Στις 4 Οκτωβρίου 1957 η Σοβιετική Ένωση εκτόξευσε τον Σπούτνικ–1, τον πρώτο τεχνητό δορυφόρο που τέθηκε σε τροχιά γύρω από τη Γη, κερδίζοντας τον αγώνα δρόμου από τους Αμερικανούς, οι οποίοι είχαν ανακοινώσει την εκτόξευση ενός τεχνητού δορυφόρου το ίδιο έτος, διά στόματος μάλιστα του Προέδρου Ντουάιτ Αϊζενχάουερ.
Η εκτόξευση του Σπούτνικ-1 από το Τιουρατάμ του Καζακστάν, εκεί όπου σήμερα βρίσκεται το κοσμοδρόμιο του Μπαϊκονούρ, στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και αποτέλεσε το έναυσμα για τον σχεδιασμό διαστημικών προγραμμάτων άλλων χωρών.
Η ιστορία του Σπούτνικ έχει τις ρίζες της στις 27 Μαΐου 1954, όταν ο σχεδιαστής και μηχανικός πυραύλων Σεργκέι Καραλιόφ πρότεινε στον τότε Υπουργό Αμυντικών Βιομηχανιών της ΕΣΣΔ, Ντμίτρι Ουστίνοφ, το σχεδιασμό ενός διαστημικού προγράμματος, έχοντας κατά νου ότι οι σοβιετικοί επιστήμονες διέθεταν τη σχετική τεχνογνωσία, την οποία είχαν κληρονομήσει από συναδέλφους τους που εγάζονταν για λογαριασμό της Ναζιστικής Γερμανίας.
Ο Σπούτνικ-1 είχε διάμετρο 1,17 μ. και ζύγιζε 84 κιλά. Η ταχύτητα με την οποία ταξίδευε στο διάστημα, του έδινε τη δυνατότητα, να εκτελεί μία πλήρη περιστροφή γύρω από τη Γη κάθε 96 λεπτά. Σκοπός του ρωσικού δορυφόρου ήταν η μελέτη του περιβάλλοντος έξω από την ατμόσφαιρα.
Για την επίτευξη αυτού του σκοπού, ο δορυφόρος ήταν εξοπλισμένος με τα απαραίτητα αισθητήρια όργανα και εργαλεία για την καταγραφή των θερμοκρασιών στο εσωτερικό και στην επιφάνεια της σφαίρας. Παράλληλα, ήταν σε θέση να αποθηκεύει δεδομένα για την πυκνότητα της ανώτερης ατμόσφαιρας και της διάδοσης των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στην ιονόσφαιρα. Η μελέτη των μετρήσεων γινόταν με την αποκωδικοποίηση των «μπιπ» που εξέπεμπε ο δορυφόρος κάθε 0,3 δευτερόλεπτα.
Οι πομποί του Σπούτνικ-1 λειτούργησαν για τρεις βδομάδες, οπότε και άρχισαν να εξαντλούνται οι μπαταρίες του. Συνέχισε την τροχιά του γύρω από τη Γη για ακόμη 92 ημέρες και στις 3 Ιανουαρίου 1958 καθώς εισερχόταν στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιρας του πλανήτη μας, κάηκε.
Έως το «θάνατό» του, ο Σπούτνικ είχε πραγματοποιήσει 1.400 τροχιές γύρω από τη Γη, καλύπτοντας μια απόσταση 70 εκατομμυρίων χιλιομέτρων.
