Μαριάνθη Πελεβάνη
Το βράδυ της 30ης Δεκεμβρίου ο Λι Γενλιάνγ, ένας νέος γιατρός, στην κινεζική πόλη Ουχάν έστειλε ένα σύντομο μήνυμα σε μια ομάδα συναδέλφων του. «Επτά ασθενείς από μια τοπική ψαραγορά διαγνώσθηκαν με μια πάθηση, που μοιάζει με τον SARS και έχουν μπει σε καραντίνα στο νοσοκομείο που εργαζόταν», έγραψε.
Την επόμενη μέρα στις 31 Δεκεμβρίου, η δημοτική υγειονομική επιτροπή κάλεσε τον γιατρό και τον αμφισβήτησε. Οι αξιωματούχοι τον ρωτούσαν, από πού έλαβε τις πληροφορίες του, αν συνειδητοποίησε ότι παραβίαζε τον νόμο, αν ήξερε ότι η διάδοση αυτού του είδους των πληροφοριών, είναι αξιόποινη πράξη…«Ήθελα μόνο να πω στους συμφοιτητές μου, να είναι προσεκτικοί», είπε.
Ο Λι Γενλιάνγ κατηγορήθηκε για διασπορά ψευδών ειδήσεων και για σοβαρή διατάραξη της κοινωνικής ειρήνης. Αναγκάστηκε να υπογράψει δήλωση, στην οποία αναγνώριζε το παράπτωμά του και υποσχέθηκε να μην κάνει στο μέλλον παράνομες ενέργειες. Δεν τιμωρήθηκε ποτέ. Αντ’ αυτού, αρρώστησε κι ο ίδιος.
«Στις 10 Ιανουαρίου άρχισα να βήχω, την επόμενη μέρα ανέβασα πυρετό», περιέγραψε στην εφημερίδα Beijing Youth Daily. Στις 16 Ιανουαρίου, άρχισε να έχει πρόβλημα με την αναπνοή. Στις 24 Ιανουαρίου μεταφέρθηκε στη μονάδα εντατικής θεραπείας. Από εκεί, έγραψε την ιστορία του στο Weibo (κινεζικό μέσο δικτύωσης) στις 27 Ιανουαρίου. Δεν μπορούσε να μιλήσει και ανέπνεε με τη βοήθεια αναπνευστήρα.
Ακραία μέτρα
Η επιδημία του κοροναϊού ανησυχεί τους επιστήμονες, τους πολιτικούς και τους επιχειρηματίες. Ο ιός έχει αρχίσει επίσης να αλλάζει την καθημερινή ζωή των ανθρώπων, την εργασία, τα ταξίδια τους. Οι αθλητικές εκδηλώσεις έχουν αναβληθεί. Η British Airways και η Lufthansa ήταν οι πρώτες αεροπορικές εταιρείες που ακύρωσαν όλες τις πτήσεις προς την Κίνα. Ένα σενάριο βλέπει παγκόσμια οικονομική ύφεση, λόγω του ιού. Τι έπεται;
Η Κίνα, η πολυπληθέστερη χώρα στον κόσμο και η δεύτερη μεγαλύτερη οικονομία, αντιμετωπίζει μια «πολύπλοκη και σοβαρή» κρίση, σύμφωνα με μια ομάδα Κινέζων αξιωματούχων με επικεφαλής τον πρωθυπουργό Λι Κετσιάνγκ. Η χώρα εξάγει προϊόντα αξίας άνω των 2,3 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως και είναι υπεύθυνη για το ένα τρίτο περίπου της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης.
Τι θα συμβεί αν, μετά τα αεροδρόμια, η Κίνα κλείσει επίσης τα λιμάνια της; Αυτό θα διαταράξει αμέτρητες αλυσίδες εφοδιασμού σε όλο τον κόσμο. Και τι θα γίνει εάν, μετά την αρχική κάλυψη και την επακόλουθη απομόνωση των πόλεων με πληθυσμούς εκατομμυρίων, οι Κινέζοι χάσουν την εμπιστοσύνη στην κυβέρνησή τους;
Η επιδημία έχει ήδη δείξει, πόσο ευάλωτη είναι η αλληλοεξαρτώμενη οικονομία του 21ου αιώνα. Η Κίνα διαθέτει τον μεγαλύτερο μεταποιητικό κλάδο στον κόσμο. Ωστόσο, πολλές από τις γραμμές συναρμολόγησης δεν εκτελούνται. Η κυβέρνηση επέκτεινε τις αργίες της σεληνιακής Πρωτοχρονιάς μερικές ημέρες, σε μια προσπάθεια να καταπολεμήσει την εξάπλωση του ιού. Εν τω μεταξύ, τα νηπιαγωγεία, τα σχολεία και τα πανεπιστήμια παραμένουν κλειστά επ ‘ αόριστον. Αυτό υποδηλώνει, ότι και τα εργοστάσια στην Κίνα θα παραμείνουν ακόμη κλειστά προς το παρόν.
