Το 2015 ήταν η χρονιά της αγωνίας και της ανατροπής. Οι παλινωδίες των διαπραγματεύσεων κατά το πρώτο εξάμηνο έδωσαν τη θέση τους στη «βροχή» των μνημονιακών μέτρων στο δεύτερο εξάμηνο, ενώ στο... μέσον η επιβολή των capital controls σφράγισε την πορεία της οικονομίας.
Οι προσδοκίες που είχαν καλλιεργηθεί στο τέλος του 2014 για υψηλή ανάπτυξη και έξοδο της χώρας από τα μνημόνια το 2015 διαψεύστηκαν. Αντί για ανάπτυξη 2,9% για το 2015 (και 3,7% το 2016), όπως εκτιμούσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις φθινοπωρινές προβλέψεις του 2014, η Ελλάδα βυθίστηκε σε μια νέα διετή ύφεση.
Αντί για την έξοδο από το Μνημόνιο και την είσοδο στην Πιστωτική Γραμμή με Ενισχυμένες Προϋποθέσεις (ECCL) τον Μάρτιο, όπως προέβλεπε το Eurogroup του Δεκεμβρίου του 2014, η Ελλάδα υπέγραψε τελικώς ένα νέο, τριετές, μνημόνιο.
Η αδυναμία ολοκλήρωσης των διαπραγματεύσεων με τους θεσμούς κατά το πρώτο εξάμηνο του 2015 οδήγησε στην ολοκλήρωση του Μνημονίου 2 χωρίς συμφωνία στις 30 Ιουνίου. Με τη χώρα να βρίσκεται πλέον εκτός προγράμματος στήριξης, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα διέκοψε τη στήριξη των ελληνικών τραπεζών μέσω του έκτακτου μηχανισμού παροχής ρευστότητας (ELA).
Το έσχατο μέτρο
Το υπουργείο Οικονομικών και η Τράπεζα της Ελλάδος αναγκάστηκαν να καταφύγουν στο έσχατο μέτρο της τραπεζικής αργίας και της επιβολής κεφαλαιακών ελέγχων (capital controls) για να αποτρέψουν τη χρεοκοπία των τραπεζών και την «εξαέρωση» των καταθέσεων. Από τον Δεκέμβριο του 2014 και ως το κλείσιμο των τραπεζών πάνω από 40 δισ. ευρώ καταθέσεων είχαν αποσυρθεί από τις τράπεζες.
Το μεγαλύτερο διαπραγματευτικό θρίλερ των τελευταίων ετών κατέληξε το δίμηνο Ιουλίου-Αυγούστου σε ένα πακέτο μέτρων 13 δισ. ευρώ για την επίτευξη πρωτογενούς πλεονάσματος 0,5% του ΑΕΠ το 2016 και την αποφυγή της χρεοκοπίας.
Τα βασικά μέτρα που ψηφίστηκαν το 2015 είναι τα εξής:
ΦΠΑ: Ο ΦΠΑ στην εστίαση και σε πολλά τρόφιμα ανέβηκε από το 13% στο 23%, ενώ για τα ξενοδοχεία μετακινήθηκε από το 6,5% στο 13%. Από 1ης Οκτωβρίου 2015 έπαψε να ισχύει ο μειωμένος ΦΠΑ σε Σαντορίνη, Μύκονο, Νάξο, Πάρο, Ρόδο και Σκιάθο και εξομοιώθηκε με το κανονικό καθεστώς ΦΠΑ (6%, 13% και 23%). Ακολουθεί μια νέα ομάδα νησιών την 1η Ιουνίου 2016, ενώ από 1ης Ιανουαρίου 2017 προβλέπεται πλήρης κατάργηση του μειωμένου ΦΠΑ για όλα τα νησιά.
Aύξηση προκαταβολής
Φόροι: Αυξάνεται σε δύο φάσεις από το 26% στο 29% ο συντελεστής φορολόγησης των επιχειρήσεων και των ελεύθερων επαγγελματιών. Για τη χρήση του 2015 προβλέπεται αύξηση από το 25% στο 28% και για τη χρήση του 2016 από το 28% στο 29%. Παράλληλα νομοθετήθηκε η αύξηση της προκαταβολής φόρου εισοδήματος για τις ατομικές επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελματίες και όλες τις προσωπικές εταιρείες από το 55% στο 75% για τη χρήση του 2015 και στο 100% για τη χρήση του 2016.
Για τη νέα χρονιά μετατέθηκε η νομοθέτηση της αύξησης της φορολογίας των αγροτών από το 13% που ισχύει σήμερα για τα εισοδήματα του 2015 στο 20% για τα εισοδήματα του 2016 και στο 26% για το 2017 (δηλώσεις του 2018).
Το 2016 αναμένεται να θεσπιστεί και η αύξηση του συντελεστή φορολόγησης ενοικίων από 11% στο 15% για ετήσια έσοδα ως 12.000 ευρώ και από 33% στο 35% για έσοδα άνω των 12.000 ευρώ.
Ασφαλιστικό
1. Στις συντάξεις του Σεπτεμβρίου που καταβλήθηκαν στο τέλος Αυγούστου οι συνταξιούχοι είδαν τις πρώτες μειώσεις. Αυτές προήλθαν από την αύξηση της παρακράτησης υπέρ Υγείας στις κύριες συντάξεις του ΙΚΑ, από 4% σε 6%, και από την επιβολή αντίστοιχης εισφοράς 6% στις επικουρικές συντάξεις.
2. Βάσει Μνημονίου και των εγκυκλίων που ακολούθησαν βρίσκεται ήδη σε ισχύ η ανά εξάμηνο αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης για τις πρόωρες συντάξεις. Ο τελικός στόχος είναι από το 2023 όλοι οι ασφαλισμένοι να βγαίνουν στη σύνταξη στο 67ο έτος ηλικίας ή στα 62 με 40 έτη ασφάλισης (12.000 ημέρες).
