Του Paul Krugman
Μία ακόμα διάσωση τραπεζών, αυτή τη φορά στην Ισπανία.
Ποιος μπορούσε να το προβλέψει αυτό;
Η απάντηση είναι φυσικά όλοι.
Στην πραγματικότητα η όλη ιστορία αρχίζει να μοιάζει σαν μία αστεία...
ρουτίνα.
Μία ακόμα φορά η οικονομία ολισθαίνει, η ανεργία μαστίζει, οι τράπεζες αντιμετωπίζουν προβλήματα, οι κυβερνήσεις σπεύδουν να τις σώσουν. Όμως, για κάποιο λόγο, μόνο οι τράπεζες διασώζονται, ποτέ οι άνεργοι.
Για να είμαστε ειλικρινείς, οι Ισπανικές τράπεζες όντως χρειαζόντουσαν βοήθεια για να διασωθούν. Η Ισπανία βρισκόταν προ ενός καταστροφικού κύκλου. Λόγω έλλειψης φερεγγυότητας οι τράπεζες θα αναγκαζόντουσαν να πουλήσουν μέρος του ενεργητικού τους. Αυτό θα οδηγούσε σε μείωση των τιμών του ενεργητικού τους και στη συνέχεια σε περαιτέρω ανησυχία και αμφισβήτηση της φερεγγυότητάς τους.
Οι κυβερνήσεις μπορούν να σταματήσουν αυτόν τον καταστροφικό κύκλο με ενίσχυση της ρευστότητας. Σε αυτήν την περίπτωση, όμως, θα δημιουργηθεί πρόβλημα με τη φερεγγυότητα της ισπανικής κυβέρνησης, οπότε η ένεση ρευστότητας θα έπρεπε να γίνει από ένα ευρωπαϊκό ταμείο.
Φαίνεται, λοιπόν, να μην υπάρχει κάτι λάθος με τη διάσωση των Ισπανικών τραπεζών, αν και πολλά εξαρτώνται από τις λεπτομέρειες. Ωστόσο, το εντυπωσιακό είναι, πως, αν και οι Ευρωπαίοι ηγέτες συμφώνησαν σε αυτή τη διάσωση, έχουν επισημάνει, πως δεν έχουν καμία πρόθεση να αλλάξουν τις πολιτικές που έχουν οδηγήσει το 25% των Ισπανών εργαζομένων και πάνω από 50% των νέων της χώρας στην ανεργία.
Ειδικότερα, την περασμένη εβδομάδα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα αρνήθηκε να μειώσει τα επιτόκια. Αυτή η απόφαση ήταν από τους περισσότερους αναμενόμενη, αλλά δεν σημαίνει πως δεν ήταν πολύ περίεργη. Η ανεργία στην ευρωζώνη έχει αυξηθεί και όλες οι ενδείξεις δείχνουν, πως η Ευρώπη εισέρχεται σε μία νέα ύφεση. Εν τω μεταξύ, ο πληθωρισμός επιβραδύνεται και οι εκτιμήσεις των αγορών δείχνουν, πως το μέλλον θα υπάρξει μεγάλη πτώση του. Σύμφωνα με τους λογικούς κανόνες της νομισματικής πολιτικής η κατάσταση απαιτεί επιθετική μείωση των επιτοκίων. Όμως η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα δεν το έπραξε.
Δεν λαμβάνει μάλιστα υπόψη της τον αυξανόμενο κίνδυνο της κατάρρευσης του ευρώ. Εδώ και χρόνια η Ισπανία και άλλες ευρωπαϊκές χώρες με προβλήματα υποστηρίζουν, πως ο μόνος τρόπος για να ανακτήσουν τη δυναμική τους είναι ένας συνδυασμός δημοσιονομικής λιτότητας και «εσωτερικής υποτίμησης», που ουσιαστικά σημαίνει μείωση των μισθών. Είναι πλέον απολύτως σαφές, ότι η στρατηγική αυτή δεν μπορεί να λειτουργήσει, αν δεν υπάρξει μία ισχυρή ανάπτυξη και ναι μία μέτρια αύξηση του πληθωρισμού στον ευρωπαϊκό πυρήνα, κυρίως στη Γερμανία, που αποτελεί έναν ακόμα λόγο για να μειωθούν τα επιτόκια και να τυπωθεί νέο χρήμα. Όμως η Κεντρική Τράπεζα δεν κινείται προς αυτή την κατεύθυνση.
