Κώστας Δουζίνας
Το 2008 μπήκαμε σε μια νέα μακρά εποχή αντιστάσεων, την πρώτη μετά την δεκαετία των ΄60, τα γεγονότα του Μάη και το Πολυτεχνείο.
Δεν ξέρουμε, που θα...
ξεσπάσει το επόμενο κύμα διαμαρτυρίας, αντίστασης, η επόμενη λαϊκή εξέγερση. Αλλά ξέρουμε ότι θα γίνει.
Θέση 8. Τα κυβερνητικά μέτρα μας γυρίζουν τυπικά ή ουσιαστικά στα μνημόνια. Η λαϊκή αγανάκτηση θα μας γυρίσει στο 2011 και τις πολύμορφες αντιστάσεις
Την περασμένη βδομάδα μια έκθεση της εταιρείας ανάλυσης πολιτικού ρίσκου Verisk Maplecroft και η διάλεξη του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες στην μνήμη του Νέλσον Μαντέλα επιβεβαίωσαν τις προβλέψεις μας. Υπάρχουν πολλές εταιρείες σαν την Verisk Maplecroft, που συμβουλεύουν μεγαλο-επενδυτές για την πολιτική σταθερότητα κρατών, πριν κάνουν τις επενδύσεις τους. Αποτελούν πολιτικούς κατάσκοπους και αναλυτές, οι συμβουλές των οποίων αποτελούν σημαντικό παράγοντα στις επενδυτικές αποφάσεις. Τα συμπεράσματα της έκθεσης ήταν αναμενόμενα.
Ο οικονομικός αντίκτυπος της πανδημίας θα οδηγήσει το δεύτερο εξάμηνο του 2020 σε αντιστάσεις, ταραχές και αστάθεια σε όλο τον κόσμο. Η ύφεση θα δημιουργήσει τις προϋποθέσεις μιας "τέλειας καταιγίδας" στα αναπτυσσόμενα κράτη. Αλλά ο κίνδυνος ταραχών και εξεγέρσεων υπάρχει παντού: στην Ινδία, την Βραζιλία, την Ρωσία, τη Νότια Αφρική, την Τουρκία. Στις ΗΠΑ, ο συνδυασμός των διαμαρτυριών, της τεράστιας απώλειας θέσεων εργασίας και της καταστολής του Τραμπ, κάνουν τις νέες ταραχές «αναπόφευκτες». «Η βασική υπόθεση εργασίας είναι, ότι το 2020 θα έχουμε μεγάλη αύξηση στις διαμαρτυρίες και η επόμενη δεκαετία θα είναι περίοδος πρωτοφανούς αναταραχής…Για τις χώρες που δεν είναι έχουν πάρει μέτρα ανάκαμψης, αυτό είναι το καλύτερο πιθανό σενάριο», δήλωσε ο Μίχα Χρίμπερνικ, αναλυτής της εταιρείας.
Αν η Verisk Maplecroft προειδοποιεί κυβερνήσεις και επενδυτές, ο Γκουτέρες, σε μια ασυνήθιστα φορτισμένη ομιλία, μίλησε από την πλευρά των πολιτών. Εξέτασε τα ιστορικά και πολιτικά αίτια της λαϊκής οργής και έκανε ριζοσπαστικές προτάσεις. Η υγειονομική κρίση αποκάλυψε τους κινδύνους, που έχουμε αγνοήσει για δεκαετίες: τα ανεπαρκή συστήματα υγείας, την έλλειψη κοινωνικής πρόνοιας, τις διαρθρωτικές ανισότητες, την περιβαλλοντική υποβάθμιση, την κλιματική κρίση. Ο κοροναϊός αποκάλυψε την προϋπάρχουσα “πανδημία φτώχειας και ανισότητας” και τις απάτες και τα ψέματα που την δικαιλογούσαν: «Το ψέμα ότι οι ελεύθερες αγορές μπορούν να προσφέρουν υγειονομική περίθαλψη για όλους. Τον μύθο ότι η κοινωνική πρόνοια χωρίς αμοιβή δεν είναι δουλειά, την αυταπάτη ότι ζούμε σε έναν μετα-ρατσιστικό κόσμο, τον μύθο ότι είμαστε όλοι μαζί στο ίδιο πλοίο».
Το #MeToo και Black Lives Matter δείχνουν, ότι η απογοήτευση με το κατεστημένο έφτασε στα άκρα. «Ας μην ξεγελιόμαστε. Η κληρονομιά της αποικιοκρατίας επιβιώνει. Το βλέπουμε στην οικονομική και κοινωνική αδικία, στην άνοδο των εγκλημάτων μίσους και την ξενοφοβία, στην επιμονή του θεσμικού ρατσισμού. Το βλέπουμε στο παγκόσμιο εμπόριο. Οι οικονομίες των πρώην αποικιών διατρέχουν τον κίνδυνο να παγιδευτούν στην παραγωγή πρώτων υλών και προϊόντων χαμηλής τεχνολογίας - μια νέα μορφή αποικιοκρατίας. Και το βλέπουμε στις παγκόσμιες σχέσεις εξουσίας».
Η ανθρωπότητα αντιμετωπίζει τη βαθύτερη παγκόσμια ύφεση από τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο και την ευρύτερη κατάρρευση των εισοδημάτων από το 1870. Οι εργαζόμενοι στην άτυπη οικονομία, οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, οι άνθρωποι που δουλεύουν στην πρόνοια, κυρίως οι γυναίκες, είχαν πληγεί περισσότερο. Πάνω από το 70% των ανθρώπων του κόσμου ζούν με μειούμενο εισόδημα και πλούτο και αυξανόμενες ανισότητες, ενώ οι 26 πλουσιότεροι άνθρωποι έχουν τόσο πλούτο, όσο το μισό του παγκόσμιου πληθυσμού. “Οι βαθειές ανισότητες αρχίζουν πριν την γέννηση και καθορίζουν τις ζωές και τους πρόωρους θανάτους.” Η ανισότητα συνδέεται με την οικονομική αστάθεια, τη διαφθορά, τις χρηματοπιστωτικές κρίσεις, το έγκλημα και τη σωματική και ψυχική υγεία.
