Του Βασίλη Ξυδιά
Καθώς η αντίδραση της κοινωνίας κλιμακώνεται, το ερώτημα είναι, μέχρι πού μπορεί να φτάσουν τα πράγματα.
Μέχρι πού μπορούν να το πάνε οι εξαγριωμένοι αγρότες και οι άλλες αγανακτισμένες επαγγελματικές...
ομάδες, που βλέπουν πλέον πως η εφαρμογή του μνημονίου δεν τους κάνει απλώς φτωχότερους, αλλά τους καταστρέφει ολοσχερώς· τους στερεί την επαγγελματική και κοινωνική τους υπόσταση.
Είναι σαφές, ότι σ’ αυτήν τουλάχιστον τη φάση ο κοινωνικός ξεσηκωμός δεν μπορεί να απαντήσει ούτε στο γενικό πολιτικό πρόβλημα της χώρας, ούτε στο πρόβλημα της παραγωγικής της ανασυγκρότησης. Δεν είναι ένα κίνημα θετικής διεξόδου, ούτε από πολιτική, ούτε από κοινωνική ή αναπτυξιακή άποψη. Είναι όμως ξεκάθαρα ένα κίνημα αντίστασης.
Είναι η κοινωνία που εισβάλλει αναπάντεχα στο πολιτικό προσκήνιο, θέτοντας εμπόδιο στη συντελούμενη μνημονιακή καταστροφή τις δικές της «κόκκινες γραμμές», πραγματικές αυτή τη φορά.
Επιφυλάξεις
Είναι όντως έτσι; Αναρωτιούνται οι απαισιόδοξοι. Πόσο ισχυρές είναι αυτές οι κοινωνικές «κόκκινες γραμμές»; Ας πάρουμε, φερ’ ειπείν, τους αγρότες που είναι η αιχμή του λαϊκού ξεσηκωμού. Πόσο απαλλαγμένα είναι τα αγροτικά μπλόκα και γενικότερα ο αγροτικός κόσμος από τα παλιά «διεκδικητικά» στερεότυπα και από πιθανές αυταπάτες για «εφικτές βελτιώσεις» στα κυβερνητικά σχέδια; Μήπως η επιρροή των παλαιών αγροτοσυνδικαλιστών με την κομματική νοοτροπία και την εξυπναδίστικη διαπραγματευτική λογική οδηγήσει τελικά σε υποχώρηση, με κάποια ίσως ανταλλάγματα (π.χ. περί τα τέλη Φεβρουαρίου που οι αγρότες οφείλουν κανονικά να επιστρέψουν στα χωράφια τους); Και μήπως η παρουσία χρυσαυγιτών ή δεξιών εκτρέψει τελικά την κατάσταση; Πόση είναι, τέλος πάντως, η επιρροή των νέων, μη εξαρτημένων από κόμματα στελεχών; Μπορούν αυτοί, και σε ποιο βαθμό, να δώσουν άλλη δυναμική στα πράγματα;
Εύλογα ερωτήματα, τα οποία όμως δεν μπορούν να απαντηθούν από «εξωτερικούς παρατηρητές». Όσοι έχουν τέτοιες απορίες, αν δεν είναι προσχηματικές, θα πρέπει να μπουν οι ίδιοι μέσα στον χορό, για να δούνε εκ των ένδον, πώς κανείς χορεύει. Στο κάτω κάτω ακόμα και ο πιο απαισιόδοξος οφείλει να παραδεχθεί, πως, ως τώρα τουλάχιστον, το κίνημα δεν έχει πέσει σε χοντρές παγίδες. Αντιθέτως, έχει δείξει δείγματα ωριμότητας και σταθερότητας.
Για παράδειγμα, είναι εντυπωσιακή η ομοφωνία, με την οποία οι εκπρόσωποι των μπλόκων έχουν αποφύγει να πέσουν στην παγίδα του δήθεν «διαλόγου», στην οποία ήθελε να τους παρασύρει η κυβέρνηση. Κι είναι επίσης εντυπωσιακή η ψυχραιμία και η αποφασιστικότητα με την οποία κινήθηκαν τους πέντε αυτούς μήνες μετά τον εκλογικό θρίαμβο των μνημονιακών δυνάμεων, ώστε να φτάσουμε σήμερα σ’ έναν πραγματικά καθολικό αγροτικό ξεσηκωμό, με μια τέτοια κοινωνική αποδοχή που δεν είχαν ποτέ οι αγροτικές κινητοποιήσεις στο παρελθόν. Θα πρέπει αυτό να πιστωθεί στις συνδικαλιστικές ηγεσίες, νεότερες ή παλαιότερες, που χειρίστηκαν ώς τώρα τα πράγματα.
