19 Μαρ 2013

Το «μοντέλο» που έκαψε την Κύπρο


Του Κώστα Σαρρή
«Αντί να πετάξουν σωσίβιο, έδεσαν μια πέτρα γύρω από το λαιμό της Κύπρου» (FT)

Το φάντασμα της χρεοκοπίας… α λα Lehman Brothers, χτύπησε ακαριαία τη Λευκωσία. Αλλά δεν ήταν κεραυνός εν αιθρία, αφού οι ρίζες της κρίσης είναι κοινές, από την...
 
 Αθήνα και τη Μαδρίτη, έως τη Λισαβόνα, το Δουβλίνο και τη Ρώμη... που φλέγεται. 
 Κυριαρχούσε για καιρό στις πιο απλές συζητήσεις: «Πήραν από μισθούς και συντάξεις, από φόρους και επιδόματα, πετσόκοψαν τις κοινωνικές παροχές, σε λίγο θα βάλουν χέρι στις καταθέσεις». Και έγινε... στην Κύπρο, παρά τις διαβεβαιώσεις για το αντίθετο.

Πριν μερικούς μήνες η κεντροαριστερή κυβέρνηση Χριστόφια προσέφυγε επισήμως στο μηχανισμό στήριξης ανοίγοντας το δρόμο για μνημόνιο... αλά κυπριακά.

Ο νέος πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης δεν έκλεισε ούτε μήνα από την εκλογή του και όλα στο κοινοβούλιο της Κύπρου είναι οριακά. Παρά τους όρκους αποκήρυξης Αναστασιάδη (και Μέρκελ) ότι δεν πρόκειται να «κουρευτούν» οι καταθέσεις, συμφώνησε στο Eurogroup να μπει χέρι στις καταθέσεις παράλληλα με «πρόγραμμα λιτότητας». Προφανώς με τη συγκατάθεση του υπ. Οικονομικών Γ. Στουρνάρα και του πρωθυπουργού Αντ. Σαμαρά που έδωσαν το "ok" στο Eurogroup.

Στη Λευκωσία δεν δούλεψε η απεγνωσμένη επί μήνες αναζήτηση εναλλακτικών «σωσιβίων» δανεισμού σε Ρωσία και Κίνα, ώστε να αποφύγει η Κύπρος το… μοιραίο.

Η κυπριακή χρεοκοπία αποτελεί γροθιά στη "φιλολογία" που έχει χρησιμοποιηθεί κατά κόρον - και χρησιμοποιείται ακόμα - στην Ελλάδα από τις κυβερνήσεις των τελευταίων ετών. Πολύ περισσότερο η απόφαση να μην πειραχτούν οι πιστωτές (μεγαλομέτοχοι τραπεζών και πάσης φύσεως  «επενδυτές»), αλλά να πληρώσουν οι μικροκαταθέτες προκαλώντας αναμπουμπούλα σε όλη τη ζώνη του ευρώ και τις αγορές.

Αβεβαιότητα που οφείλεται κυρίως στους φόβους πυροδότησης αλυσιδωτών αντιδράσεων, όχι μονάχα σε στεγνά τραπεζικό ή οικονομικό επίπεδο, αλλά συνολικά πολιτικά και κοινωνικά σε μια ασταθή περιοχή, όπως έχει γίνει η Ευρώπη. Γι' αυτό και τα παζάρια δίνουν και παίρνουν μπας και "χρυσωσουν το χάπι" της λιτότητας και της ανοιχτής κλοπής σε όσους δεν φταίνε για την κρίση

Πέτρα γύρω από το λαιμό

Μέχρι και η εφημερίδα Financial Times που είναι πολύ κοντά σε αυτά τα κυκλώματα αντιδρά: «Αντιμέτωποι με ένα κράτος μέλος που πνίγεται, αντί να πετάξουν ένα σωσίβιο, οι ηγέτες προτίμησαν να τυλίξουν μια πέτρα γύρω από το λαιμό του», σημειώνει το κύριο άρθρο των FT τη Καθαρά Δευτέρα.

«Με μη βιώσιμα δημόσια οικονομικά και ένα τραπεζικό τομέα περίπου επτά φορές το ΑΕΠ της χώρας, η ψυχρή επιλογή ήταν μεταξύ αναδιάρθρωσης κρατικού χρέους και επιβολής ζημιών στους πιστωτές των τραπεζών. Η επιλογή του δεύτερου ήταν η σωστή. Αλλά αντί να αναδιαρθρώσουν τις τράπεζες με το απαραίτητο (δυστυχώς) τίμημα για τους πιστωτές, αυτό το πακέτο πληρώνει το τίμημα χωρίς το όφελος».

