Φωτεινή Λαμπρίδη
«Η χθεσινή ήταν μια πικρή πρωτομαγιά. Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν προστάτευσε στον βαθμό που επιβαλλόταν τους εργαζομένους, ενώ μπορούσε, αλλά και τους άφησε έκθετους στην εγγενή βία των εργασιακών σχέσεων, έχοντας αποδιαρθρώσει προηγουμένως τις συλλογικές συμβάσεις και τη Διαιτησία», λέει ο Άρης Καζάκος, oμότιμος...
καθηγητής στη Νομική Σχολή Θεσσαλονίκης και εργατολόγος. Διαπιστώνει, πως με τα νέα μέτρα που ανακοίνωσε ο κος Βρούτσης «...οδηγούμαστε σε οριζόντια μείωση μισθών λόγω της μετατροπής της πλήρους σε μερική απασχόληση σε συνδυασμό με τη μερική μόνο αναπλήρωση των μισθολογικών απωλειών των εργαζομένων σε μερική απασχόληση από το κράτος».
Ο καθηγητής προσθέτει ότι ακόμα και αυτοί που θα καταφέρουν να κρατήσουν τις δουλειές τους, θα αναγκαστούν να δεχτούν κι άλλες βλαπτικές μεταβολές των ορών εργασίας. «Στις σημερινές συνθήκες και μέσα στο καλοκαίρι που έρχεται είναι φανερό ότι δεν μπορούν να γίνουν συλλογικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέων συλλογικών συμβάσεων. Έτσι σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχουν καν συλλογικές συμβάσεις για πολλούς εργαζομένους, ενώ δεν θα υπάρχουν ούτε διοικήσεις συνδικάτων» σημειώνει και προβλέπει ότι «...το δόγμα του σοκ φαίνεται να είναι η βασική βιοπολιτική (και όχι μόνο) επιλογή της κυβέρνησης. Γρήγορα ωστόσο η καταστροφική διαχείριση των αναγκών της εργασίας και της οικονομίας από τη Νέα Δημοκρατία θα φέρει στη θέση του φόβου την οργή της κοινωνίας».
Κύριε Καζάκο, τι αλλαγές θα φέρουν τα νέα μέτρα που ανακοίνωσε ο κος Βρούτσης; Θα έχουμε από Δευτέρα οριζόντια μείωση μισθών όπως διαβάζουμε, λόγω της οριζόντιας εφαρμογής του μέτρου της εκ περιτροπής εργασίας;
Αυτό δεν μπορώ να το εκτιμήσω αυτή τη στιγμή πριν τη νομοθέτηση των μέτρων. Αυτό που διαφαίνεται, ωστόσο, είναι, ότι οδηγούμαστε σε οριζόντια μείωση μισθών λόγω της μετατροπής της πλήρους σε μερική απασχόληση σε συνδυασμό με τη μερική μόνο αναπλήρωση των μισθολογικών απωλειών των εργαζομένων σε μερική απασχόληση από το κράτος.
Το ρεπορτάζ «διαπιστώνει», επίθεση στα εργασιακά δικαιώματα με αφορμή την πανδημία. Την ίδια ώρα, τα στοιχεία φαίνονται ανησυχητικά, τόσο για τις επιχειρήσεις που κλείνουν όσο και σε σχέση με τον αριθμό των ανέργων. Ποια είναι η δική σας εικόνα;
Η δική μου εικόνα πάει λίγο πιο πίσω, όταν η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ξεκίνησε καταργώντας νομοθετικά μέτρα της κυβέρνησης του ΣΥΡΙΖΑ, που και η ίδια η ΝΔ είχε ψηφίσει στη Βουλή, εννοώ τη νομοθετική επιταγή, κάθε απόλυση να στηρίζεται σε βάσιμο λόγο, τη νομοθέτηση της συνευθύνης για την πληρωμή του προσωπικού εργολάβων και υπεργολάβων κ.ά. Ωστόσο, τα θεσμικά αντίβαρα υπέρ της εργασίας δέχθηκαν ένα, κυριολεκτικά, καίριο πλήγμα από την παρούσα κυβερνητική πλειοψηφία με τον νόμο 4635/2019, που εισήγαγε στο δίκαιο των συλλογικών συμβάσεων ένα γενικευμένο καθεστώς εξαιρέσεων και ακρωτηρίασε το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία του ΟΜΕΔ.