Περιεχόμενο και σκοπός του αγώνα
Υπάρχουν και σκοτεινά σημεία· δεν υπάρχει αμφιβολία. Το πρώτο και το πιο σημαντικό αφορά το περιεχόμενο και τον ίδιο τον στόχο της κινητοποίησης. Κι ας δεχτούμε εδώ, ότι το περιεχόμενο δεν μπορεί για την ώρα να είναι άλλο από την άρνηση των μνημονιακών μέτρων. Θα ήταν ευχής έργο, αν υπήρχαν κάποια κομμάτια του αγροτικού κινήματος, που να θέτουν το ζήτημα μιας εναλλακτικής στρατηγικής ή άμεσων πρωτοβουλιών για την ανασυγκρότηση του πρωτογενούς τομέα, αλλά είναι σαφές, ότι αυτό δεν είναι εφικτό. Ακόμα κι αν υπάρχουν τέτοια στοιχεία, δεν μπορούν ακόμα να δώσουν το στίγμα τους στον πολιτικό αγώνα. Κρατάμε, λοιπόν, την εκκρεμότητα και εστιάζουμε στην απόρριψη των μέτρων που διαλύουν τον σημερινό αγρότη παραγωγό.
Πόσο αποφασισμένοι είναι οι αγρότες των μπλόκων, να επιμείνουν στην απόρριψη αυτών των μέτρων μέχρι τέλους; Οι ίδιοι δηλώνουν ομόφωνα, με όλους τους τρόπους, ότι δεν πρόκειται να κάνουν πίσω. Και δείχνουν όντως πειστικοί στη δήλωσή τους αυτή. Φαίνεται, όμως, πως υπάρχουν αρκετοί, που το λένε αυτό με ειλικρίνεια μεν, έχοντας όμως την ελπίδα πως η κυβέρνηση τελικά κάπου θα υποχωρήσει. Σφάλλουν προφανώς. Δεν έχει γίνει ακόμα σε όλους σαφές, ότι η κυβέρνηση, ακόμα κι αν το ήθελε, δεν μπορεί να υποχωρήσει. Δεν της αφήνει αυτό το περιθώριο η συμφωνία που υπέγραψε, και οι επίτροποι που την επιτηρούν.
Το κρίσιμο, από την άποψη αυτή, είναι να συνειδητοποιήσει όλος ο αγροτικός κόσμος, όπως και ολόκληρη η ελληνική κοινωνία, πως η διάλυση της αγροτιάς, των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, των ελεύθερων επαγγελματιών και της μικρής και μεσαίας ιδιοκτησίας δεν είναι μια ατυχής παρενέργεια των μνημονίων, αλλά είναι ένας από τους βασικούς τους σκοπούς.
Είναι ο κύριος στόχος και η απαραίτητη προϋπόθεση για οποιαδήποτε επανεκκίνηση της ανάπτυξης στη χώρα, προς την κατεύθυνση που τη φαντάζεται το διεθνές χρηματιστικό κεφάλαιο. Κι αυτό θέτει τους αγρότες και όλη την κοινωνία μπροστά σ’ έναν μακρόχρονο αγώνα αντοχής, ανεξάρτητα από το ποια κυβέρνηση θα βρίσκεται στα πράγματα.
Μορφές δράσης
Κι έτσι ερχόμαστε στο δεύτερο σκοτεινό σημείο, που αφορά τις μορφές του αγώνα. Η αίσθηση ότι η κυβέρνηση, πιεζόμενη, μπορεί τελικώς να υποχωρήσει, οδηγεί και σε αντίστοιχες μορφές αγώνα, που ακόμα κι αν μοιάζουν ακραίες, παραμένουν κατά βάση διεκδικητικές και δεν μπορούν να έχουν την απαιτούμενη διάρκεια. Τέτοια είναι, για παράδειγμα, η περίπτωση του μπλοκαρίσματος των δρόμων γενικώς και αορίστως· μορφή αγώνα κληρονομημένη από το αμαρτωλό παλαιοσυνδικαλιστικό παρελθόν. Νομίζουν, ίσως, αυτοί που την υιοθετούν, πως μπλοκάροντας κάποιες από τις λειτουργίες της κοινωνίας ασκούν πίεση στην κυβέρνηση. Αλλά, όπως είπαμε, τι πίεση να νιώσει ο Τσίπρας (και ο κάθε Τσίπρας) από τα αγροτικά τρακτέρ, όταν τον έχουν ήδη λιώσει τα γερμανικά… Πάντσερ;
Ενδιαφέρουσα από την άποψη αυτή και σε εντελώς αντίθετη κατεύθυνση υπήρξε η τακτική που ακολούθησαν οι αγρότες στο μπλόκο του Ισθμού. Άνοιξαν κατ’ επανάληψη τα διόδια, αφήνοντας τον κόσμο να περνάει δωρεάν. Φαίνεται όμως ότι η κλιμάκωση των πραγμάτων έφερε στην επιφάνεια κλασικά αντανακλαστικά, κάνοντας το μπλόκο του Ισθμού να επιστρέψει στις παλαιότερες μεθόδους του γνωστού μπλοκαρίσματος. Εδώ λειτουργεί ακόμα η αδράνεια, δυστυχώς.
