Η Χαλίμα είναι 14 χρόνων. Μεταφέρθηκε με την οικογένειά της στο προσφυγικό στρατόπεδο της Κορίνθου μετά την εκκένωση του κατειλημμένου πρώην 2ου Λυκείου στην Αχαρνών. Είναι ένα αλέγρο και χαριτωμένο κορίτσι, έξυπνο κι επικοινωνιακό. Μιλάει ελληνικά.
Μέχρι τη μέρα της εκκένωσης του πρώην 2ου πήγαινε σχολείο. Φοιτούσε στην Α΄ Γυμνασίου. Στην πρώτη σελίδα του τετραδίου που μου δανείζει διαβάζω έκπληκτη:
«Τον άντρα μούσα τον πολύτροπο να μου ανιστορήσεις που βρέθηκε ώς τα πέρατα του κόσμου να γυρνά, αφού της Τροίας πάτησε το κάστρο το ιερό» και σημειώσεις όπως: «προοίμιο = εισαγωγή, Καλλιόπη = μούσα της επικής ποίησης, ακούσιος = αθέλητος, εκούσιος = με τη θέληση».
Οταν μεταφέρθηκε στην Κόρινθο, πήγε στα γραφεία διοίκησης του καταυλισμού και ζήτησε να πάει σχολείο. Η απάντηση που έλαβε ήταν «Ποιο σχολείο; Εδώ είστε προσωρινά». Κανείς, όμως, δεν μπορεί να προσδιορίσει αυτή την προσωρινότητα. Εν τω μεταξύ, περνάνε μέρες και μήνες της μιας, μοναδικής, πολύτιμης ζωής των ανθρώπων που συντρίβονται από την αναμονή, την αβεβαιότητα και την απραξία.
Μετά από μια ολόκληρη μέρα στον καταυλισμό της Κορίνθου κι έχοντας μιλήσει με πολύ κόσμο, μια αίσθηση κυριαρχεί: η αίσθηση του χαμένου, πεταμένου ανθρώπινου δυναμικού. Παιδιά που διψάνε να μάθουν και όχι μόνο είναι εκτός σχολικής διαδικασίας, αλλά δεν απασχολούνται με τίποτε δημιουργικό. Νέοι άνθρωποι με τεράστιες δυνατότητες που θέλουν να συνεχίσουν τις σπουδές τους, να ξεκινήσουν μια κατάρτιση, να εργαστούν και είναι καταδικασμένοι στην απραξία, στην παθογενή επανάληψη της κενής καθημερινότητας του καμπ.
Η πλειονότητα των προσφύγων στην Κόρινθο δεν αποτελείται πλέον από κόσμο που στεγαζόταν στις καταλήψεις αλλά από ανθρώπους μεταφερμένους από τα νησιά, στο πλαίσιο της σχετικής αποσυμφόρησής τους. Ερχονται, υποτίθεται, για καλύτερα στην ενδοχώρα.
Ο 25χρονος Εντρίς από το Αφγανιστάν ήταν με την πολύπαθη οικογένειά του για μήνες στη Σάμο. Παρά τις εξαιρετικά δύσκολες συνθήκες διαβίωσης εκεί, διεθνείς εθελοντικές οργανώσεις προσφέρουν εκπαιδευτικές δραστηριότητες. «Μάθαινα εντατικά αγγλικά και γερμανικά κι έκανα μαθήματα κιθάρας. Εδώ δεν κάνω τίποτε, νιώθω πως έχω γίνει φυτό. Κάθε μέρα είναι ίδια με την προηγούμενη».
Θέλει να εργαστεί και το δικαιούται θεωρητικά με το στάτους του αιτούντος άσυλο. Κι αυτό όμως δεν είναι εφικτό, γιατί χρειάζεται ΑΜΚΑ που έχει πάψει να χορηγείται. Για την ακρίβεια εκκρεμεί η σχετική ρύθμιση, μετά τον τυφώνα Κικίλια που έσπευσε να γκρεμίσει το προηγούμενο καθεστώς χορήγησης. Το μόνο που μένει στον Εντρίς είναι να προσπαθεί να μην τρελαθεί, να μη βυθιστεί στην κατάθλιψη και την παραίτηση.
Το δόγμα της δυστυχίας
Για τη διατροφή και τις ιατρικές υπηρεσίες, οι αναφορές των εθελοντριών παιδιάτρων είναι σοκαριστικές.
Τι εξυπηρετεί αυτό το καθεστώς; Η αντίληψη ότι κάνοντας τη ζωή δύσκολη σε αυτούς τους ανθρώπους θα αποθαρρυνθούν και δεν θα έρχονται έχει διαψευστεί απολύτως. Οι άνθρωποι αυτοί θα μείνουν στην Ελλάδα και πάντως στην ευρωπαϊκή ήπειρο. Είναι προς όφελος όλων να φτιαχτούν συνθήκες ένταξης και όχι περιθωριοποίησης. Και συνθήκες ένταξης μπορούν να στηθούν ήδη μέσα στους προσφυγικούς καταυλισμούς, όπου διαβιούν μέχρι να ολοκληρωθούν οι χρονοβόρες διαδικασίες χορήγησης ασύλου.