Πρόκειται για ένα νομοθέτημα χτυπητής ανομίας, αν λάβετε υπόψη σας, ότι με αυτό καταλύεται ένα ολόκληρο καθεστώς λειτουργίας των συλλογικών συμβάσεων και πλήττεται στον πυρήνα του το δικαίωμα μονομερούς προσφυγής στη Διαιτησία, το οποίο κατά την Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας 2307/2014 θεμελιώνεται στο ίδιο το Σύνταγμα. Σ΄ αυτό το περιβάλλον κατάλυσης θεσμών κοινωνικής ισορροπίας, έρχεται τώρα η περαιτέρω αποδόμηση της υπόστασης και του περιεχομένου των εργασιακών σχέσεων. Ας μη ξεχνάμε, ότι η κατάλυση των βασικών θεσμών κοινωνικής δικαιοσύνης έγινε με την άτυπη νομοθετική πρωτοβουλία του ΣΕΒ, που του παραχώρησε η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας. Μάλιστα ο κ. Μητσοτάκης δεν αρκέστηκε σ΄ αυτό, αλλά παραχώρησε σε κορυφαίο εκπρόσωπο του ΣΕΒ θέση στον σκληρό πυρήνα της εξουσίας, στο Μέγαρο Μαξίμου, θέση υφυπουργού παρά τω πρωθυπουργώ. Ωραίο πολίτευμα αλήθεια!
Σε ότι αφορά την περαιτέρω αποδόμηση των εργασιακών σχέσεων στον καιρό της πανδημίας και την ανεξέλεγκτη αύξηση της ανεργίας, η άμεση εμπειρία μας αλλά και όλοι οι διαθέσιμοι δείκτες, όσο και να δυσπιστεί κανείς γι΄ αυτούς, συνθέτουν μια εικόνα εξαιρετικά βίαιης ανατροπής. Αυτή η βίαιη ανατροπή στις εργασιακές σχέσεις που εντάθηκε λίγο πριν μπει η Άνοιξη, ασφαλώς θα ενταθεί ακόμη περισσότερο στη συνέχεια ελλείψει πλέον θεσμικών οχυρώσεων και με τη γενικότερη συνδρομή των ενεργειών, πράξεων και των παραλείψεων, της κυβέρνησης της Νέας Δημοκρατίας. Απολύσεις, εξαναγκασμός σε παραιτήσεις, αναγκαστικές άδειες χωρίς αποδοχές, αναγκαστικές άδειες αναψυχής, μειώσεις μισθών, εκβιαστική επιστροφή δώρου Πάσχα, μετατροπή της πλήρους σε μερική απασχόληση, αναγκαστική τηλεργασία χωρίς καμιά εγγύηση και συνολικά βίαιη βλαπτική μεταβολή των όρων εργασίας, ακόμη και μίζες εργοδοτών στα 800άρια της ειδικής αποζημίωσης, ο κατάλογος των επιθέσεων κατά της εργασίας εμπλουτίζεται κάθε μέρα. Όλα αυτά αλλά και η μεγάλη αύξηση της ανεργίας και του «μαύρου (αόρατου) πρεκαριάτου», όπως και η διαρκώς εντεινόμενη εργολαβοποίηση θα συμπιέσουν ακόμη περισσότερο, αν δεν την αποσυνθέσουν, αυτό που συνηθίσαμε να αποκαλούμε «κανονικότητα» στην εργασία, έστω και αν αυτή βρισκόταν μακριά από τις ανάγκες της κοινωνίας. Όσοι θα καταφέρουν να κρατήσουν τις δουλειές τους, θα εξαναγκαστούν να δεχθούν και άλλες βλαπτικές μεταβολές των όρων εργασίας τους υπό την απειλή της απόλυσης / ανεργίας κι αυτό θα τείνει να εξαρθρώσει τις ήδη κατακερματισμένες συνδικαλιστικές ελευθερίες, ακριβώς τη στιγμή που η άσκησή τους θα είναι ζωτικής σημασίας για όλους μας.
Τα στοιχεία των συνδικαλιστικών φορέων λένε ότι το 30% όσων βρέθηκαν εκτός εργασίας, κινδυνεύουν να μην έχουν δουλειά να επιστρέψουν, όταν επανεκκινήσει το σύνολο της δραστηριότητας. Είναι πραγματικό αυτό το ποσοστό και τι προβλέπεται για το άμεσο μέλλον;
Δεν πρόκειται μόνο για την καταστροφή των θέσεων εργασίας στις επιχειρήσεις που έχουν πληγεί άμεσα από την καραντίνα λόγω της πανδημίας. Οι εξελίξεις θα είναι καταιγιστικές και στην περιφέρεια αυτών των επιχειρήσεων, κυριότατα στις επιχειρήσεις των προμηθευτών τους, στις οποίες θα προκληθούν αλυσιδωτά απολύσεις αλλά και βλαπτικές μεταβολές των όρων εργασίας.
