Της Νικόλ Λειβαδάρη
Με τους στόλους Ελλάδας και Τουρκίας παρατεταγμένους στην ανατολική Μεσόγειο, με τις δύο χώρες να τηρούν οριακές επιχειρησιακές ισορροπίες...
με αλλεπάλληλες ΝΑVTEX και αντιNAVTEX, και με τον Ταγίπ Ερντογαν να επιλέγει σταθερά την κλιμάκωση αντί της αποκλιμάκωσης, ο γερμανός υπουργός Εξωτερικών Χάικο Μαας φθάνει σήμερα στην Αθήνα για να ασκήσει την τελική πίεση προς άμεση έναρξη του ελληνοτουρκικού διαλόγου.
Το πρώτο, και προφανές, ερώτημα είναι ποια τύχη μπορεί να έχει η γερμανική διαμεσολαβητική πρωτοβουλία σ’ αυτό το περιβάλλον της κλιμακούμενης από την Άγκυρα γεωπολιτικής έντασης.
Το δεύτερο, και ουσιαστικό, ερώτημα που τίθεταιι από διπλωματικούς κύκλους είναι εάν ακριβώς αυτή η κλιμάκωση είναι το όχημα πίεσης του Ερντογάν προκειμένου η ατζέντα που θα ανοίξει στο τραπέζι του διαλόγου να περιλαμβάνει όσο το δυνατόν περισσότερες από τις τουρκικές διεκδικήσεις.
Είναι ένα ερώτημα στο οποίο έμπειροι διπλωμάτες εντάσουν και την παράταση από την Άγκυρα της παράνομης Navtex νότια του Καστελόριζου μέχρι τις 27 Αυγούστου, θεωρώντας ότι πρόκειται για μήνυμα του Ερντογάν εν όψει των σημερινών συνομιλιών Μαας κατ’ αρχάς στην Αθήνα και στην συνέχεια στην Άγκυρα.
Η βασική εκτίμηση που γίνεται, δε, είναι πως ο τούρκος πρόεδρος επιδιώκει να εξαντλήσει τα όρια ανοχής γερμανών και αμερικανών προκειμένου «να αποσπάσει μια διευρυμένη ατζέντα ελληνοτουρκικού διαλόγου και να αποσύρει το Oruc Reis την τελευταία στιγμή, πριν από την απόφαση για την έναρξη των διερευνητικών επαφών».
Από την πλευρά του Μαξίμου η επίσημη απάντηση που δίνεται επ’ αυτού είναι πως θέση της Ελλάδας παραμένει ότι το μόνο θέμα προς συζήτηση με την Τουρκία είναι η υφαλοκρηπίδα και η ΑΟΖ.
Και όπως διαρρέουν κυβερνητικές πηγές ο πρωθυπουργός εχει θέσει - και υπ´ όψιν του Βερολίνου - τρεις «κόκκινες γραμμές για να ανοίξει ο δίαυλος του διαλόγου: Ότι η Ελλάδα δεν συζητά υπό καθεστώς απειλών και εκβιασμών, ότι δεν θα δεχτεί καμία αμφισβήτηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων από τις μονομερείς και προκλητικές ενέργειες της Τουρκίας, και ότι δεν βάζει σε τραπέζι διαπραγμάτευσης καμία κίνηση και συμφωνία που εκπορεύεται και βασίζεται στις αρχές του Διεθνούς Δικαίου (το τελευταίο αφορά και την συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο).
Εάν αυτές οι θέσεις δεν συνιστούν επικοινωνιακό ελιγμό, γίνεται σαφές πως τα όσα χωρίζουν Αθήνα και Άγκυρα δεν μπορούν να συγκεραστούν σε οποιοδήποτε τραπέζι διαλόγου.
Και, κατά τις ίδιες διπλωματικές πηγές εγείρεται ζήτημα αφενός για την πραγματική στόχευση και αφετέρου για το βάθος και την προετοιμασία της γερμανικής πρωτοβουλίας.
Σύμφωνα πάντως με τις πληροφορίες ο Χάικο Μαας κομίζει στην Αθήνα δύο σενάρια διαλόγου:
Το πρώτο, και σχετικά πιο ανώδυνο, είναι εκείνο της έναρξης διερευνητικών επαφών για να καθοριστεί η ατζέντα των συνομιλιών Αθήνας - Άγκυρας.
Το δεύτερο και πιο προωθημένο προβλέπει είτε μια τετραμερή σύνοδο με την συμμετοχή Ελλάδας - Τουρκίας - Γερμανίας - Ευρωπαϊκής Ένωσης, είτε μια παραλλαγή της γνωστής πρότασης Ερντογαν για περιφερειακή διάσκεψη με συμμετοχή των χωρών της νοτιοανατολικής Μεσογείου.
Ειδικά η τελευταία εκδοχή ωστόσο πολύ δύσκολα μπορεί να προχωρήσει καθώς η Τουρκία αποκλείει απο κάθε συζήτηση την Κύπρο και κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό απο την Αθήνα.
Η συμφωνία για την ΑΟΖ με την Αίγυπτο
Για όλα αυτά, όπως και για το γενικό τουλάχιστον πλαίσιο της γερμανικής πρωτοβουλίας φέρονται να έχουν ενημερωθεί ατύπως και τα κόμματα της αντιπολίτευσης, καθώς η κυβερνηση επιδιώκει να πορευτεί στο δύσκολο φθινόπωρο των ελληνοτουρκικών με ένα μίνιμουμ έστω υπόβαθρο εθνικής συνεννόησης. Το εάν αυτό θα επιτευχθεί θα φανεί σε πρώτο χρόνο στην αυριανή συζήτηση στην Βουλή για την κύρωση των συμφωνιών με την Ιταλία και την Αίγυπτο για την ΑΟΖ.
Ειδικά σε ό,τι αφορά την συμφωνία με την Αίγυπτο, ο ΣΥΡΙΖΑ παρ’ ότι ζύγισε σοβαρά την προοπτική του «όχι» κατέληξε χθες στην απόφαση να ψηφίσει «παρών». Η απόφαση ελήφθη στην διευρυμένη συνεδρίαση του προεδρείου της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, στην οποία μετείχαν επίσης ο τομεάρχης Εξωτερικών Γιώργος Κατρούγκαλος και ο διπλωματικός σύμβουλος του Αλέξη Τσίπρα, Βαγγέλης Καλπαδάκης.
Στο Κίνημα Αλλαγής η κεντρική γραμμή είναι υπερ του «ναι» στην συμφωνία, αλλά έως χθες ακόμη υπήρχαν ανοιχτές και σοβαρές ενστάσεις απο τους Γιώργο Παπανδρέου και Χάρη Καστανίδη που τάσσονται κατά.
