Νικόλ Λειβαδάρη
O Γιώργος Παπανδρέου φέρεται να είναι ο πολιτικός, που επί πρωθυπουργίας του έφερε την Αθήνα και την Άγκυρα πιο κοντά από ποτέ άλλοτε στη Χάγη.
Σύμφωνα με τα αρχεία των Wikileaks που είχε αποκαλύψει η «Καθημερινή», λίγες μόνον μέρες μετά την εκλογή του, στις...
9 Οκτωβρίου του 2009, ο Γιώργος Παπανδρέου στη συνάντησή του στην Κωνσταντινούπολη με τον Ταγίπ Ερντογάν του είχε προτείνει ευθέως την προσφυγή στη Χάγη.
Το σχετικό τηλεγράφημα, το οποίο υπογράφει ο τότε ο Αμερικανός πρέσβης στην Αθήνα Ντάνιελ Σπέκχαρντ, εμφανίζει τον Γιώργο Παπανδρέου να λέει σ’ εκείνη τη συνάντηση στον Ερντογάν: «Εάν θέλετε τα νησιά μας, δεν πρόκειται ποτέ να βρούμε λύση. Αλλά, εάν το ενδιαφέρον της Τουρκίας είναι, να αποκτήσει πρόσβαση στα διεθνή ύδατα, στον εναέριο χώρο, στην υφαλοκρηπίδα και τις πλουτοπαραγωγικές πηγές, αυτά τα θέματα μπορούν να λυθούν». «Ο Παπανδρέου», συνέχιζε ο Σπέκχαρντ, «πιστεύει, ότι θα πρέπει να φέρουν αυτά τα θέματα σε ένα τρίτο, ουδέτερο μέρος, όπως η Χάγη, για να αποφασίσει μια δίκαιη λύση, ενώ θα μπορούσαν να διαπραγματευθούν σχεδόν τα πάντα, εκτός της εθνικής κυριαρχίας».
Σύμφωνα με τα ίδια αρχεία, τον ίδιο μήνα ο Ερντογάν είχε στείλει επιστολή στον Έλληνα πρωθυπουργό, με την οποία του ζητούσε τον προσδιορισμό καταληκτικής ημερομηνίας για τη διαπραγμάτευση. Την ευθύνη για τις διερευνητικές επαφές ανέλαβαν δύο έμπειροι διπλωμάτες, ο Παύλος Αποστολίδης και ο Φεριντούν Σινιρλίογλου. Τον Μάιο του 2010 ο Ερντογάν ήρθε στην Αθήνα και ένα χρόνο αργότερα, με βάση τα τηλεγραφήματα της αμερικανικής πρεσβείας που περιλαμβάνονται στα Wikileaks, η Τουρκία εμφανιζόταν πρόθυμη να μελετήσει την επιλεκτική επέκταση της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης.
Οι διαπραγματεύσεις προχώρησαν περαιτέρω και, όπως λένε διπλωμάτες με γνώση εκείνης της περιόδου, το καλοκαίρι του 2011 ο Γιώργος Παπανδρέου σχεδίαζε να ανταποδώσει την επίσκεψη Ερντογάν, για να κλείσουν και οι τελευταίες λεπτομέρειες (όμως, τον πρόλαβε η μνημονιακή κρίση και η πτώση της κυβέρνησής του).
Την Τρίτη, ο Γιώργος Παπανδρέου έδειξε ξανά τον δρόμο για τη Χάγη, στην εκδήλωση ακριβώς με αυτό το θέμα που διοργάνωσε το ΕΛΙΑΜΕΠ – την εκδήλωση με τον τίτλο «Μας συμφέρει η Χάγη;» με ομιλητές επίσης τη Ντόρα Μπακογιάννη, τον Γιώργο Κατρούγκαλο και τον καθηγητή Χρήστο Ροζάκη.
Το πρώτο ενδιαφέρον στοιχείο είναι, πως, έστω και από διαφορετική αφετηρία, Γιώργος Παπανδρέου, Ντόρα Μπακογιάννη και Γιώργος Κατρούγκαλος έδωσαν ταυτόσημη και θετική απάντηση στο κρίσιμο ερώτημα, και δήλωσαν πως, παρά την κλιμακούμενη επιθετικότητα Ερντογάν, ο μόνος δρόμος λύσης στα ελληνοτουρκικά περνά από το διεθνές δίκαιο. Το δεύτερο ενδιαφέρον στοιχείο είναι, πως όλοι, παρά τις διπλωματικές διατυπώσεις διαμήνυσαν, πως η όποια λύση θα έχει το τίμημά της και προέτρεψαν σε ειλικρίνεια έναντι της κοινής γνώμης.
