Kομπανιέρο Πιτσιρίκο,
Ο Καρλ Σέιγκαν ήταν Αμερικάνος αστροφυσικός, δημοφιλής σε προηγούμενες γενιές από τη δικιά μου (θα καταλάβετε, γιατί έχει σημασία το πότε σε λίγο), ο οποίος εύστοχα εκτίμησε, ότι ακόμα και το πιο φιλόξενο μέρος στον Άρη ή οποιοδήποτε άλλο ουράνιο σώμα στο ηλιακό σύστημα, είναι πολύ...
περισσότερο εχθρικό για τον άνθρωπο μέχρι και από την πιο αφιλόξενη έρημο της Γης.Με λίγα λόγια, εκτός της Γης, η ανθρώπινη επιβίωση είναι σχεδόν αδύνατη, αν όχι απίθανη.
Ένα λάθος που κάνουμε συστηματικά τα τελευταία χρόνια, είναι που νομίζουμε, ότι είμαστε οτιδήποτε άλλο εκτός από απλοί περαστικοί στον πλανήτη Γη, κάτι που μας έχει δώσει την εσφαλμένη εντύπωση, πως η παρουσία του ανθρώπου σ’ αυτήν (στη Γη) δεν έχει ημερομηνία λήξης.
Αυτή η πεποίθηση μας γέμισε το μυαλό χαζές προσδοκίες και χαζές φιλοσοφίες για την ύπαρξή μας, και πυροδότησε την αναζήτηση του νοήματος της ζωής, αν και μέχρι μια …κάμπια ξέρει, ότι απλά τη ζεις· γιατί κάποια πράγματα είναι τόσο απλά.
Το ίδιο λάθος οδηγεί τους πλουσιότερους, ανάμεσά μας, σ’ ένα δεύτερο (λάθος), πιθανόν μοιραίο.
Να νομίζουν, ότι είναι λιγότερο «αναλώσιμοι» απ’ τους υπόλοιπους. Να νομίζουν, ότι θα τα πάρουν …μαζί τους.
Αυτή τους η αλαζονεία καθοδηγεί το αόρατο χέρι, που καταστρέφει εκατοντάδες εκατοντάδων οικοσυστημάτων, με αποτέλεσμα την ελάττωση των όποιων πιθανοτήτων επιβίωσης έχει ο άνθρωπος στη μοναδική γωνιά, που τουλάχιστον ξέρει αυτή τη στιγμή, ότι μπορεί να τον φιλοξενήσει.
Ο Σέιγκαν είπε, ότι, αν συνεχίσουμε να καταστρέφουμε τον μοναδικό πλανήτη που πιθανόν μπορεί να μας υποστηρίξει, δεν είναι δα και δύσκολο να καταλάβεις, τι σημαίνει αυτό για μας μακροπρόθεσμα.
Δεν υπάρχει άλλο είδος στη Γη, που συμπεριφέρεται μ’ αυτή την αλαζονεία (χωρίς να θέλω να εξισώσω τις ευθύνες της ελίτ με τις δικιές μας, ο Κώστας είχε απόλυτο δίκιο, όταν ξεχώρισε ποιος έχει τη μερίδα του λέοντος σ’ αυτό).
Ο βασικός κανόνας επιβίωσης είναι, να προστατεύεις το οικοσύστημα που σε συντηρεί.
Κανένα λιοντάρι δεν θα φάει όλες τις ζέβρες μέχρι να …χορτάσει, καμία αράχνη δεν θα φάει όλες τις μύγες.
Ακόμα και η ακρίδα δεν θα καταπιεί όλη την παγκόσμια βλάστηση, παρότι αποψιλώνει τα πάντα στο διάβα της, και ακόμα και αν το κάνει, η φύση αυτορυθμίζεται, σε αντίθεση με το αόρατο χέρι των αγορών που παίζει με τα νεύρα μας.
Αν η ακρίδα εξαφανίσει την τροφή της, πολύ απλά θα πάψει να υπάρχει. Ωραίο δεν είναι; Και απλό.
