Τα παράδοξα που βιώνουν οι μαθητές

Του Δημήτρη Τσιριγώτη

Παράδοξο είναι, να έχουν κάνει οι μαθητές αναλύσεις επί αναλύσεων σε λογοτεχνικά κείμενα και παρόλα αυτά να μην έχουν διαβάσει ούτε ένα λογοτεχνικό βιβλίο ή να μην τους έχει γεννηθεί η λαχτάρα για το διάβασμα τέτοιων βιβλίων.

 Χαμένοι μέσα σε απαρέμφατα, σε αντώνυμα, στην ανάλυση στίχο – στίχο και στην ανακήρυξη του Dan Brown ως τον πιο σημαντικό λογοτέχνη που γνωρίζουν.

~Παράδοξο είναι να θεωρούν οι μαθητές ως την πιο ευχάριστη ανάμνηση από την σχολική τους ζωή: «τότε που έγινε χαμός στην εκδρομή στο τάδε σκυλάδικο ή κλαμπ».

~Παράδοξο είναι να γράφουν οι μαθητές καλά στην έκθεση ενώ η πλειοψηφία από αυτούς έχει τεράστια προβλήματα έκφρασης και σύνταξης απλών προτάσεων, με πολύ φτωχό λεξιλόγιο ολίγων μόνο λέξεων. Επίσης είναι παράδοξο οι μαθητές να μαθαίνουν τεχνικές που ταιριάζουν σε όλα τα θέματα ή ακόμα χειρότερα να μαθαίνουν ολόκληρες παραγράφους που ταιριάζουν σε όλα τα θέματα. Δηλαδή αποστήθιση και στην έκθεση. Να φτάνουμε σε σημείο ειδικά στις πανελλαδικές πάρα πολλά γραπτά εκθέσεων να είναι σχεδόν πανομοιότυπα. Και βέβαια καλός φιλόλογος να θεωρείται αυτός που έπιασε το θέμα. Αυτό το «είχαμε δουλέψει το θέμα στο φροντιστήριο ή στο σχολείο» είναι μια παραδοξολογία από μόνη της και στην ουσία καταργεί και τον σκοπό του μαθήματος της έκθεσης. Στην ουσία ,δηλαδή, η παραγωγή νέου λόγου έχει δώσει τη θέση της στην αναπαραγωγή προκατασκευασμένου λόγου.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να αποκτούν την ικανότητα να μπορούν να λύνουν απίστευτης δυσκολίας ασκήσεις μαθηματικών και να μην μπορούν να υπολογίσουν την έκπτωση σε ένα προϊόν που είδαν σε μια βιτρίνα ή να μην μπορούν να υπολογίσουν τα ρέστα μιας πληρωμής που έκαναν.

~Παράδοξο είναι να ξέρουν απέξω οι μαθητές όλους τους όρους και τις συνέπειες της Συνθήκης του Κιουτσούκ-Καϊναρτζή και να μπερδεύουν το έπος του 1940 με την επανάσταση του 1821 ή να μην γνωρίζουν ποιες χώρες ανήκουν στην Ευρωζώνη ή τι ήταν η Εισβολή στη Κύπρο. Επίσης παράδοξο είναι το να διδάσκεται η ιστορία με στείρο τρόπο, με την απαίτηση (ειδικά στη θεωρητική κατεύθυνση ) να μαθαίνουν τα παιδιά τα πάντα απέξω, με ελάχιστη χρήση της κριτικής σκέψης.

