επέκταση του δημόσιου συστήματος Υγείας, του ΕΣΥ, και των υπόλοιπων βαθμίδων της Υγείας.
Χαρακτηριστικό είναι, πως η λέξη «ΕΣΥ» απουσιάζει από τις σχεδόν 200 σελίδες της «αναλυτικής περιγραφής δράσεων» που δημοσιοποίησε η κυβέρνηση. Αντί για επέκταση της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, η εχθρική σ’ αυτή κυβέρνηση αρκείται στη μεταρρύθμισή της, ενώ σχετικά με την ανέγερση νέων δομών στο Σχέδιο αναφέρονται μόνο η ίδρυση Κέντρου Ακτινοθεραπείας στο Νοσοκομείο Αθηνών «Σωτηρία» και η ανέγερση κτηρίου για τη στέγαση Εργαστηρίων Κυτταρικής και Γενετικής Θεραπείας και Αιματολογικής Κλινικής στο Γενικό Νοσοκομείο Θεσσαλονίκης «Παπανικολάου».
Η απουσία αναφοράς στη συμβολή του δημόσιου τομέα στην Υγεία δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Στο Σχέδιο «Ελλάδα 2.0» το Δημόσιο έχει απλώς τον ρόλο του παρατηρητή. Πρωταγωνιστεί μόνο στην υπόθεση του (αναγκαίου) ψηφιακού μετασχηματισμού του. Τον οποίο όμως, κατά τα φαινόμενα και τα υπονοούμενα, θα διεξάγουν ιδιώτες.
Ξεσκαρτάρισμα της οικονομίας από τις ΜμΕ
Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις (ΜμΕ) εμφανίζονται εξαιρετικά σπάνια στο Σχέδιο «Ελλάδα 2.0». Και μάλιστα δεν περιλαμβάνεται καμία πρόβλεψη χρηματοδότησης για την εν γένει λειτουργία τους, παρά μόνο για τον ψηφιακό τους μετασχηματισμό ή την ίδρυση ομάδων ΜμΕ.
Στο πλαίσιο αυτό έχουν πρόσθετη αξία οι προβλέψεις για φοροελαφρύνσεις μόνο σε μεγάλες ξένες επενδύσεις. Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στο Σχέδιο, προβλέπονται «ειδικές ενισχύσεις για την προσέλκυση εμβληματικών επενδύσεων από διακεκριμένες οντότητες που ενισχύουν σημαντικά την ανταγωνιστικότητα της ελληνικής οικονομίας σε διεθνές επίπεδο».