Ένας παγκοσμιοποιημένος ιός
Οι εμπειρογνώμονες αμφιταλαντεύονται για το πότε ο ιός θα φτάσει στο αποκορύφωμά του. Ο πιο γνωστός επιδημιολόγος της Κίνας, Zhong Nanshan, δήλωσε, ότι αναμένει να φτάσουν στο υψηλό σημείο στις αρχές Φεβρουαρίου, ενώ οι εμπειρογνώμονες στο Χονγκ Κονγκ και στο Λονδίνο λένε, ότι πιστεύουν ότι θα είναι πλησιέστερα στον Απρίλιο ή τον Μάιο.
Η επιδημία του κοροναϊού μπορεί να επηρεάσει αρνητικά τον τομέα της τεχνολογίας το 2020, σύμφωνα με την εταιρεία δεδομένων και αναλύσεων GlobalData. Ήδη, μεγάλες εταιρείες τεχνολογίας, όπως η Amazon, Microsoft, Google, και Apple, μετά από τον συναγερμό που έχει σημάνει σε όλο τον πλανήτη ο κοροναϊός, έχουν επιβάλει ταξιδιωτικούς περιορισμούς προς και από την Κίνα. Η Google, μάλιστα, έχει αναστείλει προσωρινά, τη λειτουργία όλων των γραφείων της στην ηπειρωτική Κίνα, το Χονγκ Κονγκ και την Ταϊβάν.
Οι περισσότεροι από αυτούς τους τεχνολογικούς γίγαντες του πλανήτη έχουν τους κατασκευαστικούς τους κόμβους στην Κίνα. Η κατασκευή αυτών των συσκευών και εξαρτημάτων γίνεται μέσω μιας σύνθετης αλυσίδας εφοδιασμού που διασχίζει την περιοχή. Επομένως, μια παρατεταμένη εστία μπορεί να επηρεάσει δραματικά τις κατασκευαστικές υποχρεώσεις, έχοντας επιπτώσεις στην παραγωγή αυτών των προϊόντων.
Η Κίνα εξάγει πάνω από το 80% εκείνου που παράγει (συμπεριλαμβανομένων των βιομηχανικών και καταναλωτικών αγαθών, των πρώτων υλών και των τροφίμων) δια θαλάσσης. Εάν τα λιμάνια κλείσουν, θα προκληθεί τεράστια διατάραξη του παγκόσμιου εμπορίου, συγκρίσιμη με τη διακοπή εξαγωγής πετρελαίου από τη Σαουδική Αραβία.
Μια ομάδα εμπειρογνωμόνων από την Παγκόσμια Τράπεζα έγραψε για έναν «κόσμο σε κίνδυνο», όταν εξέτασαν τις οικονομικές συνέπειες μιας σοβαρής παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης για την υγεία. Μια πανδημία, όπως η ισπανική γρίπη, η οποία σκότωσε 50 εκατομμύρια ανθρώπους μεταξύ του 1918 και του 1920, θα κατέστρεφε σήμερα την παγκόσμια οικονομική παραγωγή κατά περίπου 3 τρισεκατομμύρια δολάρια (2,7 τρισεκατομμύρια ευρώ), σύμφωνα με τους εμπειρογνώμονες. Ακόμα και μια σχετικά ήπια επιδημία θα μπορούσε να προκαλέσει ζημιές, που θα ανέρχονταν σε πάνω από 2% του ΑΕΠ. «Ο κόσμος δεν είναι προετοιμασμένος για μια ταχέως μεταβαλλόμενη, μολυσματική πανδημία», αναφέρει η έκθεση.