Οι τρεις τελευταίες κυβερνήσεις, τόσο του Γ. Παπανδρέου και Λ. Παπαδήμου, όσο και η κυβέρνηση συνεργασίας του Αντ. Σαμαρά έχουν ένα κοινό μοτίβο στις εξηγήσεις τους, που περιστρέφεται σε μια δήθεν «ελληνική ιδιαιτερότητα» με μπόλικη ιδεοληψία και μάτσο στερεότυπα.

Τα γεγονότα στη Λευκωσία έδειξαν πόσο σαθρή είναι αυτή η προσέγγιση. 
Η Κύπρος έφτασε στο χείλος του γκρεμού, μολονότι δεν διαθέτει «μεγάλο δημόσιο τομέα», όπως κραυγάζουν οι απολογητές των Μνημονίων στην Ελλάδα, ούτε «τεράστιο δημόσιο χρέος» (61% του ΑΕΠ), ούτε επειδή έχει «έλλειμμα ανταγωνιστικότητας», ή «πολλούς τεμπέληδες δημόσιους υπάλληλους».

Έφτασε σε τέλμα, επειδή μια χούφτα τραπεζίτες και μεγαλοεπιχειρηματίες φίλοι τους (σε άμεση διασύνδεση με «συναδέλφους» τους στην Ελλάδα) άφησαν πίσω τους τεράστιες «μαύρες τρύπες» για τα δεδομένα της κυπριακής οικονομίας, τις οποίες καλούν τώρα να πληρώσει ο απλός κόσμος.

Όπως έγινε σε όλη την ευρωζώνη και σε όλο τον πλανήτη, καθώς η παγκόσμια οικονομία κατρακυλά ξανά στην ύφεση, μετά το τέλος της φούσκας των «τοξικών» χρεών και των ακινήτων πριν μια 5ετία.
 
"Τοξικά" ανοίγματα

Στην περιοχή μπορεί να μην υπήρχαν αμερικανικά subprime, υπήρχαν όμως τα «τοξικά» ανοίγματα στην ευρύτερη περιοχή των Βαλκανιών, της ΝΑ Ευρώπης και της παρευξείνιας γειτονιάς, μεγάλων τραπεζών και επιχειρήσεων, οι οποίες σε συνδυασμό με τις φούσκες των δανείων του ιδιωτικού τομέα (σε Ελλάδα και Κύπρο) δημιούργησαν το «τοξικό μείγμα» που καλείται να πληρώσει ο απλός κόσμος (σε Αθήνα και Λευκωσία).

Φανταστείτε το συμβολισμό: Το β’ 6μηνο του 2012, στο τιμόνι της Ε.Ε., ήταν η Κύπρος, το χρεοκοπημένο σήμερα «Σίτι της Ν.Α. Μεσογείου» και τότε έλεγαν πως η κατάσταση είναι υπό έλεγχο.

Η κρίση, όμως, που υπόβοσκε, ξέσπασε κι απλώθηκε γρήγορα. Αφορμή αποτέλεσε το «κανόνι» που έσκασε στην Κυπριακή Λαϊκή Τράπεζα (Cyprus Popular Bank), πρώην Μαρφίν-Λαϊκή Τράπεζα (Mafin Popular Bank) συμφερόντων Ανδρέα Βγενόπουλου.

Η Λαϊκή Τράπεζα επί διοικήσεως Βγενόπουλου, προχώρησε σε αθρόες επενδύσεις ελληνικών ομολόγων και σε μεγάλα πιστωτικά ανοίγματα στην Ελλάδα που αποδείχθηκαν εξαιρετικά επισφαλή.

Αυτό είχε ως συνέπεια να δημιουργηθεί μια τεράστια «μαύρη τρύπα» ύψους 1,8 δισ. ευρώ (10% του ΑΕΠ), την οποία χρεώνεται ο «διασώστης της τελευταίας στιγμής», το κυπριακό δημόσιο.

Το κουβάρι ξετυλίχτηκε και κάπως έτσι έφτασε το κυπριακό «ντόμινο» να κοστίζει 17 δισ. ευρώ (σχεδόν το 100% του ΑΕΠ), για να καλυφτούν οι κεφαλαιακές ανάγκες των τραπεζών στη Μεγαλόνησο.
 
