Γρηγόρης Ν. Θεοχάρης
Τελικά, οι μεγάλοι ρυπαντές τα κατάφεραν και πάλι: Η σύνοδος του ΟΗΕ για το κλίμα (COP25) που έλαβε χώρα την περασμένη εβδομάδα και ολοκληρώθηκε την Κυριακή στην Μαδρίτη, κατέληξε σε φιάσκο, χωρίς συμφωνία για την μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, αλλά και για την αποζημίωση των φτωχών χωρών από τις καταστροφικές συνέπειες της κλιματικής αλλαγής.
Παρά το γεγονός ότι οι συνέπειες αυτές γίνονται ορατές με όλο και πιο οδυνηρό τρόπο όσο περνάει ο καιρός και παρά το διεθνές κίνημα διαμαρτυρίας προς τις κυβερνήσεις από τη νεολαία, οι χώρες που είχαν υπογράψει τη Συμφωνία του Παρισιού, απέτυχαν να προχωρήσουν σε μια στοιχειώδη συμφωνία στα βασικά, περιοριζόμενες σε ένα ακόμη ευχολόγιο, που προσπαθεί να κρύψει τον σκληρό ανταγωνισμό των πλούσιων χωρών.
Είναι χαρακτηριστικό, ότι ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών, Αντόνιο Γκουτέρες, συμπέρανε, πως η διεθνής κοινότητα «έχασε μια σημαντική ευκαιρία» να σταθεί στο ύψος της «κλιματικής κρίσης». «Απογοητεύθηκα από το αποτέλεσμα της COP25. Η διεθνής κοινότητα έχασε μια σημαντική ευκαιρία, προκειμένου να αποδείξει, ότι έχει μεγαλύτερες φιλοδοξίες στον τομέα της μείωσης των εκπομπών αερίου του θερμοκηπίου, της προσαρμογής και της χρηματοδότησης της κλιματικής κρίσης. Δεν πρέπει να εγκαταλείψουμε, και δεν θα εγκαταλείψω» κατέληξε σε μια προσπάθεια να κρύψει την αδυναμία του Οργανισμού να παρέμβει.
Το ισχνό αποτέλεσμα, μακράν δεν ανταποκρίνεται στις προσδοκίες των λαών και στην «κραυγή αγωνίας» του πλανήτη, αλλά αντανακλά, εμμέσως, τη σκληρή μάχη που δόθηκε στο εσωτερικό της COP25, κυρίως από τις φτωχότερες χώρες, οι οποίες αρνήθηκαν την τελική πρόταση ψηφίσματος του Σαββάτου και επέβαλαν τη συνέχιση των διαπραγματεύσεων και την Κυριακή, άσχετα εάν αυτό οδήγησε σε μια συμφωνία - ευχή… για την ενίσχυση της παγκόσμιας αντίδρασης στη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
«Μνημείο» αναβλητικότητας (ή κέρδους χρόνου από τους πλούσιους ρυπαντές) αποτελεί το σημείο της τελικής δήλωσης, που ζητά, να υποβληθούν νέες προτάσεις σχετικά με τις δεσμεύσεις για τη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα μέχρι την… COP26 του επόμενου χρόνου. Ζητά, επίσης, να καλυφθεί το χάσμα μεταξύ των υφιστάμενων δεσμεύσεων για τις εκπομπές και των στόχων της συμφωνίας για το κλίμα του Παρισιού το 2015.
Εκτός, όμως, από το κοινό μέτωπο των πλούσιων χωρών έναντι των φτωχών, έγινε ολοφάνερη και η συνεχιζόμενη σύγκρουση μεταξύ τους. Πρόκειται για τις χώρες, συμπεριλαμβανομένων των ΗΠΑ, της Αυστραλίας και της Βραζιλίας, όπου το αναπτυξιακό μοντέλο τους συνδέεται στενά με τη βιομηχανία ορυκτών καυσίμων. Κάποιες άλλες χώρες εμφανίστηκαν με δική τους ατζέντα. Η Ελβετία, για παράδειγμα, ανακοίνωσε ότι θα εφαρμόσει δικούς της κανόνες για την «υπεύθυνη αντιμετώπιση των διεθνών μηχανισμών της αγοράς».
Σε κάθε περίπτωση, τα πενιχρά αποτελέσματα της COP25 έρχονται σε αντίθεση με την ανακοίνωση της ΕΕ την περασμένη Τετάρτη στις Βρυξέλλες, περί του ομόφωνου στόχου για την ουδετερότητα του άνθρακα έως το 2050*, αν και η Πολωνία, που αντλεί το 80% της ενέργειας από τον άνθρακα, θα έχει περισσότερο χρόνο για την επίτευξή του.
