Του Πέτρου Θ. Θωμαϊδη
Είναι ΑΛΛΟ η δια συγχρωτισμού των μετεχόντων συνάθροιση (που έχει απαγορευθεί ή, για να λεχθεί ακριβέστερα, έχει ως δικαίωμα ανασταλεί) και ΑΛΛΟ η Μετάληψη του Σώματος και του Αίματος...
του Χριστού, δηλαδή η Θεία Κοινωνία (που από καμμιά ΚΥΑ δεν έχει-ούτε θα μπορούσε να έχει-απαγορευθεί).
Συνεπώς, για να μιλήσουμε (μόνο) νομικά, το ζητούμενο είναι αν η περίπτωση μετάληψης από έναν ή δύο, μεμονωμένα, πιστούς και μάλιστα εκτός Θείας Λειτουργίας, πολλώ μάλλον εκτός Ναού, συνιστά «συνάθροιση» υπό τη νομική έννοια και μάλιστα με το επιπρόσθετο, όπως προειπώθηκε ,στοιχείο του «συγχρωτισμού», το οποίο «εξανάγκασε» το Νομοθέτη να διατάξει την αναστολή της άσκησης του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ( η έννοια της συνάθροισης δεν ταυτίζεται οπωσδήποτε με τον συγχρωτισμό και ούτε κατ’ ανάγκην συμβαίνει κάθε φορά που συναθροιζόμαστε να συγχρωτιζόμαστε, ήτοι να είναι ο ένας κολλητά με τον άλλο-οι τωρινές πάντως απαγορεύσεις/αναστολές τον συγχρωτισμό είχαν ως στόχευση και όχι τη συνάθροιση αυτή καθ’εαυτήν.
Άλλωστε το προστατευόμενο αγαθό είναι η δημόσια υγεία – εξ ου και το επιπρόσθετο στοιχείο του συγχρωτισμού –και όχι, για παράδειγμα, η δημόσια τάξη και ασφάλεια).
Το ισχύον Σύνταγμα δεν δίνει στο άρθρο 11 ορισμό της συνάθροισης θεωρώντας την έννοια της ορισμένη είτε από την επιστήμη είτε από τη νομολογία είτε από τη νομοθεσία. Κατά τον Σαρίπολο «συνάθροισις είναι συνέλευσις πολλών προσώπων, προσωρινώς πάντοτε και άνευ ιδρύσεως νομικού τίνος δεσμού μεταξύ αυτών, όπως ακούσωσι ρήτορος τίνος ή προς κοινήν ιδίως συζήτησιν υποθέσεων τινών, ή προς κοινήν εξάσκησιν του δικαιώματος του αναφέρεσθαι προς τας αρχάς».
Παρόμοιο ορισμό δίνουν και οι Α. Σβώλος-Γ. Βλάχος κατά τους οποίους: «συνάθροισις είναι η σκόπιμας κατ’ αρχήν και όχι τυχαία, προσωρινή επί το αυτό συνάντησις αξιόλογου αριθμού προσώπων, προς έκφρασιν ή ακρόασιν ανακοινώσεως ή γνώμης επί ορισμένου θέματος, ή προς διαδήλωσιν φρονημάτων ή αιτημάτων οποιουδήποτε χαρακτήρος, ή προς λήψιν από κοινού αποφάσεων, ή προς από κοινού άσκησιν του δικαιώματος του αναφέρεσθαι». Ορισμό της συνάθροισης βρίσκουμε επίσης τόσο στον Κανονισμό Χωροφυλακής του 1918 όσο και στον Κανονισμό Υπηρεσίας Χωροφυλακής του 1958. Ειδικότερα, κατά το άρθρο 158 του πρώτου Κανονισμού, «συνάθροισις θεωρείται η συγκέντρωσις πολλών επί το αυτό, μετά από προηγούμενην συνεννόησιν προς σύσκεψιν, λήψιν αποφάσεων και κοινήν ενέργειαν». Παράλληλα, σύμφωνα με το άρθρο 294, παράγραφος 1 του δεύτερου Κανονισμού, «συνάθροισις θεωρείται η συγκέντρωσις πολλών επί το αυτό, μετά από προηγούμενην συνεννόησιν, προς λήψιν αποφάσεως και κοινήν ενέργειαν».
Με βάση τους παραπάνω ορισμούς(πάντως, αν και υποστηρίζεται και η αντίθετη άποψη, οι λεγόμενες θρησκευτικές συναθροίσεις –συνάξεις θεωρείται ότι δεν υπάγονται στην έννοια της συνάθροισης, αλλά συνιστούν πράξεις λατρείας και γι’αυτό εντάσσονται στο άρθρο 13 του Συντάγματος περί ελευθερίας της θρησκευτικής συνείδησης και ακώλυτης άσκησης της λατρείας και όχι στο άρθρο 11), ένα από τα κύρια στοιχεία της έννοιας της συνάθροισης είναι η συνάντηση περισσότερων ατόμων.
Η συνάντηση περισσότερων ατόμων αποτελεί το οντολογικό στοιχείο της συνάθροισης (corpus). Δεν νοείται συνάθροιση με την παρουσία ενός μόνο προσώπου.
Ο αριθμός των συναθροισμένων πρέπει απαραίτητα να είναι μεγαλύτερος.
