Του Παύλου Δερμενάκη*
Δεν αποτελεί πλέον «νέο», το γεγονός ότι η κυβέρνηση και οι «βαστάζοι» της, μέσα από μια διαδικασία συνεχούς «κωλοτούμπας», με καταιγιστικούς ρυθμούς και συνοπτικές διαδικασίες εγκρίνουν προαπαιτούμενα και...
μνημονιακές ρυθμίσεις κάθε δεκαπενθήμερο…
Τελευταία πράξη του δράματος για τον ελληνικό λαό, τα 13 προαπαιτούμενα που πρέπει να έχουν συμφωνηθεί και να ψηφιστούν με διαδικασία, πάλι κατεπείγοντος, μέχρι τις 18/12, για να δοθεί η δόση του 1 δισ. ευρώ εντός Δεκεμβρίου 2015. Και μετά από αυτά θα ακολουθήσουν τα νέα προαπαιτούμενα (με κύριο θέμα τη δραστική μείωση συντάξεων), προκειμένου να προχωρήσει η αξιολόγηση από τους δανειστές και πάει λέγοντας…
Ένα από τα βασικά προαπαιτούμενα της παρούσας φάσης αφορά τα θέματα της διαχείρισης των κόκκινων δανείων, κύρια των επιχειρηματικών. Το βασικότερο «αγκάθι» φαίνεται ότι είναι η δυνατότητα πώλησής τους ή όχι στα «κοράκια των αγορών» (τα distress funds). Η κυβέρνηση διαπραγματεύεται, να μην πωληθούν, με τελευταία γραμμή άμυνας να μη δοθούν τα στεγαστικά και τα επιχειρηματικά των μικρομεσαίων επιχειρήσεων. Οι δανειστές απαιτούν, να μην υπάρχουν διακρίσεις, όσον αφορά το τι θα πωληθεί. Το πού θα βρεθεί η τελική τομή, πόσο δηλαδή θα πονέσει από τη μαχαιριά για μία ακόμα φορά η χώρα και ο λαός, θα το δούμε τις επόμενες μέρες. Βέβαια, η «αποτελεσματικότητα» των «κυβερνητικών» «διαπραγματεύσεων» είναι πλέον γνωστή και δεν χρειάζεται σχολιασμό…. Αλλά ας δούμε κάποιες βασικές πλευρές για το θέμα, μια και έχει τεράστιες διαστάσεις:
Για όσους γνωρίζουν το πώς μπορούν να αξιοποιηθούν τα διάφορα χρηματοπιστωτικά εργαλεία, γίνεται κατανοητό, ότι το θέμα πώληση ή μη πώληση μπορεί, από ένα σημείο και μετά, να είναι προσχηματικό η δευτερεύουσας σημασίας. Είναι γνωστό, ότι οι ίδιες οι τράπεζες πουλήθηκαν στους ξένους σε εξευτελιστικές τιμές. Συνεπώς, τα στοιχεία του ενεργητικού των τραπεζών (δάνεια και συναφείς εξασφαλίσεις & υποθήκες) τους ανήκουν μαζί με την τράπεζα. Από τη στιγμή, δε, που έχουν το «μαχαίρι» (ιδιοκτησία τράπεζας) και το «πεπόνι» (άμεση διαχείριση υπό τις εντολές τους των δανείων και των λοιπών στοιχείων του ενεργητικού) είναι μικρότερης σημασίας η απ’ ευθείας πώληση ή μη των δανείων. Στην πράξη, λοιπόν, έχουν πληθώρα εργαλείων για να κερδοσκοπήσουν πάνω στο θέμα, ακόμα και αν δεν θα πουληθούν άμεσα τα δάνεια.
Για να γίνει αυτό κατανοητό, αναφέρουμε ένα μόνο παράδειγμα. Τη μετοχοποίηση μη εξυπηρετούμενων επιχειρηματικών δανείων από τις τράπεζες και την πώληση στη συνέχεια των μετοχών (συνήθως θα είναι το πλειοψηφικό πακέτο της επιχείρησης) στα αρπακτικά, προκειμένου να διαχειριστούν ολόκληρη πλέον την επιχείρηση.
