Η εξέγερση στις ΗΠΑ βγάζει ξανά στην επιφάνεια ερωτήματα παλιά, καθώς και σκέψεις και συλλογικές εμπειρίες, που δεν έχουν ίσως επεξεργαστεί όπως θα τους άξιζε.
Έχουμε κολλήσει στην εποχή της πτώσης του τείχους και την κατάρρευση ενός συστήματος που αυτο-χαρακτηριζόταν ως “σοσιαλιστικό”, αλλά στην ουσία του ήταν μια μορφή κρατικού καπιταλισμού, σαφέστατα πάντως “καλύτερου” (με όσα εισαγωγικά θέλετε) από τον νεοφιλελεύθερο καταστροφικό καπιταλισμό της ελεύθερης αγοράς που ζούμε.
Μια διαφορετική ανάγνωση της ίδιας ιστορίας θα στεκόταν περισσότερο στις καλές προθέσεις των πρωταγωνιστών και θα σημείωνε, πως επρόκειτο απλά για ένα πείραμα στην ανθρώπινη ιστορία, ένα πείραμα που απέτυχε.
Βέβαια, στην επιστήμη (αλλά και στην καθημερινότητα των ανθρώπων) η αξία ακόμα και των πιο αποτυχημένων πειραμάτων είναι τεράστια.
Άρκεί να έχεις την ικανότητα της σκέψης και της εξαγωγής συμπερασμάτων.
Εκτός, όμως, από το πείραμα του λεγόμενου “υπαρκτού σοσιαλισμού” (που βασίστηκε στην αρχή της κατάληψης του καταπιεστικού καπιταλιστικού κράτους και της αντικατάστασής του από ένα άλλο “σοσιαλιστικό” κράτος), υπάρχουν κι άλλα πειραματικά μοντέλα, τα οποία δεν έχουν τύχει ακόμα ανάλογης προσοχής.
Πρόκειται, κυρίως, για κινήματα βάσης που προσπαθούν (ή προσπάθησαν στο παρελθόν) όχι μόνο να οργανώσουν την αντίσταση των πληθυσμών που τα ακολουθούσαν, αλλά ταυτόχρονα να παράγουν λύσεις σε προβλήματα καθημερινότητας και επιβίωσης των ανθρώπων αυτών, παρακάμπτοντας τις υφιστάμενες κρατικές δομές, δρώντας δηλαδή παράλληλα και συχνά σε αντίθετη κατεύθυνση από την επίσημη εξουσία.
Οι “Μαύροι Πάνθηρες” στις ΗΠΑ, οι “Ζαπατίστας” στο Μεξικό, η Χεζμπολάχ στον Λίβανο (ιδίως τα πρώτα χρόνια του 21ου αιώνα) είναι μερικά, ενδεικτικά μόνο, παραδείγματα.
Δεν θα σταθώ εδώ στο ιδεολογικό υπόβαθρο αυτών των κινημάτων, ούτε στο αν και τι μπόρεσαν να πετύχουν μέσα στον χρόνο.
Τα αντιμετωπίζω απλά ως πειραματικά μοντέλα και πηγές χρήσιμων συμπερασμάτων για το σήμερα και για το μέλλον.
Το καθένα από αυτά είναι εντελώς μοναδικό, όλα τους όμως έχουν έναν κοινό παρανομαστή.
Αφορούν εκείνους που υποφέρουν, βασίζονται στην κινητοποίηση και αυτενέργεια των ανθρώπων αυτών, δημιουργούν δομές και διαδικασίες λειτουργικές και αποτελεσματικές, που στοχεύουν στην επίλυση συγκεκριμένων ζητημάτων χωρίς την εμπλοκή και την διαμεσολάβηση της κρατικής εξουσίας.
Αυτό συμβαίνει, επειδή έχει γίνει συνείδηση το αναμφισβήτητο γεγονός, ότι το κράτος ούτε ενδιαφέρεται ούτε αλλάζει λογική απέναντι σε μια μερίδα των πολιτών (των απόκληρων, δηλαδή της πλέμπας) που τοποθετούνται έξω από τα όρια της λεγόμενης μεσαίας (αστικής) τάξης.
