Το ότι τα ζώα έχουν συναισθήματα, δεν είναι κάτι που ακούμε για πρώτη φορά. Ειδικά για όσους έχουν κατοικίδια ή/και έχουν περάσει μεγάλο μέρος της ζωής τους με ζώα, πρόκειται για μια διαπίστωση που βιώνουν καθημερινά.
Από το άγχος, τον ενθουσιασμό, τη χαρά και την λύπη, όμως, μέχρι τη σκέψη να αφαιρέσουν την ίδια τους τη ζωή, υπάρχει ένα τεράστιο κενό που οι επιστήμονες ακόμα εξερευνούν.
Μπορεί, στα αλήθεια, ένα ζώο να αποφασίσει να αυτοκτονήσει;
Το Mic έκανε πρόσφατα ένα μεγάλο αφιέρωμα πάνω στο θέμα, μιλώντας τόσο με κτηνιάτρους όσο και με ειδικούς σε θέματα συμπεριφοράς ζώων ώστε να φτάσει κοντά στην απάντηση ενός ερωτήματος που απασχολεί τους ζωόφιλους τουλάχιστον από τα μέσα του 19ου αιώνα.
Στο Dumbarton, μια πόλη στις πεδιάδες της Σκωτίας, βρίσκεται μια παλιά πέτρινη γέφυρα, στην οποία, όπως περιγράφουν οι ντόπιοι, τα σκυλιά πάνε για να πεθάνουν. Σύμφωνα με τις ιστορίες, εδώ και μισό αιώνα δεκάδες σκυλιά έχουν πηδήξει από τη συγκεκριμένη γέφυρα, χωρίς προφανή λόγο. Το 1847, το περιοδικό Scientific American δημοσίευσε την ιστορία της «Γαζέλας που αυτοκτόνησε». Στο Baron Gauci της Μάλτας, μια αρσενική γαζέλα στεκόταν δίπλα στο ταίρι της, που είχε μόλις πεθάνει από κάτι που έφαγε, μην αφήνοντας κανέναν να πλησιάσει το κουφάρι. Ξαφνικά, έτρεξε με δύναμη και έπεσε με το κεφάλι πάνω σε έναν τοίχο, πεθαίνοντας ακαριαία.
Η σύγχρονη κτηνιατρική αποδίδει τη συμπεριφορά της αρσενικής γαζέλας σε «νευρολογική βλάβη», που μπορεί να είχε υποστεί από κάποιο ατύχημα και όχι σε αυτοκτονικές τάσεις, υπάρχουν όμως δεκάδες άλλες ανάλογες ιστορίες, που δύσκολα μπορούν να εξηγηθούν με αυστηρά κλινικό τρόπο. Φάλαινες ξεβράζονται σκόπιμα στη στεριά, αρκούδες σκοτώνουν τα μικρά τους από ελεημοσύνη και σκυλιά συνεχίζουν να πηδούν από γέφυρες, με τα σενάρια πίσω από τις πράξεις τους να γίνονται όλο και πιο ανησυχητικά.
«Δεν χρειάζεται να είσαι επιστήμονας ή κτηνίατρος, για να διαγνώσεις ψυχική ασθένεια σε ένα ζώο», λέει στο Mic ο Nicholas H. Dodman, καθηγητής και διευθυντής προγράμματος στο Animal Behavior Department of Clinical Sciences του Tufts University School of Veterinary Medicine.
«Έχουμε δει διαταραχές άγχους, φυσικά. Μία από τις συνηθέστερες στα σκυλιά είναι το άγχος του αποχωρισμού, το οποίο βιώνουν και τα παιδιά. Βλέπουμε φόβους και φοβίες καθώς και PTSD (διαταραχή μετατραυματικού στρες) και ψυχαναγκαστικές διαταραχές. Έχουμε δει μέχρι και αυτισμό».
Φυσικά, όλα αυτά δεν περιορίζονται μόνο στα σκυλιά και τις γάτες. «Βλέπουμε ψάρια, αμφίβια, μεγάλα φίδια, αλιγάτορες (με αυτά τα συμπτώματα)», λέει η Lorelei Tibbetts, μια νοσοκόμα κτηνιατρικής κλινικής και μάνατζερ του Center for Avian & Exotic Medicine στην Νέα Υόρκη. «Έχω δει πουλιά να ξεκοιλιάζονται. Έχω δει τρωκτικά να μασάνε τα άκρα τους και να τα κόβουν». Τα πουλιά, ωστόσο, και κυρίως οι παπαγάλοι επιδεικνύουν τη χειρότερη συμπεριφορά, όπως λέει η Tibbetts. «Είναι από τα ζώα που βλέπουμε πιο συχνά, επειδή καταστρέφουν το φτέρωμά τους ή αυτό-ακρωτηριάζονται».
Πριν από ένα χρόνο η αμερικάνικη Huffington Post είχε δημοσιεύσει την ιστορία ενός παπαγάλου, του King O, ο οποίος είχε υποστεί νευρικό κλονισμό μετά το θάνατο του ιδιοκτήτη του και είχε αρχίσει να ξεριζώνει τα φτερά του με τα πόδια του. «Φυσικά και μπορούν να νιώσουν πόνο», λέει η Tibbetts, αναφερόμενη σε αντίστοιχες συμπεριφορές των ζώων. «Απλά με διαφορετικό τρόπο. Μπορεί να μην εκδηλώνουν την ψυχική τους αρρώστια με τον ίδιο τρόπο που θα το κάνει ένα ζώο με υψηλότερη νοημοσύνη, όπως ένα πουλί, δεν υπάρχει αμφιβολία όμως πως υποφέρουν».
Σε αρκετές περιπτώσεις, οι αιτίες για το στρες που βιώνουν τα ζώα είναι κοινές ανάμεσα σε σκύλους, γάτες και ανθρώπους: ο χαμός αγαπημένων προσώπων, μια οικογένεια που αδιαφορεί ή ένα τραυματικό γεγονός. Κάποιες άλλες φορές, το άγχος προκύπτει από την αφύσικη εμπειρία της αιχμαλωσίας.
Μπορούν λοιπόν αυτές οι ψυχολογικές διαταραχές να οδηγήσουν στην αυτοκτονία; Η επιστημονική κοινότητα, όπως αναφέρει το Mic, είναι διχασμένη. «Απλά δεν το πιστεύω», λέει ο Dodman. «Υπάρχει κάτι που λέγεται αφηρημένη σκέψη και πραγματικά δεν ξέρω αν τα ζώα την έχουν».
Η Barbara King, καθηγήτρια ανθρωπολογίας στο College of William and Mary της Virginia, έχει μια πιο διαλλακτική άποψη. «Το πρόβλημα που αντιμετωπίζω ως επιστήμονας είναι, πως πρέπει να κατανοήσουμε την πρόθεση, για να κατανοήσουμε και την αυτοκτονία. Και έχω κολλήσει κάπως στην ερώτηση του πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό», λέει στο Mic. Παρόλα αυτά, δεν αποκλείει το ενδεχόμενο τα ζώα να σκέφτονται την αυτοκτονία. «Δεν νομίζω, πως είναι εκτός της σφαίρας των δυνατοτήτων», λέει, προσθέτοντας πως η βασικότερη κίνηση που πρέπει να κάνουμε, είναι να αποκλείσουμε εξ αρχής τους παράγοντες που οδηγούν τα ζώα σε αυτή την ψυχολογική κατάσταση. Κοινώς, να τους συμπεριφερόμαστε όπως τους αξίζει: με αγάπη.
ΠΗΓΗ: huffingtonpost.gr