Διαβάζουμε ότι το σχέδιο που έχει έτοιμο το υπ. Εργασίας, είναι επί της ουσίας η υιοθέτηση της γνωστής πρότασης του ΣΕΒ για εκ περιτροπής εργασία και αντίστοιχη καταβολή του μισού μισθού από τους εργοδότες. Πιστεύετε, ότι είναι προ των πυλών ένα τέτοιο ενδεχόμενο;
Είναι κυριολεκτικά αστείο. Δεν εννοώ βέβαια την αναπλήρωση των απωλειών, που πρέπει σ΄ αυτή τη φάση να είναι η πληρέστερη δυνατή, γιατί αν αφήσεις τη φωτιά να απλωθεί, θα σε κατακάψει αργότερα. Αναφέρομαι στην άκριτη μεταφορά ξένων προτύπων, εδώ του γερμανικού μοντέλου, όπου υπάρχει ισχυρή προνοιακή πλαισίωση των λαμβανόμενων μέτρων, τα οποία επιπλέον λειτουργούν σε μια εντελώς διαφορετική, δυναμική, αγορά εργασίας. Στην Ελλάδα βέβαια, όπου οι προνοιακοί μηχανισμοί είναι υποτυπώδεις και η ανεργία τείνει και πάλι να γίνει εφιαλτική, οι ανάγκες στήριξης των εργαζομένων είναι πολύ μεγαλύτερες. Γι΄ αυτή την άκριτη αντιγραφή ξένων προτύπων ισχύει απολύτως η σκωπτική παρατήρηση, ότι «η βέλτιστη πρακτική στο Λονδίνο να κινούνται τα αυτοκίνητα στην αριστερή πλευρά του δρόμου δεν είναι βέλτιστη στη Νέα Υόρκη…».
Μιλώντας στο tvxs.gr εκπρόσωποι συνδικαλιστικών φορέων, κυρίως από τον χώρο του τουρισμού, επεσήμαναν την τρομακτική υποβάθμιση του ΣΕΠΕ λέγοντας πως δεν ελέγχονται πλέον στην ουσία οι εργοδότες. Ισχύει;
Η υποβάθμιση του ΣΕΠΕ από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας ήταν το δεύτερο βήμα, πρώτο βήμα ήταν η απαξίωσή του από τον ίδιο τον κ. Μητσοτάκη, που υποσχόταν προεκλογικά σε επιχειρηματίες απαλλαγή τους από ενοχλητικούς ελέγχους.
Κατά πόσο προστάτευσε κατά τη γνώμη σας η πολιτεία τους εργαζόμενους σε αυτή την κρίση; Τι θα μπορούσε να κάνει ώστε να υπάρχει μεγαλύτερο δίχτυ ασφαλείας;
Η κυβέρνηση όχι μόνο δεν προστάτευσε στον βαθμό που επιβαλλόταν τους εργαζομένους, αλλά και τους άφησε έκθετους στην εγγενή βία των εργασιακών σχέσεων, έχοντας αποδιαρθρώσει προηγουμένως τις συλλογικές συμβάσεις και τη Διαιτησία με τον νόμο 4635/2019 και αρνούμενη τώρα να παρατείνει με νόμο τουλάχιστον για ένα εξάμηνο την ισχύ όσων συλλογικών συμβάσεων έληξαν ή λήγουν. Στις σημερινές συνθήκες και μέσα στο καλοκαίρι που έρχεται, είναι φανερό, ότι δεν μπορούν να γίνουν συλλογικές διαπραγματεύσεις για τη σύναψη νέων συλλογικών συμβάσεων. Έτσι σε λίγο καιρό δεν θα υπάρχουν καν συλλογικές συμβάσεις για πολλούς – πολλούς εργαζομένους, ενώ δεν θα υπάρχουν ούτε διοικήσεις συνδικάτων. Γιατί σε πολλές περιπτώσεις οι θητείες των Διοικητικών Συμβουλίων λήγουν ή έχουν ήδη λήξει και, φυσικά, δεν είναι δυνατή η σύγκληση Γενικών Συνελεύσεων για την εκλογή νέων οργάνων.
Θέλετε κι άλλο δείγμα; Ο υπουργός εργασίας αρνείται και αυτό το στοιχειώδες, να επεκτείνει την ισχύ της κλαδικής συλλογικής σύμβασης στον επισιτισμό.