Για τα στεγαστικά, για όσους θυμούνται, ένα πολύ μεγάλο μέρος τους τιτλοποιήθηκε[i] (πουλήθηκε έμμεσα) πριν από την κρίση. Συνεπώς, αυτά τα δάνεια είναι ήδη, στην πράξη, σε ξένα χέρια και συνεπώς δεν μπορούν να ξανά-πουληθούν. Να θυμίσουμε εδώ, το σκάνδαλο με την αντίστοιχη ενέργεια (τιτλοποίηση στεγαστικών δανείων) του Ταμείου Παρακαταθηκών και Δανείων, που έχει δημιουργήσει τεράστια προβλήματα στους 24.400 δανειολήπτες που περιλαμβάνονται σε αυτά, όσον αφορά τη δυνατότητα προσφυγής στην προστασία του νόμου Κατσέλη.
Όπως έχουμε επισημάνει, μαζί με τις τράπεζες «πουλήθηκε» και το σύνολο της Ελληνικής οικονομίας, καθώς οι τράπεζες έχουν στο ενεργητικό τους δάνεια 200 δισ. ευρώ και τις συνδεδεμένες με αυτά εγγυήσεις (επιχειρήσεις, κτίσματα, γη) και το σύνολο του ενεργητικού τους ανέρχεται σε 350 δισ. ευρώ, δηλαδή 2 φορές το ΑΕΠ της χώρας.
Τι περιμένουν τα αρπακτικά να πάρουν από τη διαχείριση των προβληματικών δανείων; Κατ’ αρχήν οι τιμές στις οποίες τα αγοράζουν είναι εξευτελιστικές. Παραδείγματα: α) ένα καταναλωτικό δάνειο χωρίς εξασφαλίσεις πωλείται στο 4%-8% της αξίας του, β) ένα δάνειο με εξασφαλίσεις πωλείται στο 20%-40% της αξίας του, ανάλογα με τις εμπράγματες εγγυήσεις που το συνοδεύουν και τις προβλέψεις που ήδη έχει σχηματίσει η τράπεζα. Φυσικά, όσοι τα αγοράζουν σε αυτές τις εξευτελιστικές τιμές, δεν σταματούν τις απαιτήσεις τους στο ποσό που «πλήρωσαν» συν ένα «λογικό» κέρδος, αλλά προσπαθούν εκβιάζοντας και απειλώντας να πάρουν, αν είναι δυνατόν, ακόμα και το 100% της οφειλής συν τους αναλογούντες τόκους. Συνεπώς, αποκομίζουν τεράστια κέρδη, κερδοσκοπώντας στο πτώμα της ελληνικής οικονομίας.
Την ώρα που οι τράπεζες μπαίνουν στη διαδικασία και πωλούν σε εξευτελιστικές τιμές δάνεια σε τρίτους, δεν έχουν κάνει τις απαραίτητες ενέργειες, προς τους ιδιώτες που τους αφορούν, για να τους προτείνουν να τα αγοράσουν σε αντίστοιχη τιμή. Πολύ, δε, περισσότερο όταν συνειδητά έχουν σαμποτάρει το νόμο Κατσέλη, όσον αφορά τον εξωδικαστικό συμβιβασμό-ρύθμιση οφειλής, όπου κατά κανόνα έχουν αρνηθεί το σύνολο των προτάσεων που τους έχουν υποβληθεί, υποχρεώνοντας τους δανειολήπτες να προσφεύγουν στα ειρηνοδικεία. Έτσι έχουν προκύψει οι τεράστιες καθυστερήσεις στα ειρηνοδικεία πέρα από τις λοιπές παθογένειες και αδυναμίες του συστήματος απονομής δικαιοσύνης.
Το επιχειρηματικό σχήμα που συζητείται για τη διαχείριση των κόκκινων δανείων, αφού όπως ομολόγησε ο ίδιος ο Τσίπρας, «…εμείς είχαμε την άποψη, ότι θα πρέπει να φτιάξουμε έναν ενδιάμεσο φορέα. Εδώ δεν τα βρήκαμε (με τους δανειστές)» φαίνεται ότι θα είναι κάποια μορφή κοινής επιχείρησης ειδικού σκοπού (SPV’s[ii]). Σε αυτό το σχήμα θα συμμετέχει και η ενδιαφερόμενη κάθε φορά τράπεζα με ποσοστό όπως φαίνεται καταστατικής μειοψηφίας (33%). Σκοπός των επιχειρήσεων αυτών θα είναι η «εξυγίανση» των χρεωμένων επιχειρήσεων. Στο πλαίσιο αυτό βρίσκονται στην Αθήνα το τελευταίο διάστημα και πραγματοποιούν επαφές με τις τράπεζες και λοιπούς εμπλεκόμενους και «διαμεσολαβούντες» πολλά και γνωστά ξένα funds[iii]. Ο λόγος που βρίσκονται εδώ και επιμένουν να συμμετάσχουν στο παιγνίδι με κάθε τρόπο, είναι προφανής. Περιμένουν υψηλές αποδόσεις. Τους άνοιξε η όρεξη με το ξεπούλημα των τραπεζών και περνούν στο επόμενο μενού, τις επιχειρήσεις και τα ακίνητα. Είναι χαρακτηριστική η άποψη που εξέφρασε ο διευθύνων σύμβουλος τους Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ) κ. Α. Ξενόφος: «Υπάρχουν πολλά ιδιωτικά επενδυτικά κεφάλαια που επισκέπτονται την Ελλάδα»… «Αντιλαμβάνονται, ότι υπάρχει κάποια κρυμμένη αξία στα βιβλία των μη εξυπηρετούμενων δανείων των τραπεζών»[iv].