Είναι παντελώς ακατανόητο γιατί επαγγελματίες του προσφυγικού, από την Υπατη Αρμοστεία και τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, αλλά και κυβερνητικοί παράγοντες δεν μπορούν να δουν τα προφανή: ότι δηλαδή άνθρωποι που για μήνες, χρόνια μένουν άπρακτοι από το πρωί ώς το βράδυ, διαβιούν σε άθλιες συνθήκες και τους σερβίρουν δύο υποτυπώδη γεύματα της ντροπής, χάνουν ό,τι τους κάνει να είναι άνθρωποι και καθίστανται ολοένα και δυσκολότερα εντάξιμοι στην κοινωνία.
Παιδιά που τους στερούνται η γνώση κι η δημιουργική απασχόληση ακριβώς στην ηλικία που είναι λαίμαργα για γνώση και ζουν δίπλα σε καταθλιμμένους, άπρακτους ενήλικες, καταδικάζονται να είναι το αυριανό περιθώριο, που εύκολα επιπλέον θα στοχοποιηθεί από τους λογής εθνικιστές ως απροσάρμοστο ανθρώπινο δυναμικό.
Γυναίκες αδύναμες απέναντι σε όλες τις εξουσίες, χωρίς δυνατότητα να ορίζουν το σώμα τους, θα γεννοβολούν αδιάκοπα και θα γίνονται αντικείμενο ειρωνικών σχολίων από προοδευτικούς και συντηρητικούς κύκλους. Ανδρες με αδιοχέτευτη την τεστοστερόνη τους, παγιδευμένοι κι άεργοι, σαν θηρία σε κλουβιά, θα μαλώνουν δι’ ασήμαντον αφορμήν φτιάχνοντας ένα σκηνικό ανακυκλούμενου τσαμπουκά και βίας.
Είναι ακατανόητο γιατί είναι προτιμότερο να μοιράζονται κάθε μέρα πλαστικές συσκευασίες (ας μη μιλήσουμε για το περιβαλλοντικό αποτύπωμα αυτού του μοντέλου διαχείρισης) με φαγητό πενιχρής θρεπτικής αξίας και ποιότητας αντί κάθε καταυλισμός να διαθέτει μια μεγάλη κοινόχρηστη κουζίνα όπου καθένας θα μαγειρεύει το φαΐ του και θα διέπεται από κανόνες λειτουργίας.
Είναι απορίας άξιο γιατί δεν εφαρμόζεται πρωτόκολλο λειτουργίας, με συγκεκριμένες προδιαγραφές: ασφαλείς, στεγανοί χώροι ύπνου και υγιεινής, ιατρική υπηρεσία, χώροι εκπαιδευτικής δραστηριότητας, χώροι συνεύρεσης και δραστηριοτήτων για ενήλικες και παιδιά.
Η ενεργή εμπλοκή των ίδιων των προσφύγων στη λειτουργία του καταυλισμού δεν είναι πια καμιά τρελή αυτοδιαχείριση. Είναι κάτι εφικτό, πρακτικό και ωφέλιμο γιατί κρατά τους ανθρώπους σε υγιή εγρήγορση.
Ρεαλιστική πολιτική
Αυτή είναι η βάση. Σε αυτήν μπορεί κανείς να χτίσει όποιο άλλο εμπνευσμένο πρόγραμμα θέλει που θα προαγάγει την ενταξιμότητα: βιβλιοθήκη, προγράμματα εκμάθησης πρακτικών και χρήσιμων τεχνών (από πληροφορική έως ξυλουργική, μελισσοκομία, τέχνες που να μπορούν να εξασκήσουν γυναίκες).
Είμαστε πια τριάμισι χρόνια από την ευρωτουρκική συμφωνία και βρισκόμαστε αντιμέτωποι με μια κατάσταση που θα διαρκέσει πολύ. Το χάιδεμα του ακροδεξιού ακροατηρίου είναι κοντόφθαλμο και μόνο κρίση και εκρήξεις μπορεί να πυροδοτήσει στην κοινωνία. Οι πρωθυπουργικές δηλώσεις στη Βουλή, με όλο το φιλελεύθερο πνεύμα που επιδίωξαν να κομίσουν, είναι απολύτως κενές περιεχομένου όταν η πολιτική που παράγεται από τα επιμέρους υπουργεία τις υπονομεύει στην πράξη. «Υποχρεωτική στο εξής η φοίτηση στο σχολείο των προσφυγόπαιδων» διαβάσαμε με χαρά προ ημερών. Οταν δεν έχει χορηγηθεί, όμως, ΑΜΚΑ γιατί ο κ. Κικίλιας φρονεί αλλιώς, κανένα παιδί, πρακτικά, δεν μπορεί να εγγραφεί.
Χρειάζεται εδώ και τώρα ρεαλπολιτίκ στο προσφυγικό με γνώμονα αυτονόητες ανθρωπιστικές αξίες, αλλά και την απλή λογική που στοχεύει στην ευημερία και την κοινωνική συνοχή. Αν είναι να προστατέψουμε τον «ευρωπαϊκό τρόπο ζωής», ας ξεκινήσουμε από τον σεβασμό στην ανθρώπινη ζωή και στην παιδεία. Η Χαλίμα, που στο Αφγανιστάν ως κορίτσι δεν θα πήγαινε καν σχολείο πριν από λίγα χρόνια, πρέπει να επιστρέψει στο θρανίο από το οποίο τη διώξανε οι φύλακες του νόμου και της τάξης.
*Καλλιτέχνις-ακτιβίστρια
efsyn.gr