Αυτή είναι η περίφημη φυσική επιλογή και όχι το δόγμα του ανταγωνίζομαι άλλα μέλη του είδους μου για μεγαλύτερη και καλύτερη πρόσβαση σε πεπερασμένους πόρους. Ηλίθιοι.
Δεν ξέρω, αν θα οριστικοποιήσουν ένα άδοξο φινάλε για την ανθρωπότητα, πάντως είναι δεδομένο και αυτονόητο, ότι, αν συνεχίσουμε να στραγγίζουμε κάθε σπιθαμή γήινου πόρου, θα το πληρώσουμε πολύ ακριβά.
Και επίσης είναι δεδομένο, ότι έχουμε μπλέξει το δικαίωμα στην προσωπική άποψη με την ανάγκη συνεννόησης. Ο καθένας πήρε το κουβαδάκι του, ειδικά στη Δύση, και όπου μας βγάλει, δεν μιλάω φυσικά για τις συμπεριφορές των ανθρώπων μέσα σε μια ειδική κατάσταση, αλλά για την ιδιωτεία, συνεπώς δεν είμαι τόσο σίγουρος, αν απέτυχε η δημοκρατία, γιατί οι ιδέες για να πετύχουν χρειάζονται ανθρώπους διατεθειμένους να τις εκπληρώσουν (δεν πετυχαίνουν/αποτυγχάνουν από μόνες τους), όσο ότι μάλλον οι άνθρωποι έχουν σταθεί κατώτεροι των περιστάσεων, ο καθένας για διαφορετικούς λόγους.
Όπως και να έχει, τα είδη που επιβίωσαν μακροπρόθεσμα σ’ αυτόν τον πλανήτη ήταν εκείνα που δεν απομύζησαν το περιβάλλον τους και εκείνα που είχαν τύχη, γιατί, όσο και να φροντίζεις το περιβάλλον, αν σου έρθει κοτρώνα από το διάστημα, πας διακοπές, θες δεν θες. Αυτός είναι πάντως ο πιο απλός κανόνας, που φαίνεται ότι είναι λίγο δυσνόητος για το εξυπνότερο είδος του πλανήτη: τα προσέχω για να τα έχω και αργότερα.
Και όπως είπε και ο Κώστας, ο άνθρωπος επιδρά πάνω στα οικοσυστήματα εδώ και χιλιάδες χρόνια, αυξάνοντας συνεχώς την κλίμακα αυτής της επίδρασης, ενώ σίγουρα πέρασε σε άλλο επίπεδο στην αγροτική επανάσταση και έπειτα.
Ουσιαστικά, όμως, με την βιομηχανική επανάσταση (την πρώτη από τις τρεις μέχρι σήμερα) ξεκίνησε η λαίλαπα του καταναλωτισμού, που είναι το σύμπτωμα της μαζικής υπερπαραγωγής ανθρώπινων προϊόντων, τα οποία προϊόντα δεν προκύπτουν από παρθενογένεση αλλά από την άντληση και την μεταποίηση υλικών πόρων.
Πολλοί δεν το γνωρίζουν, αλλά από τα ανθρώπινα σώματα μέχρι τα αυτοκίνητα, οτιδήποτε υπάρχει στον πλανήτη Γη, έχει προκύψει από όλα τα χημικά στοιχεία που υπήρχαν ανέκαθεν στη Γη (από τον σχηματισμό της). Οι μόνες «προσθήκες» στη μάζα της Γης προέκυψαν από την πτώση αστεροειδών στην επιφάνειά μας, ενώ σίγουρα χάθηκε και κάτι προς το διάστημα. Η ποσότητα του χρυσού της Γης δεν μειώνεται και δεν αυξάνεται (πλην της εξαίρεσης) και το ίδιο ισχύει με το πετρέλαιο και οτιδήποτε άλλο, το πετρέλαιο μάλιστα προέκυψε μετά από χημικές διεργασίες εκατομμυρίων ετών, από υπάρχοντα υλικά -πχ απολιθωμένα δάση και όστρακα.