Εν τω μεταξύ, ανώτεροι αξιωματούχοι υποστηρίζουν, πως η λιτότητα και η εσωτερική υποτίμηση θα μπορούσαν να εφαρμοστούν, μόνο εάν οι άνθρωποι πραγματικά πιστέψουν στην αναγκαιότητα τους.
Δείτε για παράδειγμα τι είπε στη Λετονία ο Jörg Asmussen, εκπρόσωπος της Γερμανίας στο διοικητικό συμβούλιο της ΕΚΤ, η οποία έχει γίνει πρότυπο για τη δήθεν επιτυχημένη λιτότητα. (Αυτός ο ρόλος υπολογιζόταν για την Ιρλανδία. Όμως η οικονομία της Ιρλανδίας αδυνατεί να ανακάμψει). «Η βασική διαφορά μεταξύ Λετονίας και Ελλάδας είναι η συμμετοχή της ίδιας της κοινωνίας στο πρόγραμμα προσαρμογής», δήλωσε ο Jörg Asmussen.
Αυτό ονομάζεται προσέγγιση του Darth Vader στην οικονομική πολιτική. Ο Jörg Asmussen εν ολίγοις λέει στους Έλληνες: «Θεωρώ την την έλλειψη πίστης σας ανησυχητική» (Σημείωση: Ατάκα του Darth Vader από το Star Wars).
Α! Και πως η επιτυχία της Λετονίας έγκειται στο ένας έτος ανάπτυξης ύστερα από τρία χρόνια οικονομικής ύφεσης, σε επίπεδο κατάρρευσης. Είναι αλήθεια πως η ανάπτυξη 5,5% είναι πολύ καλύτερη από το τίποτα. Ωστόσο αξίζει να σημειωθεί πως η οικονομία των ΗΠΑ αυξήθηκε σχεδόν δύο φορές γρηγορότερα 10,9%, το 1934 όταν ανέκαμπτε από την κατάρρευσης της Μεγάλης Ύφεσης.
Συνδέστε όλα αυτά και θα έχετε μία εικόνα της ευρωπαϊκής πολιτικής ελίτ, που είναι πάντα έτοιμη να δράσει για να υπερασπιστεί τις τράπεζες, αλλά απολύτως απρόθυμη να παραδεχτεί, πως η οικονομική της πολιτική δεν εξυπηρετεί σε τίποτα τους πολίτες των ευρωπαϊκών χωρών, που υποτίθεται ότι θα πρέπει να εξυπηρετεί.
Παρ’ όλα αυτά οι ΗΠΑ βρίσκονται σε καλύτερη θέση; Οι βραχυπρόθεσμες προοπτικές των ΗΠΑ δεν είναι τόσο ανησυχητικές όσο της Ευρώπης, αλλά οι προβλέψεις της Fed κάνουν λόγο για χαμηλό πληθωρισμό και πολύ υψηλά ποσοστά ανεργίας για τα επόμενα χρόνια, οι προϋποθέσεις δηλαδή που επιτρέπουν στη Fed να δράσει και να τονώσει την οικονομία. Όμως η Fed δεν θα το κάνει.
Τι εξηγεί αυτή την παράλυση και στις δύο πλευρές του Ατλαντικού και η συνεχιζόμενη οικονομική καταστροφή;
Η πολιτική αποτελεί σίγουρα κομμάτι της. Ό,τι και να λένε οι αξιωματούχοι της Fed επηρεάζονται από την άποψη, πως κάθε «επιθετική πολιτική» από μέρους τους θα θεωρηθεί προσπάθεια διάσωσης του αμερικανού προέδρου Μπαράκ Ομπάμα.
Είναι κατά κάποιο τρόπο μία νοοτροπία, που αντιλαμβάνεται τον «οικονομικό πόνο» ως μία λύτρωση, μία νοοτροπία την οποία ένας βρετανός δημοσιογράφος την ονόμασε «σαδομονεταρισμό».
Όποιες και αν είναι οι βαθιές ρίζες αυτής της παράλυσης, γίνεται όλο και περισσότερο σαφές, ότι θα προκαλέσει την απόλυτη καταστροφή για να εφαρμόσει οποιαδήποτε πολιτική στο όνομα της διάσωσης των τραπεζών.
Αλλά μην απελπίζεστε: Όπως πάνε τα πράγματα, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, η απόλυτη καταστροφή ενδέχεται να βρίσκεται πολύ κοντά.
Πηγή: New York Times
