Του Ρούσσου Βρανά
«Αμάργκι».
Η πρώτη λέξη του ανθρώπου για την ελευθερία, στη σουμεριακή, σήμαινε «ελεύθερος από χρέη».
Σήμαινε, όμως, και «επιστροφή στη μάνα», αφού, μονάχα όταν ξεπλήρωνε τα χρέη του, ο υπόδουλος στα χρέη ήταν πια ελεύθερος, να επιστρέψει... στην πατρίδα του.
Στην Ιστορία, πιθανότητα δεν υπήρξε άνθρωπος, που να μην άκουσε αυτά τα λόγια από τον δανειστή του: «Μου χρωστάς, αλλά εγώ θα σου κάνω μερικές διευκολύνσεις…».
Οπως, ίσως, δεν υπήρξε και άνθρωπος, που να μην του απάντησε έτσι:
«Για στάσου, ποιος χρωστάει σε ποιον;».
Εδώ και χιλιάδες χρόνια, από τη στιγμή που τα θύματα υιοθετούν τη γλώσσα των δανειστών τους, αποδέχονται πως το χρέος και η ηθική είναι ένα και το αυτό.
Στη σανσκριτική, την εβραϊκή και την αραμαϊκή, το χρέος, η ενοχή και η αμαρτία είναι συνώνυμες λέξεις.
Οπως έγραφε ο Νίτσε στη «Γενεαλογία της ηθικής», όλη η ηθική είναι θεμελιωμένη στην απόσπαση χρέους με την απειλή της βίας. Ολο το χρήμα δεν είναι παρά μια κοινωνική σύμβαση, μια πίστωση, ένα γραμμάτιο.
Πώς μπορούν λοιπόν οι άνθρωποι να πάψουν να δημιουργούν χρέη;
Πώς θα γίνει να μην πέφτουν στην παγίδα του χρέους, κάνοντας ακόμη πλουσιότερους τους πλούσιους;
Σε αυτά ακριβώς τα ερωτήματα απάντησαν οι ιστορικές χριστιανικές και ισλαμικές κοινωνίες με νόμους κατά της τοκογλυφίας. Επειδή, από τότε, οι ηγεσίες είχαν επίγνωση πως το χειρότερο σενάριο, αυτό που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μια γενική κατάρρευση της κοινωνίας, ήταν μια κρίση χρέους.
Τι συμβαίνει σήμερα; αναρωτιέται ο Ντέιβιντ Γκρέμπερ, καθηγητής της Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο Πανεπιστήμιο Γκόλντσμιθς του Λονδίνου και συγγραφέας του βιβλίου «Χρέος, τα πρώτα 5.000 χρόνια».
«Αντί οι ηγεσίες να δημιουργήσουν θεσμούς που θα προστάτευαν τους οφειλέτες, δημιούργησαν θεσμούς, όπως το ΔΝΤ και τον S&P, που προστατεύουν τους δανειστές», λέει ο καθηγητής.
«Δηλώνουν απερίφραστα (και εις πείσμα κάθε οικονομικής λογικής) ότι δεν επιτρέπεται σε κανέναν οφειλέτη να χρεοκοπήσει. Και βλέπουμε σήμερα εκείνο ακριβώς που στην αρχαιότητα οι ηγεσίες φοβούνταν πιο πολύ: ολόκληρους πληθυσμούς οφειλετών να οδεύουν προς την καταστροφή».
Αν ζούσε ο Αριστοτέλης, μάλλον δεν θα έβλεπε καμία διαφορά, ανάμεσα σε εκείνους που σήμερα νοικιάζουν τον εαυτό τους και τα μέλη της οικογένειάς τους για να δουλεύουν και να ξεπληρώνουν χρέη και εκείνους που κάποτε πουλούσαν τον εαυτό τους και τα μέλη της οικογένειάς τους για τον ίδιο λόγο.
Οι περισσότεροι λαοί είναι σήμερα υπόδουλοι του χρέους, μηδέ εξαιρουμένων των λαών της ευρωζώνης.
Ο καθηγητής Γκρέμπερ πιστεύει, πως αργά ή γρήγορα οι κοινωνίες θα υποχρεωθούν να προστατέψουν τους οφειλέτες.
Ομως, δεν μπορεί να πει με βεβαιότητα πόσες ακόμη καταστροφές θα χρειαστούν, ώσπου να φτάσουν έως εκεί.
Ούτε μπορεί να πει, αν το σύστημα που θα προκύψει τότε, θα μπορεί ακόμη να αποκαλείται «καπιταλισμός».
ΠΗΓΗ: tanea.gr