Οφείλουμε, δε, να επισημάνουμε, ότι στο πρόσφατο συνέδριο που οργάνωσε το Ελληνο-αμερικανικό Επιμελητήριο, τα funds που συμμετείχαν υποστήριξαν την άποψη, ότι η συμμετοχή τους στην εκκαθάριση των 107 δισ. ευρώ που είναι τα επισφαλή δάνεια, θα αποτελέσει «τη μεγαλύτερη ξένη επένδυση που θα πρέπει να περιμένει η Ελλάδα τα επόμενα χρόνια»!
Τι προβλέπεται στο μενού για την εξυγίανση; Οι γνωστές πάγιες τακτικές των «αρπακτικών», που τις έχουν εφαρμόσει, σε ό,τι έπεσε στα «νύχια» τους. «Αναδιάρθρωση και εξυγίανση» επιχειρήσεων είναι οι «μαγικές» «πιασάρικες» λέξεις. Στην πράξη πρόκειται για κλείσιμο επιχειρήσεων ή τμημάτων τους, διασπάσεις, πωλήσεις τμημάτων τους και άλλων στοιχείων του ενεργητικού τους, απολύσεις προσωπικού, μειώσεις μισθών κ.λπ. Όλη η γνωστή νεοφιλελεύθερη «εργαλειοθήκη» για τις επιχειρήσεις. Στην πράξη για την ελληνική οικονομία μια τέτοια εξέλιξη σημαίνει ακόμα μεγαλύτερη μείωση της παραγωγής, μείωση εισοδημάτων και αύξηση της ανεργίας. Για, δε, τα «αρπακτικά» σημαίνει μεγάλα κέρδη.
Ένα επιπλέον εργαλείο στα χέρια των «αρπακτικών» είναι η συνεχώς προς το δυσμενέστερο, για τους δανειολήπτες, τροποποίηση του θεσμικού πλαισίου όσον αφορά τα θέματα πτωχευτικού δικαίου, και σχετικών διαδικασιών απονομής δικαιοσύνης. Μετά τους νόμους του καλοκαιριού για την τροποποίηση του κώδικα πολιτικής δικονομίας, προς μεγάλο όφελος των τραπεζών, ακολούθησε η πρόσφατη επί το δυσμενέστερο τροποποίηση του νόμου Κατσέλη και η απελευθέρωση πλειστηριασμών για ένα μεγάλο τμήμα του λαού, ενώ τώρα στα 13 προαπαιτούμενα της παρούσας φάσης περιλαμβάνονται προσαρμογές στην ισχύουσα νομοθεσία για τη φερεγγυότητα των νοικοκυριών και η στρατηγική για τα κόκκινα επιχειρηματικά δάνεια, εκτός από το θέμα της πώλησης δανείων που προαναφέραμε.