Δηλαδή, τα πάντα γύρω μας και πάνω μας είναι πεπερασμένα, από το ασβέστιο στα κόκκαλά μας μέχρι το πυρίτιο στα ηλεκτρονικά κυκλώματα.
Δεν θέλω κιόλας να αναφέρω, ότι η μάζα των ανθρώπινων προϊόντων είναι πλέον όση η φυσική βιομάζα, όταν πριν 100 χρόνια ήταν 1 προς 30, και ότι θα είναι διπλάσιά της σε 50 χρόνια, γιατί θα πρέπει να αλλάξω πορεία στο κείμενο και να αναλύσω, γιατί τα ανθρώπινα σκουπίδια που παράγουμε συστηματικά, θα είναι άλλη μια τεράστια βόμβα στα θεμέλια των οικοσυστημάτων μας - καθώς όλες αυτές οι χημικές ενώσεις που «δημιουργήσαμε», δεν ξέρει κανένας μας, ούτε μπορεί να προβλέψει, τι επίδραση θα έχουν στην βιοποικιλότητα του πλανήτη και στους οργανισμούς όλων των πλασμάτων συμπεριλαμβανομένου εμάς, ακόμα και αν αποφασίζαμε σήμερα να παρατήσουμε τον βιομηχανικό κόσμο, οπότε συνεχίζω.
Επίσης, είναι προφανές, ότι ο ελέφαντας μέσα στο δωμάτιο δεν είναι η βιομηχανοποίηση αλλά ο βιομήχανος και όσο ο βιομήχανος κάθεται πάνω μας, είναι λίγο δύσκολο να ξέρουμε, αν η δύσπνοια οφείλεται στο παχύδερμο ή στα καυσαέρια του εργοστασίου του, αν και κάτι μου λέει ότι μάλλον οφείλεται και στα δυο.
Γυρνάμε, λοιπόν, πίσω στον Καρλ Σέιγκαν και γιατί το πότε τα είπε, έχει τη μεγαλύτερη σημασία, απ’ το τι είπε.
Ο Σέιγκαν χαρακτήρισε την κατάσταση ως αναστρέψιμη μεν (εφόσον αλλάξουμε πορεία πλεύσης) αλλά τα χρονικά περιθώρια στενεύουν επικίνδυνα δε και πιθανόν σε 50 χρόνια θα έχουμε περάσει το σημείο χωρίς επιστροφή.
Αυτά τα έλεγε τη δεκαετία του ’80.
Πέρασαν ήδη 40 χρόνια και καταναλώνουμε περισσότερα από ποτέ άλλοτε.
Ο ρυθμός αποψίλωσης δασών, ο ρυθμός που μετασχηματίζουμε τον πλανήτη καθ’ εικόνα και καθ’ ομοίωσή μας είναι ταχύτερος από ποτέ άλλοτε.
Αν πάμε πιο πίσω στο χρόνο θα βρούμε ακόμα και τον Χάρι Τρούμαν, να υπόσχεται την Ατομική Εποχή, αναγκαία για την απεξάρτηση των ανθρώπων από βρώμικες μορφές ενέργειας, δηλαδή τα ορυκτά καύσιμα. Άλλο που η πυρηνική ενέργεια είναι, σαν να παίζεις με νιτρογλυκερίνη στον καυτό ήλιο. Δεκαετία του ’50, ενημερωτικά.
Δεν θέλω να μας στεναχωρήσω, αλλά νομίζω, πως περάσαμε εδώ και καιρό το σημείο χωρίς επιστροφή.
Οι πλούσιοι δεν χορταίνουν με τίποτα και οι φτωχοί δεν ενώνονται ούτε με σφαίρες.
Και ακόμα και αν αυτό αλλάξει (χωρίς να εννοώ ότι όλα είναι μάταια, τα πάντα ματαιότης) δεν φαίνεται να έχουμε προετοιμαστεί ψυχολογικά και σωματικά γι’ αυτό που έρχεται.
Πρώτα απ’ όλα τα αέρια που ευθύνονται για την αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της Γης, δεν μπορούν να απορροφηθούν στιγμιαία.