~ Παράδοξο είναι οι μαθητές να έχουν πάρει Lower ή και Proficiency και να μην μπορούν να καταλάβουν μια αγγλόφωνη ταινία χωρίς υπότιτλους ή να συνεννοηθούν με κάποιον στα αγγλικά.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να διδάσκονται μουσική στο σχολείο χωρίς να την ακούν και χωρίς να την παράγουν με μουσικά όργανα και να μην γνωρίζουν το όνομα ούτε ενός μεγάλου συνθέτη.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να έχουν διαβάσει και μάθει απέξω χιλιάδες σελίδες μαθημάτων αλλά μην έχουν την υπομονή να διαβάσουν ένα κείμενο δημοσιευμένο σε εφημερίδα ή έστω αναρτημένο στο προσφιλές για αυτούς διαδίκτυο.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να διδάσκονται εικαστικά στο σχολείο και να μην γνωρίζουν το όνομα κανενός μεγάλου ζωγράφου ή τα βασικά είδη των ρευμάτων της ζωγραφικής.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να διδάσκονται καθαρά εργαστηριακά μαθήματα όπως η φυσική, η χημεία και η βιολογία χωρίς τη χρήση του εργαστηρίου. Ακόμα πιο παράδοξο βέβαια είναι να καταργείται ο ρόλος του « υπεύθυνου εργαστηρίου» κάτι που σίγουρα θα επιδεινώσει την απαξίωση του εργαστηριακού χαρακτήρα των φυσικών επιστημών.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να έχουν παρακολουθήσει σχεδόν αμίλητοι χιλιάδες ώρες μαθήματος αλλά ακόμα να μην έχουν φτάσει στο σημείο να μπορούν να συγκεντρωθούν και να ακούσουν μια ομιλία ή μια παρουσίαση χωρίς να αποσπασθεί η προσοχή τους.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να έχουν γεμίσει με λέξεις τετράδια επί τετραδίων και να παρουσιάζουν τόσο μεγάλο ποσοστό δυσγραφίας και κακογραφίας.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να περνούν πάρα πολλές ώρες μπροστά από ένα υπολογιστή και να μην έχουν αποκτήσει την ικανότητα να γράψουν ένα κείμενο σε word ή να δημιουργήσουν ένα power point ,πόσο μάλλον να γράφουν κώδικα. Επίσης παράδοξο είναι ότι η επαφή με τον υπολογιστή να εξαντλείται στο να κλικάρουν σε συνδέσμους ή υπερσυνδέσμους σερφάροντας στο διαδίκτυο.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές ενώ διδάσκονται τόσες πολλές ώρες φυσικές επιστήμες, όταν ρωτώνται σχετικά με το ποια είναι η αξία των φυσικών επιστημών να δίνουν μονοδιάστατες απαντήσεις του τύπου: «να βοηθήσουν στην ανάπτυξη της τεχνολογίας».

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να μαθαίνουν όλους τους κανόνες ορθογραφίας και να αυξάνονται ανησυχητικά τα ποσοστά ανορθογραφίας.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να συμμετέχουν κάθε χρόνο στις εορτές για την 28η Οκτωβρίου ,για την 25η Μαρτίου και τη 17η Νοέμβρη, και ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς να μην γνωρίζει ούτε τα βασικά για τα γεγονότα που διαδραματίστηκαν τότε.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές ενώ συνευρίσκονται και αλληλεπιδρούν καθημερινά στο σχολείο με πάρα πολλά άλλα παιδιά και με αρκετούς εκπαιδευτικούς, ένα μεγάλο ποσοστό από αυτούς να παρουσιάζει εμφανές έλλειμμα επικοινωνίας και σχέσεων.

~Παράδοξο είναι οι έλληνες μαθητές να θεωρούν τα Αρχαία ελληνικά ως μια νεκρή γλώσσα όταν σήμερα μιλούμε το 85% των λέξεων της Αρχαίας ελληνικής γλώσσας ενώ ταυτόχρονα η πλειοψηφία των λέξεων της Νέας ελληνικής γλώσσας έχουν τη ρίζα τους στην Αρχαία. Και να μην ξεχνάμε και την αξία που προσδίδουν στα Αρχαία ελληνικά οι ξένοι λαοί ,που φτάνουν ακόμα και στο σημείο να τα εντάσσουν στην εκπαίδευση των χωρών τους.

~Παράδοξο είναι οι μαθητές να φτάνουν σε επίπεδο να μπορούν να απαντούν σε θέματα πανελλαδικών εξετάσεων που δυσκολεύουν ακόμα και τους καθηγητές που τους διδάσκουν.

~Παράδοξο είναι ότι οι μαθητές για να έχουν επιτυχία στις εξετάσεις να πρέπει να τους «πέσουν» παρόμοια θέματα με αυτά στα οποία προετοιμάστηκαν. Και κάθε φορά που «πέφτει « ένα πιο πρωτότυπο θέμα η αποτυχία να είναι δεδομένη και να εκφράζονται διαμαρτυρίες, σχεδόν από όλους, ότι τα θέματα ήταν μη αναμενόμενα.

~Παράδοξο είναι να μην αρκεί το σχολείο στους μαθητές (εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις) για να περάσουν στην τριτοβάθμια εκπαίδευση. Εντελώς παράδοξο, κυρίως στις τελευταίες τάξεις του Λυκείου, είναι ότι το επικουρικό (φροντιστήριο) έχει εκτοπίσει και αντικαταστήσει το κύριο (σχολείο).