Δεν παύουν όμως να υπάρχουν και ενθαρρυντικά δείγματα. Τις προάλλες, Τετάρτη 3/2, οι αγρότες στο Άργος, την Ιεράπετρα κ.ά. μετέφεραν τη δράση τους στο κέντρο των πόλεων, προβαίνοντας σε καταλήψεις τραπεζών (συμβολικές προς ώρας), που θέτουν στο στόχαστρο τους ηθικούς αυτουργούς και τους τελικούς ωφελούμενους από την καταστροφή. Έξυπνη κίνηση!
Ενδιαφέρον έχει, επίσης, η απόφαση που έλαβαν την Τετάρτη οι λογιστές και φοροτεχνικοί στο Οικονομικό Επιμελητήριο Αθηνών για αποχή από την υποβολή δηλώσεων. Αυτό ακριβώς χρειάζεται! Μορφές απεργίας και πολιτικής ανυπακοής που δεν μπλοκάρουν τις αναγκαίες λειτουργίες της κοινωνίας (κυκλοφορία, μεταφορές, εκπαίδευση, υγεία κ.λπ.) αλλά εκείνες που αφορούν την άσκηση της πολιτικής εξουσίας, τον σκληρό πυρήνα της Διοίκησης και την εφαρμογή των μνημονίων (π.χ. εισπρακτικοί μηχανισμοί).
Ξεπερνώντας τα στερεότυπα
Όπως έγραφε ο Δημήτρης Κοδέλας στο προηγούμενο φύλλο του Δρόμου, «στην κρίσιμη αυτή καμπή έχει σημασία, τα περιεχόμενα και οι μορφές να είναι τέτοια ώστε: α) να δημιουργούν ενότητα στους αγωνιζόμενους αγρότες και στα διαφορετικά μπλόκα, β) να καλλιεργούν την ενότητα με τις υπόλοιπες πληττόμενες κοινωνικές τάξεις, περιορίζοντας τους κοινωνικούς αυτοματισμούς που επιδιώκει η κυβέρνηση, γ) να διατηρούν/αυξάνουν τη μαζική συμμετοχή και την πραγματική συμμετοχή και δημοκρατία, δ) να εμβαθύνουν την συζήτηση γύρω από το παραγωγικό ζήτημα και τη διέξοδο της χώρας». (Ο αγώνας επιβίωσης των αγροτών μπορεί να ανοίξει δρόμους, ΔτΑ φ. 297, 30/1/2016, σελ. 6-7). Τα πράγματα δεν είναι απλά, ακόμα κι αν παραβλέψουμε για την ώρα το δ΄ σημείο. Η αδράνεια από τις παλαιές αντιλήψεις και συνήθειες είναι ισχυρή. Οι δυσκολίες μεγάλες.
Παρ’ όλα αυτά φαίνεται πως το κίνημα είναι ζωντανό, αυθεντικό και σε μεγάλο βαθμό ακηδεμόνευτο. Και μέρα με τη μέρα αποκτά συνείδηση των προβλημάτων και αναζητά λύσεις. Πέντε μόλις μήνες μετά την εκλογή μιας πανμνημονιακής Bουλής ο λαϊκός ριζοσπαστισμός αναδεικνύεται και πάλι σε πρωταγωνιστικό πολιτικό παράγοντα, παρ’ όλους τους περιορισμούς, τις αντιφάσεις και τις ανακολουθίες του. Όπως το 2011 στις πλατείες. Όπως τον Ιούλιο του 2015 με το δημοψήφισμα. … Και δεν αποκλείεται να είναι αυτός ο λαϊκός παράγοντας που θα καθορίσει άμεσα τις πολιτικές εξελίξεις επιτείνοντας αποφασιστικά το κυβερνητικό αδιέξοδο.
ΠΗΓΗ; e-dromos.gr
