Της Νικόλ Λειβαδάρη
Oι τσιγκούνηδες του βορρά, όπως έγραψε η Liberation, έκαναν αντίσταση. Και δείχνουν να κερδίζουν. ‘Η, τουλάχιστον, φαίνονται να κερδίζουν...
δυσανάλογα πολλά σε σχέση με το μέγεθός τους στην Ευρώπη, το αποτύπωμα του ΑΕΠ τους στην οικονομία της ευρωζώνης και την – περίπου ανύπαρκτη – συμβολή τους στην συνοχή του ευρωπαϊκού οικοδομήματος.
Το γιατί κερδίζουν είναι κάτι που θα πρέπει ίσως να προβληματίσει την Μέρκελ και τον Μακρόν – την πρώτη για την κουλτούρα του τιμωρητικού καλβινισμού με την οποία μπόλιασε την Ευρώπη, τον δεύτερο για το, παγιωμένο πια, ηγετικό έλλειμμα της Γαλλίας. Και για το γεγονός επίσης ότι η οραματική του ρητορική αποτυγχάνει συστηματικά να συμβαδίσει με την ουσιαστική πολιτική του επιρροή.
Η ουσία της νίκης των «τσιγκούνηδων», όμως, είναι κάτι που θα πρέπει να προβληματίζει σοβαρά από σήμερα την ελληνική κυβέρνηση. Κι αυτή η ουσία δεν είναι τα λεφτά – τα λεφτά παραμένουν πολλά. Το ύψος του ταμείου Ανάκαμψης που συζητείτο για τέταρτη βραδιά χθες στην σύνοδο κορυφής των Βρυξελλών παραμένει στα 750 δις ευρώ της αρχικής πρότασης της Κομισιόν. Εκεί που οι τέσσερις «φειδωλοί» του Βορρά επέβαλαν την έκπτωση και την κρίσιμη αλλαγή ήταν η αναλογία επιχορηγήσεων – δανείων περιορίζοντας τις πρώτες λίγο πάνω από το 50% του συνολικού πακέτου.
Το τελευταίο σχέδιο συμβιβασμού του Σαρλ Μισέλ που μπήκε χθες την νύχτα στο τραπέζι της συνόδου προβλέπει επιχορηγήσεις 390 δις ευρώ (έναντι 500 που προέβλεπε η αρχική πρόταση) και δάνεια 360 δις, με τις επιχορηγήσεις να πέφτουν στο 52% του συνολικού πακέτου ανάκαμψης και τα δάνεια να ανεβαίνουν στο 48%.
Ως τελικό ταμείο, τα λεφτά παραμένουν πολλά και για την Ελλάδα. Με το σχέδιο Μισέλ που οδήγησε σε συμφωνία, η χώρα μας θα δικαιούται να πάρει συνολικά κοντά στα 30 δις από το Ταμείο Ανάκαμψης και σχεδόν άλλα 20 δις από τα υπόλοιπα ευρωπαϊκά εργαλεία χρηματοδότησης σε ορίζοντα επταετίας. Όμως οι επιχορηγήσεις περιορίζονται κάτω από τα 16 δις σε σχέση με τα αρχικά 20 δις ευρώ, και τα υπόλοιπα 14 δις του Ταμείου Ανάκαμψης πρέπει να ληφθούν, εάν χρειαστεί, με δάνεια.
Το πρόβλημα εδώ είναι το οφθαλμοφανές – η απειλή μιας νέας κρίσης χρέους. Με το ελληνικό δημόσιο χρέος, μετά από τρία Μνημόνια και μια κορονο-ύφεση να οδεύει ήδη προς το 200% του ΑΕΠ, ο νέος δανεισμός, ακόμη και με ευνοϊκά επιτόκια, μοιάζει απλώς με προδιαγεγραμμένο ταξίδι στην κόλαση.
Το δεύτερο πρόβλημα είναι πως οι «τσιγκούνηδες» φαίνονται να επιβάλουν ρήτρα μεταρρυθμίσεων και «ειδικής διακυβέρνησης – εποπτείας» τόσο στο σκέλος των δανείων όσο και σε εκείνο των επιχορηγήσεων. Ως προς την εποπτεία, ο ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρουτε απαίτησε, και με βάση την συμβιβαστική πρόταση απέσπασε, ένα υβριδικό σύστημα ενισχυμένης πλειοψηφίας και έμμεσης ομοφωνίας για κάθε πρόγραμμα αξιοποίησης των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης. Τι σημαίνει αυτό; Πολύ απλά, ότι εάν μια χώρα διαφωνεί με το πρόγραμμα αξιοποίησης που θα καταθέσει η Ελλάδα μπορεί να μπλοκάρει τις διαδικασίες εκταμίευσης και να το παραπέμψει στο συμβούλιο κορυφής. Εκεί, είναι πολύ πιθανό προκειμένου να επέλθει ομοφωνία να ζητηθούν αλλαγές και διορθώσεις –μια διαδικασία, που παραπέμπει στις εποχές της τρόικας και της εκταμίευσης των μνημονιακών δόσεων.
Ως προς την ρήτρα των μεταρρυθμίσεων, είτε στα δάνεια, είτε στις επιχορηγήσεις, το ερώτημα είναι ποιες θα τεθούν ως προαπαιτούμενα. Η κυβέρνηση επιχειρεί να προσπεράσει αυτό το ερώτημα επιδεικνύοντας το «μεταρρυθμιστικό» της DNA και υποστηρίζοντας ότι οι διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις δεν θα επιβληθούν έξωθεν, αλλά εντάσσονται στην δική της πολιτική ατζέντα. Και εδώ όμως ο Μαρκ Ρούτε έδωσε στίγμα μάλλον ανησυχητικών προθέσεων: «Χρειαζόμαστε», είπε, «μια ισχυρή Ευρώπη σε έναν ασταθή κόσμο, αλλά μια ισχυρή Ευρώπη σημαίνει επίσης ότι οι χώρες που υστερούν όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις, όσον αφορά την αγορά εργασίας, τις συντάξεις κλπ., πρέπει να καλύψουν τη διαφορά. Εάν θέλετε δάνεια, ακόμη και επιδοτήσεις, νομίζω ότι είναι λογικό να εξηγήσετε στους πολίτες της Ολλανδίας ότι, σε αντάλλαγμα, αυτές οι μεταρρυθμίσεις έχουν πραγματοποιηθεί. Δεν αρκεί να εγγυόμαστε ότι θα πραγματοποιηθούν».
Εάν το μήνυμα αυτό θέτει και το πλαίσιο της τελικής διαχείρισης του ευρωπαϊκού πακέτου, τότε το Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να φέρει στην Ελλάδα ό,τι δεν έφεραν τρία Μνημόνια: Την πλήρη απορύθμιση εργασιακών σχέσεων και δικαιωμάτων και την εισαγωγή, με συνοπτικές διαδικασίες, του ιδιωτικού πυλώνα στην ασφάλιση. Μαζί με ένα Νόμπελ νεοφιλελευθερισμού, και με την σφραγίδα του πορίσματος της επιτροπής Πισσαρίδη…
