Από Ρούντι Ρινάλντι
Από τη δεκαετία του 1990 έγινε λόγος για «κοινωνία των δύο τρίτων» ή για «δυαδική κοινωνία».
Οι όροι αυτοί σχηματοποιούσαν τη μορφή του σύγχρονου κοινωνικού ζητήματος, εκτιμούσαν την έκταση και την οξύτητά του, και έδειχναν με έμφαση ότι οι μορφές...
ελέγχου της οικονομικής, πολιτικής, πολιτιστικής και επικοινωνιακής ισχύος έσπρωχναν ουσιαστικά εκτός κοινωνίας μια αυξανόμενη μερίδα του πληθυσμού. Η «κοινωνία των 2/3» ήταν το αποτέλεσμα των νεοφιλελεύθερων πολιτικών κατεδάφισης των θεσμών κοινωνικής προστασίας και αλληλεγγύης που εφάρμοζαν τα μεταπολεμικά χρόνια οι κυβερνήσεις των ανεπτυγμένων κυρίως χωρών. Η συνθήκη του Μάαστριχτ (1992) θεωρείται ορόσημο στην Ευρώπη για την εφαρμογή πολιτικών που οδηγούσαν στην κοινωνία των 2/3.
Και τότε και τώρα ξεχνιούνται ορισμένα πράγματα, που δεν ανάγονται απλώς στον «νεοφιλελευθερισμό». Πρώτα απ’ όλα, το Μάαστριχτ ήρθε μετά από τρία κορυφαία γεγονότα: την κρίση του 1987, την κατάρρευση του ανατολικού μπλοκ το 1989-91 και τον πόλεμο στον Κόλπο. Δεύτερον, η διαδικασία που άνοιξε μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου δεν ήταν μια γενικά και αόριστα «παγκοσμιοποίηση του καπιταλισμού», μια κυριαρχία της αγοράς. Στην ουσία σχεδόν αδιάκοπα λειτουργούσε το σχήμα «κοινωνικοποίηση των ζημιών, ιδιωτικοποίηση των κερδών» στο εσωτερικό κάθε χώρας, και «εθνικοποίηση των ζημιών και διεθνοποίηση των κερδών» σε παγκόσμιο επίπεδο. Μέσα από αυτή τη διαρκή διαδικασία ξεπετάχθηκαν δυνάμεις, άλλαξαν οικονομίες, καταστράφηκαν χώρες και τομείς, άλλαξαν σύνορα, έγιναν πόλεμοι οικονομικοί, κρυφοί, κανονικοί και τόσα άλλα, που διέψευσαν τους διαφημιστές του καπιταλισμού των χρόνων 1989-91.
Ο οικονομικισμός συσκοτίζει την πραγματικότητα
Ίσως αναρωτηθεί ο αναγνώστης: προς τι αυτή η εισαγωγή; Για έναν και μόνο λόγο: ο οικονομικισμός, το να δίνεται αποκλειστική προτεραιότητα στην οικονομία και τάχα στην αγορά, συσκοτίζει εντελώς την πραγματικότητα. Επειδή ο καπιταλισμός είναι ένα οικονομικό και πολιτικό συνάμα σύστημα (δεν διαχωρίζονται αυτά τα δύο, και δεν μπορεί να υπάρξει το ένα χωρίς το άλλο). Για 30 πάνω-κάτω χρόνια η νεοφιλελεύθερη ιδεολογία επέμενε για τον μονόδρομο που επέβαλλε με τους διεθνείς οργανισμούς και τις διεθνείς συνταγές στις οποίες όλοι προσαρμόστηκαν. Τώρα το έδαφος υπό την ιδεολογία του νεοφιλελευθερισμού έχει υποχωρήσει, η δομική κρίση έχει βαθύνει πολύ περισσότερο. Και το κύριο αποτέλεσμα αυτής της εξέλιξης ήταν να ενταθεί η δύση του Δυτικού κόσμου, και να αναδυθούν άλλες δυνάμεις (π.χ. Κίνα). Γι’ αυτό και έχουμε περάσει από την περιοχή του νεοφιλελευθερισμού-παγκοσμιοποίησης, στην περιοχή της γεωπολιτικής και της αναδιανομής της ισχύος με όλα τα μέσα.