Υπενθυμίζεται, ότι ο νυν υπουργός Ανάπτυξης Κ. Χατζηδάκης στην κυβέρνηση Σαμαρά που ηγείται των φιλοδοξιών για εσπευσμένες ιδιωτικοποιήσεις (μέσω του σκανδαλώδους ΤΑΙΠΕΔ), είναι ο ίδιος υπουργός επί κυβερνήσεως Καραμανλή, που «πέρασε» την Ολυμπιακή στον Ανδρέα Βγενόπουλο, για να μην είναι «κρατικό μονοπώλιο».

Από τον περασμένο Οκτώβριο η νέα Ολυμπιακή, «Olympic Air», που λειτουργούσε σε συνεχή συρρίκνωση για μια διετία περίπου, από τότε που την αγόρασε ο Α. Βγενόπουλος, πωλήθηκε στην μέχρι πρότινος ανταγωνίστρια της εταιρεία Aegean Airlines σε ποσοστό 100% έναντι του ποσού των 72 εκατ. ευρώ, δημιουργώντας ένα... «ιδιωτικό μονοπώλιο».
 
Εκδίκηση της Ιστορίας

Όμως, η εκδίκηση της ιστορίας είναι μερικές φορές πιο δυνατή ακόμα κι από τον πιο ισχυρό υπουργό ή τραπεζίτη.

Ο Ανδρέας Βγενόπουλος της MPB, είναι πλέον στην Κύπρο… επικηρυγμένος, ακόμα κι από τους πιο πιστούς του φίλους, στα ανώτατα κλιμάκια της οικονομικής και πολιτικής σκακιέρας, που του άνοιξαν τις πύλες του κυπριακού τραπεζικού συστήματος.

Ωστόσο, δεν πρόκειται για μια «ιδιαίτερη, μεμονωμένη περίπτωση». Έτσι ακριβώς λειτουργεί κεντρικά ο τραπεζικός τομέας που αποχαιρέτησε το 2012 ως τη χρονιά με τα πιο καραμπινάτα τραπεζικά σκάνδαλα, πέντε χρόνια από το χρηματοπιστωτικό κραχ (από το σκάνδαλο Libor, έως τα σκάνδαλα φοροδιαφυγής και μαγειρέματος ισολογισμών στυλ Deutsche Bank και το ξέπλυμα βρόμικου χρήματος).

Πριν σχεδόν πέντε χρόνια ο Α. Βγενόπουλος τάραζε τα νερά του κόσμου του χρήματος, θέτοντας φιλόδοξους στόχους:

«Στόχος είναι να υλοποιηθεί μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια η εντολή και δέσμευση του στρατηγικού μετόχου του Ντουμπάι και η MPB να καταστεί η μεγαλύτερη τράπεζα στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Ευρώπης».

Το διεθνές περιοδικό «The Banker» (ο Τραπεζίτης) των Financial Times είχε επιλέξει τη Marfin Popular Bank ως “Τράπεζα της Xρονιάς” στην Κύπρο για το 2010, ενώ το site της τράπεζας αναφέρει, πως «ο νέος Όμιλος Marfin Popular Bank επεκτείνει τη δραστηριότητά του στις αγορές της Ρωσίας, της Ουκρανίας, της Ρωσίας, της Μάλτας και της Εσθονίας, εξασφαλίζοντας έτσι παρουσία σε 11 χώρες, με πάνω από 500 καταστήματα».
 
Τόμπολα!

Τώρα, η τράπεζα «θαύμα», μετατράπηκε στη Νο 1 «προβληματική».
Πρόσφατα, μάλιστα, άλλαξε επωνυμία σε Cyprus Popular Bank. Δεν υπάρχει καν η λέξη Marfin, ενώ ο Α. Βγενόπουλος που καυχιόταν το 2007 για τους υψηλούς στόχους, στα τέλη του 2011 πήδηξε από το καράβι, πριν αυτό βουλιάξει.

Μέχρι και το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reuters το ρίχνει στο καλαμπούρι:

«Το τοπίο άρχισε να ξεκαθαρίζει… Το 2010 ο όμιλος Marfin Investment Group (MIG), κατέγραψε ζημιές ύψους 1,8 δισ. ευρώ κι έκτοτε κυκλοφορεί ένα ανέκδοτο στην Αθήνα. Τα αρχικά MIG αντιπροσωπεύουν πλέον τη φράση Money is Gone (τα χρήματα χάθηκαν)».

Και φυσικά δεν ξεχνιέται, ότι η Marfin Popular Bank ενεπλάκη στο σκάνδαλο του Βατοπεδίου.