Και ναι μεν για τον ελάχιστο απαιτούμενο αριθμό ατόμων έχουν διατυπωθεί διάφορες απόψεις (δύο κατά μία, τρία κατά άλλη, περισσότερα από όσα απαιτούνται για τη σύσταση σωματείου, δηλαδή 21,κατά μία τρίτη),εδώ όμως αυτό που προέχει ως κριτήριο στοιχειοθετήσεως της παραβάσεως των σχετικών ΚΥΑ δεν είναι ο αριθμός των τυχόν συναθροιζομένων, αλλά ο συγχρωτισμός αυτών, έστω ως επαπειλούμενο ενδεχόμενο(αναφορικά με τον αριθμό, οι δύο πρώτες από τις παραπάνω απόψεις εκκινούν από το σκοπό προστασίας του δικαιώματος του συνέρχεσθαι ακόμη και όταν οι συναθροιζόμενοι είναι ελάχιστοι και άρα είναι υπέρ των συναθροίσεων.
Από την άλλη, όταν ο Νομοθέτης κάνει τώρα λόγο για 1 άτομο ανά 10 ή 15 τ.μ χώρο, καταλαβαίνουμε ότι δεν υιοθετεί ως συνάθροιση τα 2 ή τα 3 άτομα, αλλά τα πολύ περισσότερα)
Σε κάθε περίπτωση, αν ένας Ιερέας κοινωνεί ένα παιδάκι έξω από την πόρτα ενός Ναού, αυτό ούτε συνάθροιση μπορεί να θεωρηθεί, ούτε, πολλώ μάλλον,συγχρωτισμός.
Αλλά και η τυχόν μετάληψη κατά τη διάρκεια μιας Θείας Λειτουργίας από τον ψάλτη ή το νεωκόρο(γιατί δηλαδή ο ψάλτης ή ο νεωκόρος απαγορεύεται να κοινωνούν;) επίσης δεν μπορεί να θεωρηθεί συνάθροιση ή συγχρωτισμός.
Και αν εκτός από τον ψάλτη ή το νεωκόρο κοινωνήσουν και άλλοι κατά τη διάρκεια όμως της τέλεσης μίας Θείας Λειτουργίας (άλλο θέμα βέβαια το αν μέσα σε μία κοινή δοκιμασία δικαιολογούνται «προνομιούχοι» που με τον έναν ή τον άλλο τρόπο μπορούν να κοινωνούν, ενώ οι πνευματικοί αδελφοί τους δεν μπορούν);
Τότε θα πρέπει να χρησιμοποιήσουμε το κριτήριο όχι της «ψιλής» συνάθροισης δηλαδή μόνο το ποσοτικό/αριθμητικό περί των συναθροιζομένων, αλλά αυτό του προκληθέντος ή και επαπειληθέντος (εφόσον δεν είχαν εκ των προτέρων ληφθεί τα δέοντα μέτρα) συγχρωτισμού(και γι’αυτό το ζήτημα περί της παραβιάσεως ή μη της συνταγματικής αρχής της αναλογικότητας με την καθολική και απόλυτη απαγόρευση, ανεξαρτήτως του παράγοντα του συγχρωτισμού, των λατρευτικών συνάξεων παραμένει, και δεν είναι το μόνο, ανοικτό και επίδικο).
Και ενδεχομένως σε μια τέτοια περίπτωση να μπορεί να διατυπωθούν διαφορετικές κρίσεις, ωστόσο, και πάλι, το ζήτημα είναι νομικά άσχετο με τη Θεία Κοινωνία.
Προς τι λοιπόν όλος αυτός ο προχθεσινός (κοινώνησε ένα παιδάκι έξω από την πόρτα ενός Ναού στο Κουκάκι ή κοινώνησε ο Κερκύρας κάποιους 2-3 αυτοδιοικητικούς που παρίσταντο κατά την εορτή της επετείου διάσωσης της Κέρκυρας από τον Άγιο Σπυρίδωνα κατά την ενσκήψασα το 1630 πανώλη…)«ξεσηκωμός» μερικών για τη Θεία Κοινωνία; Υπήρξε συνάθροιση και μάλιστα με συγχρωτισμό, είτε προκληθέντα είτε απειληθέντα;
Γιατί, σ΄αυτό, δηλαδή στο συγχρωτισμό, αφορούν οι ΚΥΑ και όχι στη Θεία Κοινωνία.
Και λυπάμαι που θα το πω, αλλά φαίνεται σαν κάποιοι(ή και αυτοί που από κεκτημένη ταχύτητα μιμητισμού τους αντιγράφουν άκριτα), νομίζοντας την Εκκλησία πληγωμένη από τα τεκταινόμενα και τα διαδιδόμενα(βέβαια και το σώμα του σταυρωθέντος Χριστού ήταν καταπληγωμένο-κατάστικτο τοις μώλωψι-συγχρόνως όμως ήταν και πανσθενουργόν,δηλαδή παντοδύναμο και με αυτό νίκησε το θάνατο, όπως λέει το τροπάριο),πέφτουν σαν τις «ύαινες» να την πλήξουν εκεί που εικάζουν ότι την «πονά» περισσότερο, δηλαδή στη Θεία Ευχαριστία.
Ταιριάζει στην περίπτωση αυτή κάτι που λέγεται σ’έναν ύμνο της ακολουθίας της Μεγάλης Πέμπτης:« Ἐκύκλωσαν κύνες ὡσεὶ πολλοί, ἐκρότησαν, Ἄναξ, σιαγόνα σὴν ῥαπισμῷ, ἠρώτων σε, σοῦ δέ, ψευδῆ κατεμαρτύρουν, καὶ πάντα ὑπομείνας, ἅπαντας ἔσωσας»,δηλαδή «σαν τα σκυλιά σε κύκλωσαν πολλοί, σε χτύπησαν στο πρόσωπο και σε ρωτούσαν, Βασιλιά, και ψεύτικες κατηγορίες εις βάρος σου κατάγγελναν,μα εσύ τα πάντα υπομένοντας, όλους μας έσωσες».Και ας κρατήσουμε αυτό το «και πάντα υπομείνας, άπαντας έσωσας».