Και πάλι το ερώτημα: και τι σχέση έχουν αυτά με την περίπτωσή μας; Έχουν μεγάλη σχέση. Τα μνημόνια ερμηνεύτηκαν, κακώς, μόνο ως οικονομικά μέτρα, που μας τιμωρούσαν για μια ευμάρεια που τάχα απολαμβάναμε ενώ, έλεγαν, στηριζόταν στα δανεικά και αγύριστα. Τώρα το «αγύριστα» αντιστρέφεται, και τα δίνουμε όλα στους δανειστές. Μα δεν συνέβη μόνο αυτό. Τα μνημόνια είχαν εξαρχής και γεωπολιτικό φορτίο. Όλοι οι «δανειστές» και μετέχοντες δεν είχαν αποκλειστικά τοκογλυφικούς στόχους. Νοιάζονταν για την κυριαρχία τους, για τους διαδρόμους τους, π.χ. στα Βαλκάνια, στο Αιγαίο, στη Ν.Α. Μεσόγειο, για τις βάσεις τους, για τις σφαίρες επιρροής που έχουν, για τις πύλες εισόδου τους προς την Ευρώπη.
Το αποτέλεσμα είναι περισσότερο ποιοτικό παρά ποσοτικό-οικονομικό: Η Ελλάδα κατέπεσε στο στάτους της σύγχρονης αποικίας, έχασε την κυριαρχία της πολλαπλά, είδε μεγάλο μέρος της οικονομίας της να καταστρέφεται, και τώρα γίνεται φράγμα της Ευρώπης για τις προσφυγικές ροές. Τώρα υλοποιούνται σχέδια δημιουργίας στρατοπέδων συγκέντρωσης προσφύγων από Ανατολάς, ενώ όλοι ήξεραν πως υπήρχαν τέτοια σχέδια και από την περίοδο του 1989-90, για την περίπτωση που είχαμε μαζικά κύματα από το Βορρά με την κατάρρευση των εκεί καθεστώτων. Τότε αυτό δεν έγινε. Γίνεται όμως σήμερα με μεγαλύτερη ένταση, με πολύ πιο αδύναμη τη χώρα και υπό την απειλή μιας Τουρκίας που ξεσαλώνει για να μπει στο κλαμπ των μεγάλων δυνάμεων.
Ποια «φιλανθρωπία», ποιος «ανθρωπισμός»;
Ας απαντήσουμε και σε αυτό το ερώτημα. Η κοινωνία των 2/3 είναι εδώ. Το σχήμα βέβαια δεν περιγράφει καλά την κατάσταση, αλλά έχουμε μια απώλεια 25% του ΑΕΠ, μια φοροληστεία και αφαίμαξη των μεσαίων και φτωχών στρωμάτων, σπρώξιμο στο περιθώριο μεγάλο μέρους του πληθυσμού (έχουμε τη μεγαλύτερη ανεργία σε όλη την Ευρώπη), και μια δημογραφική αφαίμαξη-μετανάστευση του πιο παραγωγικού ηλικιακά τμήματος. Η κοινωνία στάθηκε όρθια χάρη στην αλληλεγγύη και τους οικογενειακούς δεσμούς. Τώρα το κερασάκι στην τούρτα αυτού του μοντέλου διαχείρισης της φτώχειας είναι τα επιδόματα, τα κοινωνικά μερίσματα, το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα. Κάθε που φτάνει το τέλος του χρόνου, θα δίνεται ένα μέρισμα στο πιο φτωχό τμήμα, εφόσον βέβαια θα πιάνονται οι οικονομικοί στόχοι που όρισαν οι Θεσμοί… Ιδού η «φιλανθρωπία».
Η Ελλάδα θα γίνει ο τόπος, όπου θα εγκατασταθούν «προσωρινά», δηλαδή μόνιμα, εκατοντάδες χιλιάδες πρόσφυγες. Τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου θα είναι υπό διεθνή επιτροπεία, μόνιμα φορτωμένα με δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες και η ενδοχώρα θα δέχεται δεκαριές χιλιάδων προσφύγων (κάθε κλειστό κέντρο θα είναι χωρητικότητας 5.000+ ανθρώπων). Όσοι δεν συμμορφώνονται με αυτόν τον διακανονισμό θα ονομάζονται «εθνικιστές» και «φασίστες», και θα κραδαίνεται η σημαία του «ανθρωπισμού» για την κατάποση του σχεδίου αυτού από όλο τον πληθυσμό.