Ξέρω, ξέρω οι εκπαιδευτικοί φταίνε για όλα

Αυτά και πάρα πολλά άλλα παράδοξα που αφορούν τους μαθητές συμβαίνουν στο ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα. Φυσικά οι μόνοι που δεν φταίνε, σίγουρα, για αυτές τις παραδοξότητες είναι οι ίδιοι οι μαθητές. Τις πταίει, λοιπόν;

Μια βιαστική και επιπόλαια απάντηση θα έλεγε ότι φταίνε κυρίως οι εκπαιδευτικοί. Μάλιστα η απάντηση αυτή είναι ιδιαίτερα δημοφιλής σε όλους εκείνους που στην προσπάθεια να αποποιηθούν τις δικές τους ευθύνες για τα τεράστια προβλήματα που επικρατούν στο χώρο της εκπαίδευσης, τα φορτώνουν όλα στους εκπαιδευτικούς επιμένοντας «να πυροβολούν τον πιανίστα» ενώ τα τραγούδια που του έχουν δώσει να παίξει είναι που δεν αξίζουν. Οι εκπαιδευτικοί θα είχαν ένα μερίδιο της ευθύνης αν είχαν έστω και ένα μικρό ρόλο συνδιαμόρφωσης της εκπαιδευτικής πολιτικής στη χώρα μας.

Παράδοξη λοιπόν καταρχάς είναι η εκπαιδευτική πολιτική. Μόνο αν το γράμμα και το πνεύμα των κατευθυντηρίων γραμμών της εκπαίδευσης συμπέσουν ως έννοιες, τα παράδοξα αυτά θα εκλείψουν. Τα ερωτήματα που πρέπει να απαντηθούν είναι υπαρξιακά: τι μαθητές θέλουμε, τι εκπαιδευτικούς θέλουμε, τι σχολείο θέλουμε και τι παιδεία θέλουμε να έχουμε.

Τα παράδοξα αντιμετωπίζονται με ομοιοπαθητική

Που πρέπει να εστιάσουμε; Να συνειδητοποιήσουμε την αξία της αγάπης για την γνώση ώστε να απαγκιστρωθεί η γνώση από την χρησιμοθηρική της διάσταση του τύπου «μαθαίνω για να πάω καλά σε εξετάσεις». Εκεί φαίνεται να βρίσκεται το πρόβλημα που προκαλεί τα παράδοξα: οι μαθητές έχουν μάθει από πολύ μικρή ηλικία να εκτιμούν μόνο εκείνη την γνώση και μόνο εκείνους τους εκπαιδευτικούς που τους δίνουν εφόδια για να έχουν επιτυχία σε εξετάσεις και απαξιούν οτιδήποτε και οποιονδήποτε άλλο. Φυσικά η γνώση αυτή είναι μόνο προς χρήση στις εξετάσεις και ως εκ τούτου σβήνεται από το μυαλό των μαθητών μετά.

Οι μαθητές λοιπόν αδιαφορούν για το σχολείο και τη γνώση και διακατέχονται από τη μονομανία της επιτυχίας. Γιατί έτσι τους μάθαμε να σκέφτονται. Το γεγονός ότι οι μαθητές στο σχολείο, τα περισσότερα από όσα κάνουν τα κάνουν με το ζόρι, είναι η εξήγηση για την παράδοξη στάση των μαθητών.

H, επίσης παράδοξη, πεποίθηση από όλους (γονείς, μαθητές, εκπαιδευτικούς) ότι το σχολείο αρχίζει και τελειώνει εκεί που κρίνονται όλα για το επαγγελματικό μέλλον των παιδιών, μόνο με ομοιοπαθητικό τρόπο μπορεί να αντιμετωπιστεί: Με τη δημιουργική τρέλα. Η γνώση και το σχολείο να είναι επιλογή, να είναι χαρά, να είναι γιορτή και να πάψει να είναι καταναγκαστικό έργο.

Όμως για να συμβεί κάτι τέτοιο απαιτείται πολιτική βούληση που θα επενδύσει στην πραγματική γνώση και που θα πάρει μια γενναία απόφαση να ελευθερώσει την γνώση, σπάζοντας την αλυσίδα με την οποία είναι δεμένη με την επαγγελματική επιτυχία. Βέβαια όσον αφορά την απαιτούμενη πολιτική βούληση που θα άρει τα παράδοξα της εκπαίδευσης δυστυχώς σκοντάφτει πάνω σε ένα ακόμα παράδοξο:

σχεδόν όλοι οι διαμορφωτές της εκπαιδευτικής πολιτικής, που κόπτονται για το καλό του δημόσιου σχολείου, που ζητάνε διακαώς «ίσες ευκαιρίες μάθησης», επιλέγουν για τα δικά τους παιδιά τα ακριβά ιδιωτικά εκπαιδευτήρια και στη συνέχεια τα ακριβά ιδιωτικά πανεπιστήμια του εξωτερικού.

ΠΗΓΗ: ipaideia.gr