Και ο παγκοσμιοποιημένος φόβος
Ο Κινέζος Πρόεδρος Σι Τζιπίνγκ, έχει συγκρίνει τον ιό με έναν «δαίμονα», αναδεύοντας έτσι ένα συναίσθημα που εξαπλώνεται ακόμα πιο γρήγορα από τον ίδιο τον ιό: το φόβο. Στη Μαλαισία, τη Νότια Κορέα και τη Σιγκαπούρη, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι έχουν υπογράψει αναφορές, που απαιτούν απαγόρευση εισόδου για Κινέζους.
Όπως αναφέρει και το ρεπορτάζ του Spiegel, στη Γαλλία, άνθρωποι ασιατικής προέλευσης έφτασαν στο Twitter να διαμαρτύρονται για τις διακρίσεις, χρησιμοποιώντας το hashtag #JeNeSuisPasUnVirus (Δεν είμαι ιός). Κάποιοι αρνούνται ακόμη, να εξυπηρετήσουν Ασιάτες στα σούπερ μάρκετ.
Η ιστορία όμως του κοροναϊού είναι κάτι περισσότερο από ζήτημα ιατρικής και θέμα Κίνας. Πρόκειται για ένα μάθημα σχετικά με την αυξανόμενη αλληλεξάρτηση (πολιτική, οικονομική και κοινωνική) του σημερινού κόσμου. Είναι μια ιστορία για την παγκοσμιοποίηση του κινδύνου.
Η Ουχάν, πόλη 11 εκατομμυρίων κατοίκων στην κεντρική Κίνα, παραμένει στο επίκεντρο της κρίσης. Για τον Christian Drosten, διευθυντή του Ινστιτούτου Ιολογίας στο πανεπιστημιακό νοσοκομείο Charité του Βερολίνου, ο οποίος βοήθησε επίσης στην ανακάλυψη του ιού SARS, είναι σίγουρο, ότι οι επόμενες εβδομάδες θα δείξουν, αν ο νέος ιός μπορεί να σταματήσει (ή αν ο κόσμος απλά θα κοιτάζει αβοήθητος, καθώς ο ιός μεταπηδά από χώρα σε χώρα και από ήπειρο σε ήπειρο).
Όπως λέει, ο καθοριστικός παράγοντας για την καταπολέμηση του νέου κοροναϊού δεν θα είναι μερικές εκατοντάδες επιπλέον γιατροί ή ένα νοσοκομείο που χτίστηκε μέσα σε λίγες μόνο εβδομάδες, αλλά η καθημερινή συμπεριφορά των κατοίκων. «Ο SARS μπόρεσε να σταματήσει μόνο στο Χονγκ Κονγκ το 2003, επειδή οι άνθρωποι έμειναν σταθερά στο σπίτι από φόβο. Εάν οι άνθρωποι μένουν μακριά ο ένας από τον άλλο, δεν μπορούν να διαδώσουν τα μικρόβια τους» εξηγεί.
Αυτό που επιδημιολόγοι ονομάζουν «κοινωνική αποστασιοποίηση» (δηλαδή ελαχιστοποίηση της επαφής με άλλους ανθρώπους, αποφυγή περιττών περιπάτων ή ταξιδιών, εργασία από το σπίτι κ.λπ.) είναι πιο αποτελεσματική από οτιδήποτε άλλο απέναντι σε επικίνδυνους νέους ιούς, λέει ο Drosten. Εάν ο αριθμός των νέων μολύνσεων στην Ουχάν μειωθεί τις προσεχείς εβδομάδες, θα οφείλεται σίγουρα στη συμπεριφορά των ανθρώπων εκεί.
Οι πειθαρχημένοι κάτοικοι
Εβδομάδες έχουν περάσει από την εμφάνιση του ιού και δεν είναι ακόμα γνωστό από πού προήλθε ακριβώς ο ιός. Μία εικασία που απέκτησε μεγάλη φήμη (ότι ο ιός προήλθε από την αγορά θαλασσινών της Ουχάν) τώρα τίθεται υπό αμφισβήτηση. «Ο ιός μεταδόθηκε άμεσα και γρήγορα από άνθρωπο σε άνθρωπο», λέει ο Drosten. «Γι αυτό θα μπορούσα να φανταστώ, ότι είναι ένα μολυσμένο άτομο και όχι ένα ζώο που διέδωσε τον ιό στην αγορά».
