Γιώργος X. Παπασωτηρίου
«Καλώς ήλθατε στην Κόλαση», έγραφε το πανό που ανάρτησαν αστυνομικοί και πυροσβέστες στο αεροδρόμιο του Ρίο ντε Τζανέιρο, καθώς είναι απλήρωτοι εδώ και καιρό.
Και επειδή αυτό συμβαίνει λίγες μόνο εβδομάδες πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, κάποιοι ανησυχούν για την ασφάλεια στο κορυφαίο αθλητικό γεγονός...
του κόσμου. Άλλοι, όμως, μεταξύ αυτών και εμείς ανησυχούμε για την εξαθλίωση των εργαζόμενων στη Βραζιλία. Ο καθείς και η οπτική του από την οποία «βλέπει» τους ανθρώπους, τον κόσμο και εξ αντανακλάσεως τον ίδιο του τον εαυτό.
Αλλά, τελικά, ποιος κερδίζει και ποιος χάνει από τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα;
Η απάντηση είναι άμεση: Κερδίζουν οι πολυεθνικές και χάνουν οι εργαζόμενοι των χωρών-φιλοξενίας.
Από τα μεγάλα αθλητικά γεγονότα όπως αυτά του ποδοσφαίρου και των Ολυμπιακών αγώνων, κερδίζουν οι πολυεθνικές εταιρείες, που χρησιμοποιούν ως «μέσο», θεσμούς όπως η FIFA ή η ΔΟΕ. Γνωστές οι δωροδοκίες στελεχών τους, όπως ο Μ. Πλατινί, που κατηγόρησε τους βραζιλιάνους, ότι περίμεναν το μουντιάλ για να διαδηλώσουν! Το ίδιο και χειρότερα ο Edson Arantes do Nascimento, ο περίφημος Πελέ, πρέσβης του Μουντιάλ και της Coca-cola, θεώρησε, ότι είναι «νορμάλ» ο θάνατος ενός εργάτη στο υπό ανέγερση στάδιο του Σάο Πάολο (24/3/2014)!
Σε όλες τις χώρες όπου έλαβαν χώρα μεγάλα αθλητικά γεγονότα, μεταξύ των οποίων και η Ελλάδα, είχαμε κέρδη για τις πολυεθνικές και τη FIFA και τεράστια αύξηση του χρέους για τις χώρες φιλοξενίας. Στη Νότια Αφρική, όπου έγινε το 2010 το παγκόσμιο κύπελο ποδοσφαίρου, το δημόσιο χρέος από 50,3 δις εκτινάχθηκε στα 97 δις ευρώ. Η Βραζιλία ξεκίνησε με πρόβλεψη λειτουργικών εξόδων 800 εκ. και έφθασε τα 2,6 δις. Παράλληλα, το δημόσιο (δηλαδή οι βραζιλιάνοι φορολογούμενοι) επιβαρύνθηκε με 13 δις για την κατασκευή των σταδίων. Το Μαρακανά, το στάδιο των γιγαντιαίων τελετών πέρασε στις 13/5/2013 από το δημόσιο στον ιδιωτικό τομέα. Η κοινοπραξία που το ανέλαβε αποτελείται από τη βραζιλιάνικη εταιρεία Odebrecht (την ίδρυσε Γερμανός μετανάστης, το 1944), που ειδικεύεται στα πετροχημικά, την άμυνα, την τεχνολογία και τα logistics, τον δισεκατομμυριούχο Eike Batista (Ομοίως γερμανικής καταγωγής) και την AEG administracao de Estadios do Brasil, θυγατρική της πολυεθνικής Anschutz company που διαχειρίζεται 120 πάρα πολύ μεγάλα στάδια σε ολόκληρο τον κόσμο. Αρκεί να αναφερθεί, πως η κατασκευή της «Κορίνθιανς αρένα», 70.000 θέσεων, από 153 εκ. έφθασε στα 450 εκ.! Το ίδιο συνέβη με τις μεταφορές (μετρό, τραμ, λεωφορειακές γραμμές, οδικό δίκτυο), που κόστισαν 3,7 δις ευρώ και προκάλεσαν την αύξηση των εισιτηρίων και κατ’ επέκταση την αφορμή για τις ταραχές. Προηγήθηκαν οι απαλλοτριώσεις και οι μεγάλες εκκαθαριστικές επιχειρήσεις και μετακινήσεις πληθυσμών κατά το ανάλογο του Πεκίνου. Το Σεπτέμβριο, μάλιστα, του 2011 κατά τη διάρκεια των εκκαθαριστικών επιχειρήσεων στις φαβέλες σκοτώθηκαν 800 άνθρωποι. Οι φαβέλες, οι συνοικίες των απόκληρων σήμερα είναι πλήρως στρατιωτικοποιημένες. Αξίζει να σημειωθεί, ότι στο Κατάρ όπου θα γίνει το Μουντιάλ του 2022, μετρούμε ήδη 1.300 νεκρούς ξένους εργάτες στα εργοτάξια.