«Φιλανθρωπία» λοιπόν προς το εσωτερικό, «ανθρωπισμός» προς τα νέα προσφυγικά κύματα. «Φιλανθρωπία» με ένταση της εκμετάλλευσης και της φτωχοποίησης. «Ανθρωπισμός» με τη δημιουργία στρατοπέδων κράτησης σε όλη τη χώρα (δηλαδή Μόριες και συναφείς καταστάσεις). Και επειδή είμαστε φιλάνθρωποι μάνατζερς (Μητσοτάκης και λοιποί), θα δίνουμε και μπόνους σε όποιες περιφέρειες υποδέχονται χωρίς διαμαρτυρίες τις φυλακές προσφύγων.
Συνταγματοποίηση επιδομάτων πτωχοκομείου
Στη συζήτηση για την αναθεώρηση του Συντάγματος στη Βουλή η ΝΔ κατέθεσε πρόταση για τη συνταγματική κατοχύρωση του «ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Δηλαδή, όπως εξηγούν, ενός «διχτυού ασφαλείας για τους πλέον αδύναμους». Είναι, λένε, «ένα ιστορικό βήμα, μια εμβληματικού χαρακτήρα παρέμβαση στην κοινωνική προστασία και τη θέσπιση κοινωνικών δικαιωμάτων, με στόχο την ενδυνάμωση και την υποστήριξη των οικονομικά αδυνάμων συμπολιτών μας που επλήγησαν από την οικονομική κρίση».
Η ΝΔ πρότεινε, να προστεθεί στο άρθρο 21 παρ. 1 του Συντάγματος η φράση: «Το κράτος μεριμνά για τη διασφάλιση συνθηκών αξιοπρεπούς διαβίωσης όλων των πολιτών, μέσω ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος». Ο ΣΥΡΙΖΑ, ενώ έκανε λόγο για «συνταγματοποίηση του νεοφιλελευθερισμού», διευκρίνισε δια του εισηγητή του Γ. Κατρούγκαλου, καλόφημου για τα εργασιακά και ασφαλιστικά αισθήματά του: «Εμείς προτείνουμε να αντικατασταθεί το ρήμα “μεριμνά” στη διατύπωση που προτείνει η ΝΔ με το ρήμα “εγγυάται” ή “εξασφαλίζει”. Προτείνουμε να αντικατασταθεί η φράση “μέσω ενός συστήματος ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος” από τη φράση “μέσω ενός συστήματος καθολικών κοινωνικών υπηρεσιών και εισοδηματικών ενισχύσεων”». Τόσο ριζικές διαφορές έχουν…
Όπως και με τον «ανθρωπισμό» των hotspots. Οι συριζαίοι θεωρούν τη Μόρια περίπου πρότυπο και υποδέχονται τους πρόσφυγες με πανό στο λιμάνι του Πειραιά, αδιαφορώντας για το πού θα καταλήξουν. Οι νεοδημοκράτες προσπαθούν να καταπιούν τη «νέα γραμμή» του ανθρωπισμού και να πείσουν όσους τους ψήφισαν, ότι χρειάζονται σε όλη την χώρα κλειστά κέντρα. Σε λίγο καιρό ίσως συνταγματοποιηθούν και τα «κέντρα φιλοξενίας». Ίσως ακόμα να μην υπάρχει καν ελληνικό Σύνταγμα, ή και Ελλάδα όπως την ξέρουμε.
Γενικό συμπέρασμα: Δεν υπάρχουν σκέτα οικονομικά και σκέτα γεωπολιτικά μνημόνια. Αυτές οι δύο πλευρές είναι αδιάσπαστες, όπως και τα αποτελέσματά τους. Το ίδιο αδιάσπαστη είναι και η πάλη εναντίον τους. Και ο νοών, νοείτω.
ΠΗΓΗ: edromos.gr