Μέχρι στιγμής, οι κάτοικοι της πόλης έχουν λάβει αυστηρά υπόψη την έκκληση να μείνουν στο σπίτι. «Οι άνθρωποι βγαίνουν έξω μόνο για να κάνουν δουλειές που είναι απολύτως απαραίτητες», λέει ο Χαν Λι. Μέχρι το περασμένο Σάββατο, βρισκόταν σε ένα ξενοδοχείο στο κέντρο της πόλης, περιμένοντας τη γερμανική κυβέρνηση να πάρει τον ίδιο, τη σύζυγό του και περίπου 90 άλλους Γερμανούς πολίτες από την Ουχάν.
Στην πασίγνωστη πλέον πόλη, η απαγόρευση των μεταφορών από την κυβέρνηση και η απαγόρευση της κυκλοφορίας ήταν εξαιρετικά αποτελεσματικές. Όλοι οι δρόμοι είναι έρημοι. Την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, πολλοί κάτοικοι από τα παράθυρά τους ή τα μπαλκόνια τους, τραγουδούσαν τον εθνικό ύμνο και φώναζαν λόγια ενθάρρυνσης. «Κράτα γερά Ουχάν!» φώναζαν.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Γενικός Διευθυντής του ΠΟΥ επαίνεσε τους Κινέζους ηγέτες για την πειθαρχία τους, παρόλο που οι επαγγελματίες του ιατρικού τομέα και οι κάτοικοι είναι οι πιο πειθαρχημένοι.
Ο Σι Τζιπίνγκ, δεν είχε κανένα πρόβλημα να δεχτεί τον έπαινο για τη δέσμευσή του στην καταπολέμηση του ιού. Ήταν ευπρόσδεκτη ενίσχυση για το Πεκίνο. Μπορεί να ακούγεται περίεργο, αλλά αυτή η κρίση παρέχει μια χρήσιμη ευκαιρία για την κινεζική κυβέρνηση να εμπεδώσει τους κανόνες της. Σαν να λένε: «Εσείς στη Δύση μπορεί να αποκαλείτε τα μέτρα μας δρακόντεια, εμείς τα ονομάζουμε αποτελεσματικά».
Στην πραγματικότητα, αυτό που ζητά η Κίνα από το λαό της είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς σε οποιαδήποτε άλλη χώρα. Για τους Ευρωπαίους, μπορεί να θυμίζει κάποια κινηματογραφική ταινία για μια φυσική καταστροφή. Περισσότεροι από 50 εκατομμύρια άνθρωποι είναι παγιδευμένοι σε καραντίνα στην επαρχία Χουμπέι. Αυτό είναι κάτι περισσότερο από ολόκληρο τον πληθυσμό της Ισπανίας.
«Θα ξεπεράσουμε σίγουρα αυτή την ασθένεια, όσο η πολιτική μας εφαρμόζεται με ακρίβεια» δήλωσε ο Κινέζος πρόεδρος. Τα λόγια του ενέπνεαν εμπιστοσύνη, αλλά ήταν επίσης μια προειδοποίηση. Εάν η συγκράτηση δεν επιτευχθεί γρήγορα, θα σημαίνει, ότι κάποιοι δεν εφαρμόζουν επαρκώς τις οδηγίες από το Πεκίνο.
Μια κούρσα ενάντια στο ρολόι
Την περασμένη εβδομάδα, μετά την εξάπλωση του ιού σε 24 χώρες, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας κήρυξε διεθνή έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία. Το κύριο μέλημα του ΠΟΥ αυτή τη στιγμή είναι, ότι ο ιός θα μπορούσε να εξαπλωθεί σε χώρες, που δεν διαθέτουν καλές υπηρεσίες υγείας. Ωστόσο, ο οργανισμός δεν ζήτησε περαιτέρω ταξιδιωτικούς περιορισμούς. Αντ΄ αυτού, ζήτησε την ταχεία ανάπτυξη εμβολίων και φαρμάκων. Οι ερευνητές σε όλο τον κόσμο αγωνίζονται ενάντια στο ρολόϊ, για να βρουν ένα εμβόλιο. Αλλά θα χρειαστεί χρόνος - τουλάχιστον τρεις μήνες για να ξεκινήσουν οι ανθρώπινοι έλεγχοι για οποιοδήποτε εμβόλιο.