Ακόμα και αν σταματήσουμε να εκπέμπουμε διοξείδιο του άνθρακα, όχι εμείς φυσικά μόνο, αλλά και οι μεγαλύτερες εταιρείες και κυβερνήσεις [σημειωτέoν, ότι ένας από τους μεγαλύτερους ρυπαντές στον πλανήτη, αν όχι ο μεγαλύτερος, είναι ο αμερικανικός στρατός, ένα εξίσου τεράστιο κομμάτι είναι η παγκόσμια κτηνοτροφία, και τεράστιο είναι επίσης το αποτύπωμα των αερομεταφορών (ποτέ δεν κατάλαβα στις ΗΠΑ, γιατί έχουμε τόσα αεροδρόμια και συζητάμε ακόμα για υπερηχητικά τρένα, εντάξει ξέρω γιατί, αλλά κάνω τον …Γιαπωνέζο), με λίγα λόγια προσδεθείτε] ακόμα λοιπόν και αν δια μαγείας κανένας, πουθενά, δεν εκπέμπει διοξείδιο του άνθρακα ή άλλο αέριο του θερμοκηπίου, αυτό δεν σημαίνει, ότι επιστρέψαμε στα χρόνια προ …κλιματικής αλλαγής και θα συνεχιστεί η άνοδος της θερμοκρασίας για τα επόμενα 40+ χρόνια, απλά και μόνο επειδή η ποσότητα αυτών των αερίων στην ατμόσφαιρα είναι αρκετή, για να συνεχίζει να επιδρά με αυτό τον τρόπο στο παγκόσμιο κλίμα.
Χώρια την αποψίλωση των δασών παγκοσμίως που, ακόμα και αν σταματήσει τελείως, δεν θα επανέλθουν τα δέντρα σε λιγότερο από μερικές δεκαετίες και μην πάμε καν στα αέρια που έχουν εγκλωβιστεί σε πάγους και παγετώνες και που θα απελευθερωθούν λόγω της αναπόφευκτης ανόδου της θερμοκρασίας τα επόμενα 40+ χρόνια.
Αν όταν σταθεροποιηθεί η θερμοκρασία, τελικά υπάρχουν ακόμα οικοσυστήματα και η ανθρωπότητα μπορεί να επιβιώσει σ’ αυτά, το ξανασυζητάμε. Αλλά θα έχουμε μπροστά μας ανηφόρες και ο δυτικός τρόπος ζωής είναι πολύ μεγάλο βαρίδι για να το κουβαλάμε.
Από την μια οι άνθρωποι θέλουν να αποτρέψουν την κλιματική αλλαγή, από την άλλη, δεν ξέρω, το θέλουν πραγματικά να θυσιάσουν τις βεβαιότητές τους; Και δεν μιλάω για πλαστικά καλαμάκια και βενζινοκίνητα οχήματα. Μπορεί να μην είμαστε τόσο πλούσιοι όσο ο Μπέζος, αλλά ένας άνθρωπος με τέσσερα σπίτια ποια ανάγκη του εξυπηρετεί και σε ποια σοβαρή κοινωνία θα τον αποδεχόντουσαν;
Αλλά εδώ εγκυμονεί και ένας κίνδυνος, γιατί, αν το πρόβλημα στην κλιματική αλλαγή ήταν το αποτύπωμα του μέσου Αμερικάνου ή του μέσου δυτικού, τότε ο καλύτερος τρόπος να σώσουμε τον πλανήτη είναι προφανής: να …αυτοκτονήσουμε. Μόνο που και να εξαφανίζαμε τις ΗΠΑ από τον χάρτη, λίγο θα άλλαζε η κατάσταση.
Τα μεγάλα βόδια θα συνεχίζουν να τρώνε σαν τρελά. Και αν είναι να κάνουμε μια καινούρια αρχή, δεν μπορούμε να ξεκινήσουμε από πουθενά αλλού. Τα υπόλοιπα έπονται.
Ο Κώστας αυτό ανέφερε κυρίως και συμφωνώ, ότι κάποιοι τρώνε για 50. Εκατομμύρια.