Τέλος, οφείλουμε να επισημάνουμε μια ακόμα παράμετρο που αφορά την οικονομική ελίτ της χώρας. Με τους πλέον μέτριους υπολογισμούς στην περίοδο της κρίσης έχουν φυγαδευτεί στο εξωτερικό πάνω από 30 δισ. ευρώ. Φυσικά, τα ποσά αυτά δεν είναι τα μόνα που βρίσκονται στο εξωτερικό και δεν προέρχονται από τους μικροκαταθέτες. Η κυκλοφορία των διαφόρων λιστών Λαγκάρντ, Γερμανίας κ.λπ. τις οποίες κοσμούν διάφορα, γνωστά και μη, ονόματα της οικονομικό-κοινωνικής ελίτ αποτελεί το καλύτερο πειστήριο, για το τι ακριβώς έχει συμβεί, όχι μόνο τώρα στην περίοδο της κρίσης, αλλά στο «πάρτι» που είχε στηθεί εδώ και δεκαετίες. Και μπαίνουν φυσικά τα ερωτήματα, τώρα που και αυτή η «κυβέρνηση» φαίνεται ότι θα δώσει μερική φορολογική αμνηστία (όπως και οι προηγούμενες) τα χρήματα που θα έρθουν, όσα έρθουν, πού θα επενδυθούν. Γιατί είναι δύσκολο να πιστέψουμε, ότι θα τα αφήσουν οι ιδιοκτήτες τους να «κοιμούνται» σε τραπεζικούς λογαριασμούς. Οι απαντήσεις είναι προφανείς. Με τα χρήματα αυτά, μαζί με εκείνα που θα φέρουν οι ξένοι, θα στηθεί το πλιάτσικο στην ελληνική οικονομία. Θα αγοραστούν επιχειρήσεις, ακίνητα και γη (γεωργική και μη) σε εξευτελιστικές τιμές. Ενδεχομένως, επιχειρηματίες θα βρεθούν να ξανα-αγοράζουν τις πτωχευμένες από τους ίδιους επιχειρήσεις τους «για ένα κομμάτι ψωμί»… Και με όλα αυτά θα αποδειχθεί, πόσο «αληθινός» ήταν ο φόβος που καλλιεργούσαν ορισμένοι, όσον αφορά την «ανάγκη παραμονής στο ευρώ, για να μη μας εξαγοράσουν, όταν περάσουμε στη δραχμή, τις περιουσίες με ψίχουλα αυτοί που έβγαλαν τα χρήματα στο εξωτερικό»… Τελικά, με ευρώ ή δραχμή οι ίδιοι είναι κερδισμένοι και χαμένοι, από όλες τις απόψεις, η μεγάλη πλειοψηφία του λαού.
Συμπερασματικά, μετά το πρώτο πάρτι που έστησαν δανειστές και «κυβέρνηση» και παρέδωσαν τις τράπεζες στους ξένους, ξεκινά η επόμενη φάση. Αφορά τη λεηλασία της ιδιωτικής περιουσίας, που είναι υποθηκευμένη έναντι δανείων, επιχειρήσεις, πάσης φύσεως οικοδομήματα και γη, αστική και αγροτική. Εργαλεία υπάρχουν και τα έχουν στα χέρια τους οι νέοι ιδιοκτήτες των τραπεζών, που θα καθορίσουν και την εξέλιξη του «παιγνιδιού». Και σε όλα αυτά η «κυβέρνηση», ως εφαρμοστής πλέον του 3ου Μνημονίου και των κάθε φορά προαπαιτούμενων θα «νομοθετεί», με διαδικασίες κατεπείγοντος, σε βάρος του λαού για την εξυπηρέτηση των εντολών των δανειστών και των συμφερόντων
[i] Τιτλοποίηση στεγαστικών δανείων: η έκδοση τίτλων (π.χ. ομολογιών) που βασίζονται στις τακτές ταμειακές ροές (εισπράξεις), που προκύπτουν από τα στεγαστικά δάνεια που τιτλοποιούνται. Η αποπληρωμή των ομολογιών καλύπτεται από την ταμειακή ροή που δημιουργούν τα ίδια τα δάνεια με την σταδιακή αποπληρωμή τους από τους δανειολήπτες. Με τον τρόπο αυτό η τράπεζα προεισπράττει το σύνολο του ποσού που έχει δανείσει, καθώς και ένα μέρος των τόκων (το υπόλοιπο πηγαίνει ως απόδοση στους ομολογιούχους) και μπορεί ξανά να το διαθέσει δημιουργώντας νέα δάνεια.
[ii] SPV’s: Special Purpose Vehicles, Εταιρίες («Οχήματα») Ειδικού Σκοπού, επιχειρήσεις με συγκεκριμένη και αυστηρά προδιαγεγραμμένη αποστολή και διάρκεια ζωής.
[iii] Ενδεικτικά ονόματα: BlackRock, Apollo, Sareb, Altamira, Spinnaker Capital, Perry Capital, Invel Real Estate κ.λπ.
[iv]Βλέπε capital.gr 8/12/2015: Οι πέντε ωρολογιακές βόμβες της Ελλάδας, του Mark Gilbert, από το Bloomberg
* Ο Παύλος Δερμενάκης είναι M.Sc. οικονομολόγος-ερευνητής
See more at: http://www.e-dromos.gr