«Όσοι ισχυρίζονται, ότι πρέπει να προβούμε σε μονομερείς ή στρατιωτικού τύπου κινήσεις, οφείλουν να αναλογιστούν, ότι και αυτές μπορεί να έχουν δυσανάλογο κόστος ή να οδηγήσουν τη χώρα σε διαπραγματεύσεις υπό πίεση… Τραγικό θα ήταν, εάν μπούμε σε πολεμικές περιπέτειες κατά λάθος ή από επιπόλαιους χειρισμούς και χωρίς καμία προετοιμασία», δήλωσε ο Γιώργος Παπανδρέου καταλήγοντας ότι «η διαδικασία για πιθανή προσφυγή στη Χάγη για υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ μπορεί να είναι επωφελής στο πλαίσιο μιας ευρύτερης πολυδιάστατης στρατηγικής», με την προϋπόθεση ότι η Ελλάδα «θα έχει την πρωτοβουλία των κινήσεων», αλλά και με την επίγνωση ότι «μια προσφυγή στη διεθνή δικαιοσύνη ευνοεί συνήθως ισορροπημένες και όχι μαξιμαλιστικές λύσεις».
«Πρέπει να αρχίσουμε να λέμε και να αντιμετωπίζουμε τα πράγματα όπως είναι. Να μιλάμε με καθαρές κουβέντες», ήταν το παράλληλο μήνυμα της Ντόρας Μπακογιάννη, η οποία τόνισε: «Οι διαφορές μας με την Τουρκία μπορούν να λυθούν μόνο πολιτικά. Δεν θα λυθούν στρατιωτικά. Μια ισχυρή αμυντικά Ελλάδα είναι απαραίτητη προϋπόθεση, για να πετύχουμε στον όποιο διάλογο… Θα είναι μείζον λάθος της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής, εάν περιμένουμε από τρίτους να μας βάλουν να κάτσουμε στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων, διότι τότε θα κάτσουμε αδύναμοι στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων».
Σε αντίστοιχο πλαίσιο κινήθηκε και η τοποθέτηση του πρώην υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Κατρούγκαλου, ο οποίος έκλεισε το βιντεοσκοπημένο μήνυμά του (σημ: δεν παρευρέθη λόγω της εγχείρισης που υποβλήθηκε ύστερα από τον τραυματισμό του) στην εκδήλωση ως εξής: «Η μόνη ρεαλιστική προοπτική επίλυσης της διαφοράς πρέπει να αποδέχεται την ένταξη της άλλης πλευράς στην ενεργειακή εξίσωση της Ανατολικής Μεσογείου, με προϋπόθεση τον σεβασμό των κανόνων του δικαίου της θάλασσας, σε συνδυασμό με αποφασιστική, ενεργητική δική μας πολιτική σε όλα τα επίπεδα, ούτως ώστε η Τουρκία να έχει πλήρη συνείδηση, ότι μόνο έτσι μπορεί να κερδίσει και ότι αντίθετη πολιτική της θα την οδηγήσει σε υποβάθμιση της διεθνούς θέσης της και σε κίνδυνο να αποκλεισθεί εντελώς από τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου».
Το προφανές και από τις τοποθετήσεις των τριών ήταν, πως μπορεί η προσφυγή στην Χάγη να οριοθετείται μόνον στην υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ, είναι όμως δεδομένο, πως σε μια τέτοια περίπτωση στο τραπέζι θα μπουν ντε φάκτο τα ζητήματα των χωρικών υδάτων και μιας μορφής συνεκμετάλλευσης στον ενεργειακό πλούτο της περιοχής.
Και το ερώτημα είναι, το κατά πόσο έχουν ωριμάσει οι πολιτικές συνθήκες ώστε, σε διακομματικό επίπεδο, να ανοίξει μια τέτοια συζήτηση με «καθαρές κουβέντες», όπως ζήτησε η Ντόρα Μπακογιάννη…
ΠΗΓΗ: tvxs.gr