Το «κανόνι» της Λαϊκής Τράπεζας ήταν ζήτημα χρόνου να ανοίξει τους ασκούς του Αιόλου στην Κύπρο, που διαφημίζονταν ως «καταφύγιο ασφάλειας καταθέσεων» όταν ξέσπαγε πριν 3 χρόνια η κρίση στην Ελλάδα.

Η προηγούμενη κυβέρνηση του ΑΚΕΛ άνοιξε το καπάκι για περαιτέρω μέτρα λιτότητας και περικοπές κοινωνικών δαπανών φέρνοντας πιο κοντά την χρεοκοπία. Μια «γραμμή» που κλιμακώνει ο διάδοχος του Χριστόφια στην κυπριακή προεδρία, Ν. Αναστασιάδης.
 
Φαύλος κύκλος

Το καλοκαίρι του 2011 ένα πρωτοφανές - για τα κυπριακά δεδομένα - κύμα απεργιών και διαδηλώσεων ξεδιπλώθηκε, ενάντια στις άγριες περικοπές, που άγγιξαν το 50% του προϋπολογισμού (σχεδόν 20% του ΑΕΠ), με αφορμή την τραγωδία της ναυτική βάση της Εθνικής Φρουράς στο Μαρί, που προκάλεσε το θάνατο 13 ανθρώπων.

Μέτρα που διαιωνίζουν το φαύλο κύκλο της ύφεσης.
Το περασμένο καλοκαίρι η ανεργία ανέβηκε στο 9,5% και το ΑΕΠ συρρικνώθηκε κατά 1,2%, με τον τότε πρόεδρο της Δημοκρατίας, Δημήτρη Χριστόφια να χάνει σε δημοτικότητα δραματικά.

Τώρα, σύμφωνα με στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας τον Φεβρουάριο ο αριθμός των εγγεγραμμένων ανέργων ανήλθε στις 46.109 άτομα, σε σχέση με 45.933 τον περασμένο μήνα και 37.874 τον Φεβρουάριο του 2012. Η ετήσια αύξηση είναι της τάξης του 21,7%. Τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας καταγράφονται στις ηλικίες μεταξύ 30 με 39 ετών.

Το ΑΕΠ της Κύπρου το δ’ τρίμηνο του 2012 βούλιαξε 3% σε ετήσια βάση και αναμένεται χαμηλότερα το α’ τρίμηνο του 2013.
 "Η σκληρή ειρωνεία είναι, ότι ακόμα και με αυτή τη ληστεία των καταθετών για να πληρωθεί η ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών οι οποίες παραμένουν στα χέρια ιδιωτών, ακόμα και με τα δάνεια ΕΕ-ΔΝΤ για την αποπληρωμή των δανειστών της κυβέρνησης, η ύφεση θα είναι τόσο ισχυρή στην Κύπρο, ώστε ο στόχος της τρόικας να κατέβει ο λόγος του δημόσιου χρέους προς το ΑΕΠ δεν θα επιτευχθεί", σχολιάζει ο οικονομολόγος Μάικλ Ρόμπερτς. 
"Έτσι, η Γερμανία και οι υπόλοιποι μάλλον θα πρέπει να επανεξετάσουν την Κύπρο, με μια ακόμη επίσκεψη, είτε για άλλη μια ληστεία ή για μια περαιτέρω μεταφορά κεφαλαίων".

Εκτός από την όξυνση της οικονομικής κρίσης και των αδιεξόδων, η πολιτική και κοινωνική πόλωση είναι πλέον μπροστά, όσο κι αν οι ιθύνοντες διαβεβαιώνουν ότι «τα χειρότερα της κρίσης είναι πίσω».

Έχουν τόση αξιοπιστία, όση όταν διαβεβαίωναν στην Κύπρο ότι δεν θα βάλουν χέρι στις καταθέσεις και τώρα τις «κουρεύουν» με την ψιλή, δημιουργώντας προηγούμενο σε όλη την ευρωζώνη.

Την Ισπανία ποιος θα την σώσει; Τον κολοσσό της Ιταλίας ποιος θα τον διασώσει;

Το ιταλικό χρέος χτύπησε ρεκόρ όλων των εποχών στα 2,022 τρισ. ευρώ (πάνω από 6 φορές  το ελληνικό χρέος), εν μέσω έντονης πολιτικής αβεβαιότητας.

Ενα εκρηκτικό κοκτέιλ που κάνει ολόκληρη ολόκληρη την ευρωζώνη να τρίζει ξανά... με μια πέτρα στο λαιμό.


ΠΗΓΗ: enet.gr