Αν η συμπεριφορά αυτή της κρατικής εξουσίας αφορούσε παλαιότερα το 1/5 της κοινωνίας, οι εξελίξεις σε επίπεδο τεχνολογίας και εφαρμογής της στην οικονομία (και η επακόλουθη συρρίκνωση της μεσαίας τάξης) έχουν μεταβάλει ήδη δραματικά τα ποσοστά των ανθρώπων που έχουν περάσει πια στο περιθώριο.
Η σημερινή κοινωνία των δύο τρίτων (όπου το ένα τρίτο είναι “στην απέξω”) μεταβάλλεται γοργά σε κοινωνία του ενός τρίτου.
Για δεκαετίες, το καπιταλιστικό σύστημα ταλανιζόταν από την αντίθεση ανάμεσα στην εξασφάλιση της υπεραξίας και της πολιτικής περιθωριοποίησης της εργατικής τάξης και στην ταυτόχρονη ανάγκη βελτίωσης του βιοτικού επιπέδου και της εκπαίδευσης του εργατικού δυναμικού, που ήταν αναγκαία προϋπόθεση για την ομαλή λειτουργία του συστήματος.
Σήμερα η ανάγκη αυτή σταδιακά εκλείπει.
Οι εφαρμογές της “τεχνητής νοημασύνης” και της ρομποτικής κάνουν λιγότερο αναγκαία και αποδοτική για το σύστημα την εκπαιδευτική διαδικασία για τους πληβείους.
Τα πρώτα σημάδια έχουν ήδη φανεί.
Στην μητρόπολη του καπιταλισμού το ποσοστό του αναφαλβιτισμού αυξάνει δραματικά τα τελευταία χρόνια.
Δεν θα αργήσει η εποχή, που οι “απέξω” θα χρειαστεί να δημιουργήσουν το δικό τους (ξεχωριστό από το κράτος) σύστημα εκπαίδευσης ή να γυρίσουν πίσω στην εποχή του Μεσαίωνα.
Κάθε διαμαρτυρία για καλυτέρευση της παρεχόμενης από το κράτος δωρέαν δημόσιας εκπαίδευσης, θα μοιάζει με ουρλιαχτό μέσα στην έρημο.
Δεν θα έχει την παραμικρή σημασία και αξία. Σημασία και αξία θα έχουν μόνο οι πράξεις και όχι τα λόγια αντίστασης των ανθρώπων. Όπως συνέβαινε πάντοτε άλλωστε.
Ως ανθρώπινα όντα, αντανακλαστικά, επιθυμούμε, να μας θεωρούν οι άλλοι σημαντικούς.
Πιστεύουμε, λόγου χάρη, ότι η εξουσία υπολογίζει ή ότι θα έπρεπε να υπολογίζει την γνώμη και τις διαμαρτυρίες μας.
Κατανοητό από μια άποψη, δυστυχώς όμως αναληθές.
Δεν τους ενοχλεί, αν θα ζούνε εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι μέσα σε γκέτο χωρίς πρόσβαση στα απαραίτητα και στα αναγκαία, που κάνουν τον άνθρωπο να διαφέρει από το ζώο.
Το μόνο που αληθινά τους απασχολεί, ειναι η δυνατότητα που θα έχει η εξουσία τους να μπαίνει μέσα στα γκέτο, να επιβάλει τους νόμους και την τάξη τους, και να ξεριζώνει όσα λουλούδια έχουν φυτρώσει στις γλάστρες, στα παρτέρια κι ανάμεσα στα χαλάσματα.
Δεν τους νοιάζει τι συμβαίνει μέσα στις φαβέλες, αλλά να μπορεί η αστυνομία να μπαίνει όποτε γουστάρει μέσα σε αυτές.