Για την ακρίβεια το 12% του πληθυσμού καταναλώνει το 87% των παγκοσμίως παραγόμενων πόρων, αλλά μόλις το 1% του πληθυσμού περίπου το 43%, ενώ το πλουσιότερο 0,1% γύρω στο 30%.
Να το κάνουμε πιο λιανό ξεκινώντας από τους πλουσιότερους προς τους φτωχότερους;
Οι δισεκατομμυριούχοι μαζί με τα υπόλοιπα μέλη του πλουσιότερου 0,1% καταναλώνουν το 1/3 των παραγόμενων πόρων ετησίως.
Το επόμενο πλουσιότερο 0,9% του πληθυσμού καταναλώνει περίπου το 15% των πόρων. Φαντάζομαι εδώ μέσα περιλαμβάνονται όλοι οι άριστοι και πετυχημένοι, οι επώνυμοι κτλ.
Ακολουθεί ένα 10-11%, προφανώς η … εσαία τάξη της Δύσης που καταναλώνει ένα 30% -βλέπετε ότι όσο πέφτουν οι όροφοι της πυραμίδας, μικραίνει το μερίδιο, όμως ισχύει ότι αν δεν είσαι μέρος της λύσης, είσαι μέρος του προβλήματος.
Και τελευταίοι και καταϊδρωμένοι οι κομπάρσοι στην υπερπαραγωγή της αέναης ανάπτυξης, το υπόλοιπο 88% του πληθυσμού που καταναλώνει τα ψίχουλα που πέφτουν από όλους τους από πάνω, το 13% των εναπομεινάντων πόρων.
Δηλαδή, περίπου 6-6,5 δισεκατομμύρια άνθρωποι, πολλοί απ’ αυτούς και στη Δύση, δεν είναι αρκετά …εργατικοί, ώστε να απολαμβάνουν τα πολλαπλά …οφέλη του καπιταλισμού και της …ελεύθερης οικονομίας, η οποία στο τέλος θα καταφέρει να μας απελευθερώσει όλους.
Φυσικά, όλα αυτά είναι μια πίπα και μισή και προσπαθούμε να πούμε σε 1.000 λέξεις, αυτό που συνοψίζεται σε μια πρόταση: το να έχουν κάποιοι άνθρωποι περισσότερα απ’ τους υπόλοιπους δεν αποφέρει κανένα απολύτως όφελος στην κοινωνία και αποτελεί την μεγαλύτερη απάτη ιστορικά, την οποία θα έπρεπε να έχουμε σταματήσει προχθές, ας όψεται όμως η …ανάγκη. Ποια ανάγκη; Αυτή που λέγαμε προηγουμένως.
Και εδώ είναι το πρόβλημα. Ακόμα και με την πλάτη στον τοίχο και το παγκόσμιο περιβάλλον στα σχοινιά, οι περισσότεροι άνθρωποι κάθονται και κοιτάνε ένα μάτσο καθάρματα και λίγες χούφτες μπράβων (δηλαδή τα σκυλάκια των αφεντικών) να τους κοροϊδεύουν κατάμουτρα, γιατί αύριο έχουν να πάνε στη δουλειά και πού να τρέχουν τώρα.
To χειρότερο μέσα σ’ όλα είναι, ότι αρνούμαστε να απαντήσουμε στη μητέρα όλων των ερωτήσεων: θέλουμε να δουλεύουμε ή θέλουμε να ζήσουμε; Γιατί και τα δυο δεν γίνονται. Ή το ένα ή το άλλο. Το πρώτο σημαίνει συνεχίζουμε να απομυζούμε τους πόρους του πλανήτη μέχρι να μην μπορούμε να ζήσουμε σ’ αυτόν. Το δεύτερο ότι ίσως (καθώς τίποτα δεν είναι εξασφαλισμένο) να προλάβουμε τα χειρότερα.
Και ίσως καλά κάθομαι τελευταία στα βουνά και βρήκα την υγειά μου, γιατί εδώ ο κόσμος καίγεται και εμείς χτενιζόμαστε.