Πάντως, οι χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλες αντιπροσωπείες, δήλωσαν, ότι προτιμούν να μην οριστικοποιήσουν τους κανόνες για τις διεθνείς αγορές άνθρακα, παρά να εγκρίνουν κανόνες, που θα μπορούσαν να υπονομεύσουν τις προσπάθειες για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. «Όλοι αναζητούμε συμβιβασμό», δήλωσε από την Παρασκευή ακόμη ο Φρανς Τίμερμανς, αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αρμόδιος για το κλίμα. «Αλλά δεν υπάρχει κανένας τρόπος, με τον οποίο θα μπορούσαμε να δεχτούμε έναν συμβιβασμό που θα έθετε σε κίνδυνο το περιβάλλον. Απλά δεν υπάρχει τρόπος».
Η ελπίδα στους δρόμους
Το «τίποτα καλύτερα από το κάτι, αν αυτό το κάτι είναι η κόλαση» θα μπορούσε, υπό προϋποθέσεις, να λειτουργήσει και θετικά σε έναν βαθμό. Το πρόβλημα είναι, ότι αυτές οι προϋποθέσεις δεν υπάρχουν. Ο χρόνος τρέχει σε βάρος του πλανήτη. Οι επιστήμονες έχουν υπολογίσει, ότι οι παγκόσμιες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να μειωθούν κατά 7,6% ετησίως, ξεκινώντας από τη χρονιά που έρχεται σε λίγες μέρες, για να επιτευχθεί ο στόχος του Παρισιού να διατηρηθεί η υπερθέρμανση του πλανήτη στους 1,5 βαθμούς Κελσίου (2,7 βαθμούς Φαρενάιτ) μέχρι τα τέλη του αιώνα. Αρκούν τα αποτελέσματα των διεθνών συνόδων, όπως αυτής στην Μαδρίτη, για να διαπιστωθεί εύκολα, ότι αυτό δεν πρόκειται να γίνει.
Ακόμη όμως και το «ρυπαίνω αλλά πληρώνω» (πολιτική που ναι μεν δεν σημαίνει κάτι στην κατεύθυνση της λύσης του προβλήματος, αλλά τουλάχιστον αποτελεί μια αναγκαία χρηματοδοτική πληγή για τις φτωχές χώρες) δεν ευτύχησε στην Μαδρίτη. Οι χώρες συμφώνησαν μεν να ορίσουν πόρους για τους πιο ευάλωτους, ώστε να τους αποζημιώσουν για τις επιπτώσεις των ακραίων καιρικών φαινομένων (ένα από τα πιο πιεστικά ζητήματα για τα μικρά νησιωτικά κράτη) αλλά δεν διευκρίνισαν, πώς θα εκταμιεύσουν 100 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για τη χρηματοδότηση του κλίματος έως το 2020, όπως συμφωνήθηκε στο Παρίσι.
Το 2013, συμφωνήθηκε ένα δοκιμαστικό σύστημα για τη διοχέτευση της βοήθειας αυτής, γνωστό ως Διεθνής Μηχανισμός της Βαρσοβίας. Όμως, οι πλούσιες χώρες, ιδιαίτερα οι Ηνωμένες Πολιτείες, αντέδρασαν στις προσπάθειες, να τις καταστήσουν επίσημα υπεύθυνες, για τον αντίκτυπο που έχουν οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στο κλίμα (αν και είναι) προκαλώντας την οργή των αναπτυσσόμενων χωρών. Το αποκορύφωμα αυτής της πολιτικής ήταν η μονομερής αποχώρηση των ΗΠΑ από τη Συμφωνία του Παρισίου του 2015, με απόφαση του Τραμπ, μια διαδικασία που θα ολοκληρωθεί στις 4 Νοεμβρίου του 2020, μία μέρα μετά τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές.
Τι μένει;
Προφανώς ο κόσμος που διαδήλωνε όλο αυτό το διάστημα στην Μαδρίτη. Όπως είπε η 14χρονη Αμερικανίδα ακτιβίστρια για το κλίμα, Alexandria Villasenor, στο Γαλλικό Πρακτορείο: «Η διαφορά μεταξύ της νεολαίας στους δρόμους και των διαπραγματεύσεων είναι ότι η νεολαία στους δρόμους δρα με όρους κατεπείγοντος. Η COP25 απέτυχε και αυτή είναι ακόμη μία χρόνια αποτυχίας».
*Η ουδετερότητα του άνθρακα είναι η εξισορρόπηση μεταξύ των εκπομπών άνθρακα και της απορρόφησης του διοξειδίου από την ατμόσφαιρα σε συλλέκτες άνθρακα. Για να επιτευχθούν μηδενικές εκπομπές, θα πρέπει παγκοσμίως όλες οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου να αντισταθμιστούν από τις δεσμεύσεις του άνθρακα.