Κλείνω με ένα πανέμορφο κομμάτι από το “Κατά Ιησούν Ευαγγέλιο” του τρισμέγιστου Ζοσέ Σαραμάγκου, που ξαναδιαβάζω τώρα:
“Η νύχτα έχει ακόμα μεγάλη διαδρομή μπροστά της. Το καντήλι του λαδιού, κρεμασμένο σε ένα καρφί δίπλα στηνπόρτα, είναι αναμμένο, αλλά η φλόγα, σαν μικρό φωτεινό αμύγδαλο που αιωρείται, μόλις που καταφέρνει, τρεμουλιαστή, ασταθής, να βαστάξει τη σκοτεινή μάζα που την περιβάλλει και γεμίζει από πάνω ως κάτω το σπίτι μέχρι την τελευταία κρυψώνα, εκεί που τα σκοτάδια είναι τόσο πυκνά που μοιάζουν συμπαγή”.
Μπορεί σε κάποιους να ακούγεται τρελό, αλλά οι παραπάνω φράσεις κρύβουν μια ελπίδα, ότι όλα μπορούν να αλλάξουν, χωρίς να κρύβονται από την πραγματικότητα που ζούμε. Από το να περιμένουν ακίνητοι κι αδύναμοι τον θάνατο, είναι προτιμότερο, να βαδίζουμε από την μία αποτυχία στην άλλη.
Αρκεί πού και πού να σκεφτόμαστε και να μαθαίνουμε από τα λάθη μας.
Φιλιά από την Εσπερία
Ηλίας
Υ.Γ.1 Η φωτογραφία είναι απο το μακρινό 1968 και τους Ολυμπιακούς αγώνες στην Πόλη του Μεξικό. Εκεί υψώθηκε η μαύρη γροθιά στον αέρα την ώρα που παιάνιζε ο εθνικός ύμνος των κυρίαρχων, ο εθνικός ύμνος των λευκών. Βλέπω διάφορα βιντεάκια στο διαδίκτυο, όπου διαδηλωτές ζητούν από μπάτσους και στρατιώτες της Εθνοφρουράς να γονατίσουν, υποθέτω ως κάποια ένδειξη σεβασμού στον νεκρό ή κάτι τέτοιο. Μου φαίνεται γελοίο, αφού όσες φορές έχουν γονατίσει, το έχουν κάνει πάνω στον λαιμό ανθρώπων, που έχουν προηγουμένως ακινητοποιήσει στο έδαφος. Ακόμα πιο γελοίο το θέαμα πολυεκατομμυριούχων αθλητών και καλλιτεχνών που γονατίζουν κι αυτοί συντετριμένοι στα social media. Οι ίδιοι που προπαγανδιζαν το stay home μέσα από τις βιλάρες τους. Κρατάτε το social distancing και μείνετε μέσα στις τρύπες πληβείοι, ήθελαν να πουν, βέβαια, αλλά το political correct mentality και ο ατζέντης τους δεν τους το επέτρεπε.
Υ.Γ.2 John Carlos, Tommie Smith, Peter Norman τα ονόματα των αθλητών που ανέβηκαν στο βάθρο το 1968. Κανείς από αυτούς δεν είχε καλή τύχη. Ούτε ο λευκός Αυστραλος που δεν σήκωσε την γροθιά του, αλλά εκφράστηκε με συμπάθεια για τον αγώνα των συναθλητών του από τις ΗΠΑ. Τους εκδικήθηκε και τους τρεις το σύστημα.
(Φίλε Ηλία, έξοχο το κείμενό σου. Εύγε! Ηλία, o John Carlos, ο Tommie Smith και ο Peter Norman έχουν δικαιωθεί από την Ιστορία. Επίσης, έχουν δικαιωθεί ως άνθρωποι. Όταν πέθανε ο Peter Norman - ο άνθρωπος που ήταν γνωστός ως “ο λευκός άνδρας σε εκείνη τη φωτογραφία”, ο Carlos και ο Smith ήταν αυτοί που κουβάλησαν στους ώμους τους το φέρετρο με τον νεκρό φίλο τους.
ΠΗΓΗ: pitsirikos.net