Οι νέοι ακτιβιστές δίνουν την μόνη απάντηση αυτή την στιγμή. “Απορρίπτουν την ανισότητα και τη διαίρεση και ενώνουν τους νέους, την κοινωνία των πολιτών, τον ιδιωτικό τομέα, τις πόλεις, τις περιφέρειες πίσω από τις πολιτικές για την ειρήνη, τον πλανήτη μας, τη δικαιοσύνη και τα ανθρώπινα δικαιώματα για όλους.” Ο Γκουτέρες κάλεσε για ένα νέο παγκόσμιο κοινωνικό συμβόλαιο, βασισμένο στη δικαιοσύνη, την υγειονομική κάλυψη όλων και ένα καθολικό βασικό εισόδημα. "Βρισκόμαστε σε σημείο αιχμής. Αλλά δεν γνωρίζουμε σε ποια πλευρά της ιστορίας βρισκόμαστε". Ξέρουμε το όνομα του διλήμματος: Σοσιαλισμός ή βαρβαρότητα και καταστροφή του πλανήτη.
Ας ελπίσουμε, ότι, είτε η αίσθηση αυτοσυντήρησης, είτε η κατανόηση της τραγικής οικονομικής κατάστασης που έρχεται, θα οδηγήσει την κυβέρνηση Μητσοτάκη, να εγκαταλείψει τις νεοφιλελεύθερες πολιτικές. Τις καταδίκασε με τον πιο έντονο τρόπο ο Γκουτέρες, εγκαταλείποντας την παραδοσιακή διπλωματική σιωπή του ΟΗΕ. Σταδιακά τις απορρίπτουν οι εμπνευστές και πρωταγωνιστές τους. Μόνο η Ελληνική κυβέρνηση δεν φαίνεται να συμμετέχει στην αλλαγή και να ετοιμάζεται για τις αντιδράσεις. Η νομοθέτηση νέων εξουσιών και απαγορεύσεων και η αστυνομική καταστολή, βία και παρακολούθηση των πολιτών δείχνουν, ότι η κυβέρνηση δέχτηκε την συμβουλή της εταιρείας πολιτικού ρίσκου και προετοιμάζεται. Η απάντηση των πολιτών θα έρθει στους δρόμους, στην δουλειά, στον πολιτισμό, στα Πανεπιστήμια. Θα είναι και πάλι καθοριστική. Τα κυβερνητικά μέτρα μας γυρίζουν, τυπικά ή ουσιαστικά, στα μνημόνια, στο 2010. Η λαϊκή αγανάκτηση θα μας γυρίσει στο 2011 και το μεγαλύτερο κύμα αντιστάσεων μετά το Πολυτεχνείο (Κώστας Δουζίνας, Στάση Σύνταγμα. Αντίσταση και Φιλοσοφία στην Κρίση, Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Δεκέμβριος 2011).
Δεν θα είναι κάτι νέο ή απρόβλεπτο. Η ανθρωπότητα γεννήθηκε στην ανυπακοή. Σ’ όλους τους μύθους γένεσης, ο άνθρωπος αψηφά τον νόμο και τους ισχυρούς για να θεμελιώσει την ύπαρξή του. Στην Παλιά Διαθήκη, ο Αδάμ και η Εύα παρακούουν τον Θεό, διώχνονται από τον Παράδεισο και έτσι αρχίζει η ανθρώπινη ζωή. Ο Προμηθέας κλέβει την φωτιά από τους θεούς του Ολύμπου (κάτι για το οποίο τιμωρείται άγρια) και θεμελιώνει τον ανθρώπινο πολιτισμό. Ο Απόστολος Παύλος γράφει Στην Επιστολή στους Ρωμαίους: «Τί οὖν ἐροῦμεν; ὁ νόμος ἁμαρτία; μὴ γένοιτο· ἀλλὰ τὴν ἁμαρτίαν οὐκ ἔγνων εἰ μὴ διὰ νόμου· τήν τε γαρ ἐπιθυμίαν οὐκ ᾔδειν εἰ μὴ ὁ νόμος ἔλεγεν, οὐκ ἐπιθυμήσεις” (7:7). Μόνο επειδή ο νόμος απαγορεύει το αντικείμενό του, δημιουργείται η επιθυμία και γεννιέται η ελευθερία. Τέλος στον Φροϋδικό μύθο, οι αδελφοί σκοτώνουν τον πρωταρχικό πατέρα, που διαφέντευε όλες τις κόρες. Ο Οιδιπόδειος φόνος και η ενοχή των πατροκτόνων δημιούργησε την ηθική, το υπερεγώ, μια αυτο-πειθάρχηση πιο αποτελεσματική από τις απειλές του πατέρα.
Η αμαρτία είναι μητέρα της ηθικής. Η ανυπακοή δημιουργός του ανθρώπου. Όσοι δεν το καταλαβαίνουν και δεν σέβονται την βασική ανθρώπινη ορμή της αντίστασης, είναι καταδικασμένοι.
Τα ενυπόγραφα άρθρα εκφράζουν τον συντάκτη τους, χωρίς να συμπίπτουν κατ' ανάγκη με την άποψη του Jenny΄s world