Η FIFA συνεργάστηκε ακόμη και με μαφιόζικα δίκτυα, προκειμένου να οργανώσει την πορνεία στις βραζιλιάνικες πόλεις που έγιναν αγώνες. Από την άλλη πλευρά το χρέος των υποδομών (δηλαδή η ζημία) επιρρίπτεται στο Δημόσιο, δηλαδή στους βραζιλιάνους φορολογούμενους. Οι τελευταίοι είχαν πεισθεί στην πλειοψηφία τους το 2007, ότι το Μουντιάλ αλλά και οι Ολυμπιακοί Αγώνες το 2016 θα είναι επωφελείς για τη Βραζιλία. Ήταν η περίοδος της οικονομικής ανάπτυξης για τη χώρα, ενώ σήμερα έχουμε τον τέταρτο χρόνο οριακής ανάπτυξης παρά τα έργα. Πριν, τα επιχειρήματα για την αποδοχή τέλεσης των αγώνων ήταν η επιτάχυνση των επενδύσεων, η ανάπτυξη και οι βελτίωση των δημόσιων υπηρεσιών. Αυτό απεδείχθη ψεύδος. Γι’ αυτό άρχισαν οι επιθέσεις των μίντια των βορείων χωρών και των πολυεθνικών, που κατηγορούσαν τους Βραζιλιάνους για καθυστερήσεις, πλήττοντας το «εθνικό κύρος» τους (όπως έκαναν και στην Ελλάδα) μέσω της ενεργοποίησης των αποικιοκρατικών στερεοτύπων για τους «τεμπέληδες» γηγενείς. Οι Βραζιλιάνοι προκειμένου να αμυνθούν, αντέταξαν την… εθνική κουλτούρα της «τελευταίας στιγμής»(Luis Fernandes, υφυπουργός των σπορ)! Υπ’ αυτή την οπτική, δικαίως κάποιοι θεωρούν, ότι ο αθλητισμός είναι πλέον μία υπερεθνική μπίζνα, η οποία, προκειμένου να μεγιστοποιήσει τα κέρδη της, λειτουργεί με τη μορφή του οργανωμένου εγκλήματος, παραπέμποντας στη «νόμιμη παρανομία» των Αμερικανών ληστοβαρώνων των πρώτων δεκαετιών του 20ου αιώνα.
Πάντως, πέραν του πολυεθνικού κεφαλαίου που υπερίπταται πάνω από τον πλανήτη και εφορμά σαν γύπας, όπου κρίνει σκόπιμο κάθε φορά, οι ΕΝΤΟΣ μιλούν για τη σύγκρουση βορρά-νότου, ενώ οι ΕΚΤΟΣ για τη σύγκρουση των αποκλεισμένων, των απόκληρων και των μεταναστών, αυτών που μετακινούνται από χώρα σε χώρα, με το υπερεθνικό κεφάλαιο, το οποίο επίσης κινείται από χώρα σε χώρα και από περιοχή σε περιοχή, αφήνοντας πίσω του ερείπια. Η πολυδιάσπαση των εθνικών κοινωνιών γίνεται με πολλούς τρόπους. Βίαια στην Ουκρανίας (κατά το ανάλογο της Γιουγκοσλαβίας). Λιγότερο βίαια στον υπόλοιπο κόσμο όπου οι εθνικές κοινωνίες αντικαθίστανται από «μικρόκοσμους». Όπως είναι ο μικρόκοσμος όσων κατοικούν στα φτωχά προάστια, ή στα προάστια-φρούρια των υπερπλούσιων.
Ο κόσμος, έτσι, γίνεται ένα «δικτυακό άπειρο», ένας κόσμος-δίκτυο, ένας κόσμος θυλάκων, που αποτελείται από διαφορετικές «γραμμές επιρροής», δηλαδή από μικρούς κόσμους, που είναι η βάση της δράσης των ατόμων. Μία κοινωνία συνεπώς απαρτίζεται από ένα πλήθος κόσμων-δικτύων, που αλληλοδιαπλέκονται και αλληλοεξαρτώνται, αλλά επειδή ο καθένας ζει τη δική του ζωή, ισχύει η αντίθεση: «Εμείς και οι άλλοι». Ο καθένας είναι «εξωτερικός» ως προς τον άλλο, εξ ου και το γεγονός ότι οι συγκρούσεις δεν είναι ατομικού χαρακτήρα αλλά «εμφύλιοι» συλλογικής υφής – ήτοι μεταξύ ομάδων, σχεδόν συμμοριών.
Σε αυτό τον κόσμο των μικρόκοσμων ο ανταγωνισμός γίνεται αμείλικτος και το μίσος και το συμφέρον καθίστανται τα μόνα ενοποιητικά στοιχεία της κοινωνίας. Μόνο που οι συγκρούσεις αυτές σε έκρυθμες καταστάσεις, όπως η σημερινή κρίση, αντί να δημιουργούν μία νέα ισορροπία, δημιουργούν χάος.