Κανένα φάρμακο δεν έχει αποδειχθεί ακόμα αποτελεσματικό κατά του ιού. Που σημαίνει, ότι αν ο ιός εξαπλωθεί ανεξέλεγκτα, ο κόσμος θα έχει λίγα μέσα για να προστατευθεί και το αποτέλεσμα θα είναι πολύ περισσότερες μολύνσεις και θάνατοι από ότι φαίνεται μέχρι τώρα. Αυτό που είναι ιδιαίτερα ανησυχητικό, είναι ότι δεν είναι ακόμη σαφές στους επιστήμονες και τους γιατρούς, πόσο μεταδοτικός ή πόσο θανατηφόρος είναι ο νέος παθογόνος παράγοντας.
«Είναι εξαιρετικά δύσκολο να κάνουμε αξιόπιστες προβλέψεις για έναν ιό που μόλις πρόσφατα εμφανίστηκε στον ανθρώπινο πληθυσμό» εξηγεί ο David Heymann, ο οποίος βοήθησε στην καταπολέμηση της επιδημίας SARS για τον ΠΟΥ το 2003. Η τεχνολογία μπορεί να βοηθήσει μόνο στον προσδιορισμό των χαρακτηριστικών του ιού. Επομένως, οι επιδημιολόγοι επικεντρώνονται τώρα στην προσεκτική μελέτη των αποκαλούμενων ομάδων ασθενών, προσπαθώντας να μάθουν πώς αυτές οι μεμονωμένες περιπτώσεις συσχετίζονται μεταξύ τους.
Ίσως η απλή έκθεση σε ένα άτομο που δεν φαίνεται να είναι πολύ άρρωστο ή σε ένα άτομο που φαίνεται ότι έχει ανακτηθεί πλήρως, είναι αρκετό για να μολυνθεί - καθιστώντας δύσκολη την πρόληψη της παγκόσμιας εξάπλωσης του 2019-nCoV.
Ο Lee Hyuk Min, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Ιατρικής Yonsei στη Νότια Κορέα, επισημαίνει μια άλλη πτυχή. «Δεν θέλω να παράσχω καμία εκτίμηση, για το πόσα άτομα μπορεί να μολυνθούν», λέει, «αλλά αυτό το ξέσπασμα μπορεί να διαρκέσει αρκετούς μήνες». Φοβάται, ότι ο ιός θα μπορούσε να εξαπλωθεί ως απαρατήρητος για μεγάλο χρονικό διάστημα και να προκαλέσει σημαντικές βλάβες, στις αναπτυσσόμενες και τις αναδυόμενες χώρες.
Αλλά ακόμα κι αν προκύψει μια πανδημία, αυτό δεν θα ήταν αυτόματα καταστροφικό, επειδή η θνησιμότητα συχνά υπερεκτιμάται στην αρχή των επιδημιών. Οι δημόσιες αρχές υγείας υπολογίζουν επί του παρόντος ένα ποσοστό θνησιμότητας μεταξύ 2 και 4% για τους κοροναϊούς, σε σύγκριση με το 10% περίπου για το SARS και το 35% για το MERS (αναπνευστικό σύνδρομο στη Μέση Ανατολή που εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 2012).
Φόβοι νέας οικονομικής κρίσης
Στις αρχές της περασμένης εβδομάδας, οι διεθνείς χρηματοπιστωτικές αγορές εμφανίστηκαν πιο νευρικές. Ο σημαντικότερος χρηματιστηριακός δείκτης της Κίνας, έχασε σχεδόν το 5% της αξίας του μέσα σε λίγες μέρες, οι τιμές των μετοχών σε πολλές χώρες βυθίστηκαν. Στη συνέχεια, ο δείκτης υποχώρησε και πάλι κατά 7,7%, τη χειρότερη ημέρα από το 2015. Παράλληλα, αυξήθηκε η αξία όλων των περιουσιακών στοιχείων που διαπραγματεύθηκαν στο χρηματιστήριο με την «ασφαλή» ετικέτα: χρυσός, αμερικανικά ομόλογα, γερμανικά ομόλογα.