Θέλετε κι άλλα δείγματα;
α) Η κυβέρνηση όφειλε να ακυρώσει με νόμο όλες τις απολύσεις και τις «συναινετικές» λύσεις συμβάσεων εργασίας, καθώς και όλες τις βλαπτικές μεταβολές των όρων εργασίας, τουλάχιστον όσες έγιναν μέσα στην ύποπτη περίοδο από την 1η Μαρτίου και εξής ή για όσους εργαζομένους ενέταξε στο πρόγραμμα της ειδικής αποζημίωσης των 800 Ευρώ.
β) Η κυβέρνηση είχε και έχει τη δυνατότητα να εξαρτήσει την εφαρμογή των μέτρων στήριξης των επιχειρήσεων από την τήρηση κοινωνικών ρητρών, με την επιβολή υποχρέωσης π.χ. να μη γίνουν απολύσεις, βλαπτικές μεταβολές κ.ο.κ.
γ) Υπάρχει επίσης η επιλογή να θεσπιστεί δικαίωμα προαίρεσης απολυμένων ή εργαζομένων που υπέστησαν απώλειες, «συμφωνημένες» ή δυνάμει διευθυντικού δικαιώματος, δικαίωμα δηλαδή να επιστρέψουν στην εργασία τους ή στην προηγούμενη κατάσταση, αν ο εργοδότης πρόκειται να κάνει προσλήψεις ή αρχίσει να επανέρχεται στην προηγούμενη κατάσταση, αντίστοιχα.
Όπως βλέπετε, αποτελεσματικά μέτρα προστασίας υπάρχουν και το ερώτημα είναι, αν μπορεί να τα λάβει μια κυβέρνηση, που θεωρεί, για παράδειγμα, ότι οι συλλογικές συμβάσεις εργασίας αποτελούν ιδεοληψία της Αριστεράς. Σε μια κατάσταση ανάγκης, όπως η σημερινή, η ανάγκη του δικαίου είναι ακόμη πιο μεγάλη. Η κυβέρνηση θεωρεί προφανώς, ότι το δίκαιο της ανάγκης κινείται σε ένα χώρο χωρίς καθόλου δίκαιο.
Ασπάζεστε την άποψη ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη οδεύει ακάθεκτη με δόγμα του σοκ στα εργασιακά με άλλοθι την πανδημία;
Έτσι φαίνεται. Η κυβέρνηση διαχειρίζεται τον διάχυτο φόβο των ανθρώπων λόγω της πανδημίας, οι οποίοι σε συνθήκες όπως οι σημερινές συσπειρώνονται γύρω από τον κυβερνήτη, όπως το ποίμνιο γύρω από τον ποιμένα ή γύρω από τον ποιμενικό σκύλο. Ξέρετε, στους ανθρώπους λειτουργούν (σε συνθήκες όπως οι σημερινές) μηχανισμοί, που μοιάζουν με αυτούς που δημιουργούν το σύνδρομο της Στοκχόλμης. Γι αυτό ναι, το δόγμα του σοκ φαίνεται να είναι η βασική βιοπολιτική (και όχι μόνο) επιλογή της κυβέρνησης. Γρήγορα, ωστόσο, η καταστροφική διαχείριση των αναγκών της εργασίας και της οικονομίας από τη Νέα Δημοκρατία θα φέρει στη θέση του φόβου, την οργή της κοινωνίας.
Κλείνοντας να πω ότι η χθεσινή, ήταν μια πικρή Πρωτομαγιά. Να θυμίσω, ότι οι εργαζόμενοι και οι μεγάλες κοινωνικές πλειοψηφίες κατάφεραν στο παρελθόν πράγματα, που στον καιρό τους φαίνονταν αδύνατα: Προστασία των συνδικαλιστικών ελευθεριών (συνδικάτα, συλλογικές συμβάσεις, απεργία), κοινωνική ασφάλιση, πληρωμένη άδεια αναψυχής και περιορισμό του χρόνου εργασίας…
Να θυμόμαστε, ότι στα Συντάγματα υπάρχει μεγάλο απόθεμα δικαιοσύνης που επιβάλλεται να το κάνουμε πράξη (Ζαν Ζιγκλέρ), απόθεμα που αποθησαύρισαν οι κοινωνίες με σκληρούς, συχνά αιματηρούς, αγώνες. Να θυμόμαστε, επίσης, ότι πριν τα Συντάγματα και τους νόμους ήταν η αλληλεγγύη, που έφερε τις κατακτήσεις κοινωνικής δικαιοσύνης.
ΠΗΓΗ: tvxs.gr