Ένας άλλος Αμερικανός, κωμικός, ο Τζωρτζ Κάρλιν σατίριζε αυτή την επιμονή των ανθρώπων να σώσουν τον πλανήτη, όταν καλά-καλά δεν μπορούμε να φροντίσουμε ο ένας τον άλλον, ενώ εξήγησε, γιατί ο πλανήτης δεν κινδυνεύει από μας ή απ’ οτιδήποτε άλλο, αφού πάνω από 4 δισεκατομμύρια χρόνια ζωής έχει κλείσει, όταν εμείς υπάρχουμε με το ζόρι 2 εκατομμύρια, ο πολιτισμός μας κάπου 10.000 και η βαριά βιομηχανία γύρω στα 200 χρόνια, οπότε καταλαβαίνει κανείς, ότι ο πλανήτης δεν πάει πουθενά, εμείς αντιθέτως θα το πάμε το ταξιδάκι.
Εντάξει, το να κάθεσαι και με σταυρωμένα τα χέρια δεν είναι κάτι το έξυπνο, αλλά δεν έχω την παραμικρή ιδέα, πως θα καταφέρουν οι κοινωνίες να απορρίψουν τον τρόπο ζωής που μας οδήγησε εδώ και το κυριότερο να κρεμάσουν τους μεγάλους καταστροφείς του μοναδικού σπιτιού που είχαμε ποτέ και που έπρεπε να προστατεύουμε, κάνοντας και την αυτοκριτική μας για την όποια συμμετοχή ή ανοχή επιδείξαμε σ’ αυτή την καταστροφή.
Ας κάνουμε, ότι θέλουμε κιόλας. Πάντως, μάλλον είναι χαζό, να βάλεις έναν εμπρηστή υπεύθυνο πυρασφάλειας, αν και ποιος άλλος ξέρει καλύτερα την συμπεριφορά της φωτιάς, ε; Ε;
Δεν είμαι σίγουρος, λοιπόν, αν πρέπει να ετοιμάζουμε βαλίτσες, όπως συμβούλευε το κοινό του ο Τζωρτζ, πάντως όσο περιμένουμε, να λύσουν το πρόβλημα αυτοί που το δημιούργησαν, χωρίς την αναγκαία αυτοκριτική μας, τότε δεν αργεί η αναχώρηση, σαν μια θλιβερή υπενθύμιση σε εκείνον που νόμιζε, ότι δεν είναι τόσο θνητός όσο οι διπλανοί του.
Αυτό που θέλω να πω τόση ώρα και παίζω με τα νεύρα σας, είναι ότι η αναπόφευκτη κοινωνική κατάρρευση δεν είναι αύριο ή οπωσδήποτε τώρα σύντομα, αλλά δεν είναι και μακριά. Είναι απλά θέμα χρόνου. Πάμε ταξίδι, παιδιά. Κάπου μακριά.
Και όπως είπε ένας άλλος Αμερικανός ο Βόννεγκατ (τρίτη φορά που το γράφω) επίσης έχει κλείσει δεκαετία και βάλε απ’ όταν το έγραψε: «όταν θα έχει πεθάνει και το τελευταίο πλάσμα της Γης εξαιτίας μας, πόσο ποιητικό θα ήταν, να ακουστεί μια φωνή, πιθανόν από τα βάθη του Γκραν Κάνυον: “Τετέλεσται, δεν τους άρεσε τελικά των ανθρώπων να ζουν εδώ».
Με εκτίμηση,
Άρης
(Φίλε Άρη, δίνε πόνο. Άρη, αποανάπτυξη χρειάζεται, αλλά σχεδόν όλοι θέλουν …ανάπτυξη. Άσε τους ανθρώπους να …αναπτυχθούν. Άρη, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν θέλουν να δουλεύουν. Το πρόβλημα είναι, πως πιο πολύ δεν θέλουν να ζουν. Οπότε, δουλεύουν. Για να μη ζήσουν. Να είσαι καλά).
ΠΗΓΗ: pitsirikos.net