Στην πανδημία SARS του 2002 και του 2003 η παγκόσμια ανάπτυξη μειώθηκε κατά περίπου 1%. Οι οικονομολόγοι εκτιμούν, ότι το κόστος αυτήν τη φορά θα μπορούσε να είναι ακόμη υψηλότερο, δεδομένης της ταχύτητας με την οποία εξαπλώνεται ο παθογόνος παράγοντας και λόγω του αυξημένου βάρους της χώρας στην παγκόσμια οικονομία.
Η Κίνα έχει γίνει ο κύριος εμπορικός εταίρος των ΗΠΑ, της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των περισσότερων ασιατικών γειτόνων της και είναι υπεύθυνη για το ένα τρίτο περίπου της παγκόσμιας οικονομικής ανάπτυξης. Ως εκ τούτου, οι οικονομικές συνέπειες θα είναι αναλογικά μεγάλες, εάν η κυβέρνηση του Πεκίνου σφραγίσει ολόκληρες περιοχές, περιορίσει περαιτέρω τα ταξίδια, εμποδίσει την κυκλοφορία αγαθών και επεκτείνει σχολικές ή εργασιακές διακοπές. Οι αποφάσεις μπορεί να εφαρμοστούν μόνο σε περιφερειακό επίπεδο, αλλά οι επιπτώσεις τους θα γίνουν αισθητές ως ντόμινο παντού.
Στο χειρότερο σενάριο, η επιδημία του κοροναϊού θα μπορούσε να οδηγήσει σε παγκόσμια οικονομική ύφεση, προειδοποιεί ο Αμερικανός οικονομολόγος Stephen Roach, ο οποίος πέρασε χρόνια στο Χονγκ Κονγκ, στο υποκατάστημα της τράπεζας επενδύσεων Morgan Stanley. Υποστηρίζει, ότι ο κίνδυνος αυτός είναι ακόμη μεγαλύτερος, διότι η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται ήδη σε πτώση λόγω των πολλών εμπορικών συγκρούσεων και πολιτικών κρίσεων.
Στην πραγματικότητα, πολλές βιομηχανίες υφίστανται ήδη σημαντικές απώλειες, ακόμη και αν το Πεκίνο καταφέρει να βγει γρήγορα από την κρίση. Στην τουριστική βιομηχανία, για παράδειγμα, οι τουριστικοί πράκτορες, οι ιδιοκτήτες ξενοδοχείων και οι αεροπορικές εταιρείες αναμένουν τεράστιες πτώσεις επειδή, σε πολλά μέρη, η μεσαία τάξη της Κίνας αποτελεί ένα μεγάλο μέρος της πελατείας.
Ο ιός θα μπορούσε επίσης να επηρεάσει μια βιομηχανία, που ήδη αγωνίζεται εδώ και χρόνια με ολοένα και πιο εκτεταμένες ελλείψεις εφοδιασμού: αυτή των φαρμάκων. Πολλά φάρμακα γενικής χρήσης και τα ενεργά συστατικά τους παρασκευάζονται στην Κίνα. Οσο ταχύτερα και περαιτέρω ο ιός εξαπλώνεται, τόσο μεγαλύτεροι είναι οι φόβοι για μείωση της προσφοράς.
Αυτό που προέχει φυσικά είναι η δημόσια υγεία. Οι άνθρωποι φαίνεται να είναι συγκλονισμένοι από το άγχος. Ο φόβος από την Ουχάν έχει εξαχθεί στον υπόλοιπο κόσμο.
Αν οι εμπειρογνώμονες όπως ο Christian Drosten είναι σωστοί, τότε οι άνθρωποι που έχουν πληγεί περισσότερο, οι άνθρωποι στους οποίους έχει απαγορευτεί να μετακινηθούν κάνουν το σωστό: Περιμένουν. Και κρατούν απόσταση μεταξύ τους. Κάνουν κάτι που ονομάζεται «κοινωνική απομάκρυνση», το αντίθετο της παγκόσμιας δικτύωσης. Είναι ο καλύτερος τρόπος, για να προστατευθούν από τον ιό.
Όσο παράδοξο φαίνεται, αυτό που χρειάζεται για να σωθεί η παγκοσμιοποίηση αυτή τη στιγμή, είναι η απομόνωση.
tvxs.gr
